جواد شمقدری درآستانه‌ی برگزاری چهارمین جشنواره فیلم فجر در دوران مدیریتش در وزارت ارشاد، درباره‌ی ویژگی‌ها، حواشی، سیاست‌ها، آفت‌ها و... سه دوره‌ی گذشته جشنواره‌ی فجر و سرانجام وضعیت خانه‌ی سینما صحبت کرد.
گفت‌وگوی خبرنگار سینمایی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) را با رییس سازمان سینمایی کشور در زیر می‌خوانید:
حضور فیلم‌های توقیفی و تبدیل برج میلاد به کاخ جشنواره، مهمترین ویژگی‌های دوره 28
ایسنا: آقای شمقدری! شما بلافاصله پس از حضورتان در معاونت سینمایی وزارت ارشاد، یکسری از فیلم‌هایی که معتقد بودید به اشتباه توقیف شده را به جشنواره فیلم فجر سال 88 آوردید. بسیاری، یکی از ویژگی‌های اصلی جشنواره‌ی سال 88 را همین نکته می‌دانند. ضمن آنکه طبیعی است شما در فاصله چهار ماهه حکم‌گرفتن‌تان تا شروع جشنواره فجر نمی‌توانستید سیاست‌گذاری برای تولید داشته باشید.
جواد شمقدری: من فکر می‌کنم مجموعه‌ای از تصمیمات بود که باعث برگزاری مناسب و باشکوه جشنواره فجر سال 88 شد؛ تنها یکی از این تصمیمات که شاید برای شما به عنوان خبرنگار ملموس‌تر باشد، این بود که اشاره کردید. از دیگر اقدامات مهم این بود که ما برای اولین بار کاخ جشنواره را به معنای درستِ آن محقق کردیم. یعنی کاخ جشنواره به عنوان جایی که مرکزیتی به جشنواره می‌دهد و همه دست‌اندرکاران و افراد موثر سینمای ایران آنجا حضور داشته باشند.
بدون شک دوستان یادشان می‌آید که قبل از دوره مدیریت فعلی، جشنواره‌ی فجر سالن‌های نمایشی پراکنده‌ای در سطح تهران داشت که هر سالن مانند جزیره‌ی جدا افتاده از دیگران عمل می‌کرد. همین باعث شده بود، فیلمسازان، دست‌اندرکاران، خبرنگاران، منتقدان و ... کمتر با هم روبرو شوند و گفت‌وگو کنند. تنها جایی مانند سینما «فلسطین» برای اصحاب رسانه و منتقدان در نظرگرفته می‌شد که ظرفیت محدودی داشت، اما در هر صورت ما در این بخش احساس کردیم که به این گفت‌وگوهای رو در رو نیاز است و از سال 88 کاخ جشنواره را در برج میلاد سامان دادیم و تمام گروههای درگیر در حوزه سینما را به آنجا بردیم.
اکنون می‌بینید که برج میلاد به یک کاخ جشنواره نسبتا استاندارد تبدیل شده است. ما در این کاخ مانند جشنواره‌های استاندارد بین‌المللی، بازار فیلم، سالن‌های نمایش برای گروههای داوری بین‌الملل، سالن مرکزی که فیلم‌های بخش مسابقه را به نمایش می‌گذارد، سالن‌هایی برای نقد و بررسی فیلم‌ها، غرفه‌های نمایشگاهی و امکانات مورد نیاز خبرنگاران را داریم. ضمن آنکه ستاد اجرایی و مرکزی هم در همان‌جا مستقر است. همه این‌ها در کنار یکدیگر کمک کرد که جشنواره‌ی فجر به نقطه بسیار خوبی برسد و نوعی جهش را در این مدت در شکل برگزاری آن شاهد بودیم.
ایسنا: در بخش‌های دیگر و مخصوصا درباره فیلم‌های آن دوره چطور؟ شاخص آن دوره از این جهات چه بوده است؟
شمقدری: یکی از اتفاقات آن دوره، فراهم کردن امکان نمایش برای بعضی فیلم‌ها بود که دلیلی نداشت با آنها برخوردی شبیه توقیف شود. ما آن فیلم‌ها را ابتدا به جشنواره آوردیم تا نظرات را درباره‌شان جمع کنیم. البته یکی دو فیلم پس از آن امکان نمایش پیدا نکرد اما خیلی‌های‌شان اکران عمومی شدند و هیچ اتفاقی هم نیفتاد. نمونه‌اش هم «به رنگ ارغوان» آقای حاتمی‌کیا بود.
ایسنا: شاید همین نوع برخورد شما با فیلم‌هایی که به نوعی توقیف شده بودند، خیلی‌ها را امیدوار کرد که در دوره مدیریت جدید قرار است سلایق را در نظارت و ممیزی کنار گذاشته شود و با رویکردی مبتنی بر قانون با این بحث روبرو شود، اما در یکی دو سال بعد متاسفانه گویا کمی از این مشکل سخت‌گیری بر اساس سلایق به دوره شما هم منتقل شد.
شمقدری: ببینید! بدون اینکه بخواهیم به مدیریت‌های دورههای قبل تعرضی کنیم، اما پشت سر هر مدیر سینمایی بین 30 تا 70 یا حتی 80 فیلم وجود دارد که به تعابیر مختلف اجازه‌ی نمایش پیدا نکرده است. این خوب است یا بد؟ پاسخ دادن به این پرسش بحث دیگری را می‌طلبد که من اصلا واردش نمی‌شوم.در هر صورت بعضی‌ها می‌گویند خوب است چون سخت‌گیری کرده، بعضی دیگر هم می‌گوید بد است چون جلوی هنرمند را گرفته است. در هر صورت ما در ابتدای این دوره، سعی کردیم چنین چیزی به حداقل برسد. در راستای همین سیاست می‌بینید فیلم‌هایی که در این دوره ساخته اما امکان نمایش نداشته، فکر می‌کنم زیر 10 عنوان باشد؛ البته اگر صاحبان بعضی از این فیلم‌ها هم با ما همراهی می‌کردند شاید این تعداد به یک صدم می‌رسید.
ایسنا: برخی معتقدند، شما به طور مشخص از ابتدای امسال کمی در این سیاست‌تان تجدیدنظر کرده‌اید.
شمقدری: فرایندی که توضیح دادم امسال هم ادامه پیدا کرده و می‌کند، اما در هر صورت به دلیل اینکه کلیّت سینما آسیب نبیند، تمایل داریم وقتی اصلاحاتی به فیلمی داده می‌شود، دوستان اعمال کنند. در این میان اگر اصلاحات اعمال نشود به‌خاطر اینکه مجموعه سینما ضربه نخورد، می‌گوییم پس در جشنواره حضور پیدا نکند تا جوسازی نشود؛ هرچند آن فیلم برای اکران مناسب باشد.
ایسنا: فکر می‌کنم این جمله آخرتان کمی نیاز به توضیح دارد! منظور‌تان از اینکه فیلمی برای جشنواره فجر مناسب نبوده اما برای اکران مناسب باشد را متوجه نمی‌شوم!
شمقدری: ما در اکثر دوره‌ها، اجازه داده‌ایم فیلم‌ها بدون اصلاحات خاصی در جشنواره فیلم فجر به نمایش در‌بیایند و این اتفاقا یکی از خصوصیات جشنواره شده است، اما یک نکته خیلی مهم ایجاد می‌شد و آن هم این بود که افرادی فیلم را بدون اصلاحات در زمان جشنواره مشاهده می‌کردند اما به این توجه نداشتند که ما فیلم را برای اکران عمومی اصلاح کرده‌ایم و یا حتی کارگردان بخش‌هایی را به دلیل بازخورد‌هایی که مشاهده کرده تغییر داده است. همین باعث می‌شد که حواشی یک فیلم قبل از اکرانش ایجاد شود. در همین فرایند شما می‌بینید هنگام خواندن نقد فیلمی در هنگام اکرانش، با صحنه‌هایی روبرو هستید که اصلا از فیلم حذف شده است! حالا شما هرچه بگویید فلان صحنه حذف شده کسی قبول نمی‌کند، چون حکم در زمان جشنواره فجر صادر شده است.
ایسنا: و همین‌طور شد که بحث پروانه نمایش دائم فیلم‌ها برای جشنواره فجر بوجود آمد؟
شمقدری: بله. ما به‌خاطر اینکه سینمای ایران آسیب نبیند، آمدیم در این سیاستی که وجود داشت تجدیدنظر کردیم. گفتیم اگر معتقدیم فیلم‌ها به اصلاحیه‌هایی نیاز دارند، این اصلاحیه را انجام بدهد و سپس در جشنواره نمایش داده شوند تا سینمای ایران مثل سال گذشته آسیب نبیند.
فضای باز فیلمسازی در عین توجه به خطوط قرمز؛ ویژگی دوره 29
ایسنا: جشنواره بیستونهم در سال 89 دومین جشنواره دوره جواد شمقدری به عنوان معاون سینمایی است. خیلی‌ها این دوره را باشکوه‌ترین دوره‌ی جشنواره فیلم فجر در دورههای مختلف آن می‌دانند، بخشی از سینماگران معتقدند شما با دیدگاهی که داشتید اجازه دادید کمی فضای فیلمسازی باز شود و بلافاصله با فیلم‌هایی روبرو شدید که هم کیفیت بالایی داشت و هم در گیشه موفق بود اما بعد از آن، گویا فشار‌ها باعث شد دیدگاه قبلی‌تان را کنار بگذارید. این نظر درست است؟
شمقدری: درباره تولیدات سال 89 قطعا چیزی که می‌گویید درست است. جشنواره بیست و نهم به نوعی حاصل این نگاه ما بود که جشنواره را در اختیار بخش خصوصی و در کنار آن در اختیار همه‌ی اندیشه‌ها، سلایق و در واقع کل فیلمسازان گذاشتیم که فیلم‌شان را بسازند و در یک فضای مثبت و البته در داخل خطوط قرمز به رقابت بپردازند. اینکه برخی می‌گویند چون بعضی از آن فیلم‌ها مشکلاتی داشتند، پس باید در دیدگاه‌مان تجدیدنظر می‌کردیم، اشتباه است. معتقدم محاسن آن سیاست بیش از معایب آن بود.
ایسنا: معایب‌اش چه بود؟
شمقدری: آن چیزی که در ادامه‌ی آن سیاست در سال بعد از جشنواره 89 توانست به سینمای ایران آسیب جدی برساند، دو اتفاق بود. یک اتفاق اینکه بعضی از فیلمسازان در پرتو این اعتماد و برخوردِ باز کار دیگری کردند، البته مقصودم این نیست که آنها سوءاستفاده کردند بلکه شاید کمی خودشان را رها کردند، از این اعتمادی که ایجاد شده بود استفاده مطلوبی را نکردند. در کل به نوعی فیلم خودشان را آرایش دادند و ساختند که اثرشان بعدا با گروههای مختلف اجتماعی مشکل پیدا کرد. پس این یکی از آفت‌های جدی آن سیاست بود.
آفت دوم این بود که گروه‌هایی از جریانات اجتماعی که عقبه‌ی سیاسی دارند احساس کردند سینما بهترین ابزار و فرصت برای این است که بتوانند به مدیریت کنونی که به دلایل مختلف با آن مخالفند، انتقاد کنند. یعنی گروههای سیاسی بخشی از این خطاهایی را که در حوزه‌ی سینمای ایران رخ داد دستاویزی برای تسویه‌حساب‌های خودشان کردند. این هم آفت دومی بود که در اثر آن سیاست به ما لطمه جدی وارد کردند؛ لطماتی که اوج آن را از ابتدای امسال تا همین چند ماهه اخیر دیدید.
ایده‌آل من و دولت این بود که فرایند فیلمسازی سال 89 را ادامه دهیم
ایسنا: بسیاری و شاید هم اغلب سینماگران تغییر سیاست شما در اثر همین آفت‌هایی که به آن اشاره کردید را نوعی عقب‌نشینی می‌دانند.
شمقدری: به نظرم این‌طور نیست. ما ناچار بودیم و هستیم برای دفاع از کلیتی به نام سینمای ایران که باید بقا و استمرار داشته باشد، اعتماد ایجاد کند و همدلی و همراهی را با گروههای مختلف اجتماعی حفظ کند، کمی شرایط را تغییر دهیم. اگرچه ایده‌آل من این بود که همان فرآیند سال 89 را ادامه بدهیم و خود نگاه دولت هم همین بود که آن فرآیند را ادامه بدهیم اما در هرصورت شرایط به گونه‌ی دیگری رقم خورد.
به نظرم اگر عیب‌های سیاست و فرایند فیلمسازی در سال 89 گرفته می‌شد و کار را با محاسن آن ادامه می‌دادیم، قطعا سینمای ایران امروز در یک جایگاه متفاوت‌تری بود، اما متاسفانه بعضی از ضعف‌های آن دوره، دستاویزی برای تسویه‌حساب‌های مختلف شد. چیزی که شما شکل جدی و سازمان‌یافته شده‌ای از آن را بعد از جشنواره سی‌ام دیدید.
طبیعی بود در این شرایط، هر سیستمی که هوشمند باشد باید شرایط اش را تغییر دهد. لذا ما شرایط را تغییر دادیم و سعی کردیم کمی نظارت‌ها را بیشتر کنیم و تا حدی از فیلمسازان بخواهیم به بعضی از حوزه‌ها ورود پیدا نکنند و خوشبختانه اکثر فیلمسازان با ما همکاری کردند. البته باز هم در همین شرایط تلاش کردیم که فیلم‌های خوبی داشته باشیم که نمونه آنها را امسال در جشنواره فیلم فجر مشاهده می‌کنید. امیدوارم این آثار بتواند با مخاطب ارتباط خوبی برقرار کند.
فکر می‌کردیم بر اساس نگاه اسلامی همه نیمه‌ی پر لیوان سینما را ببینند اما رقابتهای سیاسی باعث اتفاق دیگری شد
ایسنا: یکی از دستاورد‌هایی که شما در سخنرانی‌ها و جلسه‌های مختلف‌تان به آن اشاره می‌کنید ورود سینما به اجتماع بود. به خصوص از سال 89 به بعد، ما شاهد بحث‌ها و چالش‌های جدی درباره سینما و مباحث آن در حوزه‌هایی بوده‌ایم که شاید تا پیش از این موضوع سینما برای‌شان اولویت اصلی نبوده است، حتی درون تاکسی‌ها در کنار جدی‌ترین بحث‌های سیاسی (!)، شاهد بحث درباره سینما هم بودیم. این می‌تواند مثبت باشد اما همین امر هم باعث شد انتقادات تند و تیزی به عملکرد تیم مدیریت فعلی مخصوصا در سال آخر وارد شود و حواشی‌ای را ایجاد کرد. واقعا فکر می‌کنید ورود این شکلِ جنجالی از سینما به اجتماع برایند مثبتی داشته است؟
شمقدری: بله قطعا. یکی از برنامه‌های ما این بود که بتوانیم سینما را از حیات خلوت خودش خارج کنیم. سینما چه محاسنش و چه معایبش باید در عرصه‌ی جامعه قرار بگیرد و با گروههای مختلف اجتماعی بخصوص نخبگان و خواص جامعه به شکلی رودرو قرار بگیرد. در این شرایط است که هم فیلم و هم فیلمساز می‌توانند در تعامل و حتی رویارویی راه بهتری را پیدا کنند. طبیعی است که وقتی این اتفاق بیفتد سینمای ایران می‌تواند یک ارتباط تنگاتنگ‌با مسائل، مباحث، اتفاقات جامعه و گروههای مختلف جامعه ایجاد کند.
ایسنا: فکر می‌کردید توجه به سینما به این شدت و با این شتاب افزایش پیدا کند؟
شمقدری: نکته‌دقیقا همین‌جاست. ما فکر می‌کردیم از این موقعیتی که ایجاد می‌شود، همه بخش مثبت و اصطلاحا نیمه‌ی پر لیوان را استفاده می‌کنند. یعنی فرض من این بود که همه باید خوشبین باشیم، نگاه اسلامی این است که خوشبین باشیم و نگاه مثبت‌گرایانه داشته باشیم. با این نگاه، مدام در جهت کمال جلو می‌رفتیم و لیوان نیمه پرِ ما هر روز پُرتر می‌شد و با یک برنامه‌ریزی با یک لیوان لبریز روبرو می‌شدیم.
اتفاق بدی که باز هم به‌خاطر همان رقابتهای سیاسی افتاد (که بخشی از آن در درون سینما و بخشی خارج از سینما بود)، باعث شد که همه، نیمه‌های خالی را ببیند. یعنی فقط نیمه‌های خالی و ضعف‌ها را ببینی و آن را دستمایه‌ی تسویه‌حساب شخصی خودت قرار بدهی؛ حالا چه در گرایش‌های سیاسی و چه در رقابتهای صنفی و یا فعالیت‌های مدیریتی. همین نگاه منفی‌گرایانه باعث شد کمی سینمای ایران آسیب ببیند. فراموش نکنید که مقصود من این نیست که جواد شمقدری به عنوان مدیر ضربه خورد. خیر! بحث این است که اگر به ما آسیب زدند به طبع آن، یک آسیب مضاعف به سینمای ایران وارد شد.
به هر حال اتفاقاتی افتاد که امروز همه در حال فاصله گرفتن از آن هستیم. امیدوارم این اتفاق ناخوشایند یک گوشزد و تلنگری برای همه‌ی ما باشد. باید از یک موقعیت خوبی که ایجاد می‌شود استفاده خوبی هم کرد. دوستان هم باید توجه داشته باشند طبیعی است که در مزرعه‌ای که شما به آن خوب می‌رسید و آبیاری‌اش می‌کنید، در کنار گل و گیاه ممکن است علف هرز هم بروید، طبیعتا هیچ عقل سلیمی نمی‌پذیرد که شما به مزرعه آب ندهید و شرایط خوبی برایش فراهم نکنید چون کمی علف هرز هم در مزرعه می‌روید! متاسفانه برخی نگذاشتند این فرآیند به شکل طبیعی رخ دهد و شرایط به سمتی رفت که آنها یک خطا را آنقدر بزرگ کردند که بازتاب تندتری را در جامعه ایجاد کرد.
وقتی از درون، حرمت سینما را نگه نمی‌داریم، طبیعی است که از بیرون هم به آن تعرض می‌شود
ایسنا: مقصود من بیشتر درباره بازخورد‌های مباحث سینمایی در میان نخبگان جامعه بود. اگر اشتباه نکنم مقام معظم رهبری و بزرگان کشور، چندین و چندبار به اخلاق‌گرایی سینمای ایران علی‌رغم تمام مشکلاتش اشاره کرده‌اند اما در این مدت یک‌ساله گاها شاهد این بودیم که دلسوزانی بر اثر برخی سخنان و یا اخبار، از فاسد بودن فیلم‌هایی سخن می‌گفتند که گاها تعبیر به عام سینمای ایران می‌شد. فکر نمی‌کنید کنترل‌شده نبودن ورود سینما به اجتماع باعث شد این حوزه خسارت زیادی کند؟
شمقدری: اگرچه کمی دیر شد اما بالاخره توانستیم این بخش را مدیریت کنیم. به این شکل که با همه‌ی این خواص که به نوعی دغدغه‌ی بحث سینما پیدا کرده بودند، جلسه گذاشتیم و گفت‌وگو کردیم. به نظرم این بخش اتفاقا مدیریت شد و به یک تعامل مثبت رسیدیم اما آن بخش که نتوانستیم کاری بکنیم و ادامه داشت (که امیدواریم الان متوقف شده باشد)، از درون سینما بود که عده‌ای اصرار داشتند فرآیند حاشیه‌سازی برای مجموعه سینمای ایران ادامه داشته باشد.
طبیعتا مسائل بیرونی را می‌توان مدیریت کرد، کما اینکه ما این بخش را مدیریت کردیم و در بسیاری از مسائل به یک اعتماد دوجانبه‌ای و درک مشترک با خواص، نخبگان و مسئولان رسیدیم.
ایسنا: ولی در هر صورت تا این درک مشترک ایجاد شود، سینما خیلی ضربه خورده بود.
شمقدری: مهم این است که در آخر به نتیجه رسیدیم. مشکلی که نتوانستیم حل کنیم این است که گروهی از درون، نمی‌خواستند سینمای ایران به سامان برسد که این هم به رقابتهای صنفی یا گروهی که در سینمای ایران وجود دارد، برمی‌گشت. این آفتی است که متاسفانه حل نشد و اگر خودِ سینما نخواهد، هیچ وقت حل نخواهد شد. بالاخره هر 5 نفری در سینمای ایران می‌توانند، آن را دچار چالش جدی کنند.
به طور مشخص ببینید، در آخرین بیانیه‌ای که بخشی از کارگردانان و بخشی از تهیه‌کنندگان منتشر کرده بودند گفته‌اند که سینمای ایران مرده است. وقتی از درون این خانه، حرمت آن را نگه نمی‌داریم، بیرون هم طبیعی است که حرمت نگه نمی‌دارند. این را من نمی‌توانم کاری بکنم. شما از درون مجموعه‌ی خود سینما می‌گویید سینما مرده است و بعد انتقاد می‌کنید به یک فرد سیاسی یا ... که چرا به سینما تعرض می‌کنی!
واقعا متوجه نمی‌شوم! سینمایی که سه سال است می‌گویند مرده است، اما هر سال ادامه پیدا می‌کند و فیلم ساخته می‌شود و به جشنواره می‌آید اما یک بیانیه منتشر می‌شود که در جامعه، موج ایجاد می‌کند. خیلی‌ها هم که خبر ندارند در سینما چه می‌گذرد، فکر می‌کنند وای چه اتفاقی افتاده است! واقعا نه من و نه هیچ مدیر دیگری نمی‌تواند به تنهایی برای این بخش کاری کند.تا وقتی که همه قبول نکنند که مشکلات را درون سینما حل کنند و همه‌چیز را به شکل اغراق‌آمیز به بیرون منتقل نکنند، وضعیت همین است.
اختلاف‌نظرهای فعلی ربطی به بحث خانه‌ی سینما ندارد
ایسنا: شاید بخشی از این اختلاف نظر‌ها به بحث خانه سینما مربوط باشد. فکر می‌کنید اگر وضعیت خانه‌ی سینما تا حدی مشخص شود، این بحث‌ها هم کنترل شود؟
شمقدری: خیر، چون ربطی به خانه‌ی سینما ندارد. این بحث‌ها و این مساله برمی‌گردد که در داخل سینمای ما، گروههای فکری و سلایق متعددی وجود دارند که بعضا سال‌هاست که مقابل هم ایستاده‌اند، همدیگر را قبول ندارند و با هم کار نمی‌کنند. اختلاف نظر اشکال ندارد، اما اینکه گروههای مختلف چون با هم اختلاف دارند بیانیه بدهند که سینما مرده، این ضربه شدیدی به سینمای ایران می‌زند.
با نگاه تعاملی وارد جلسات کمیته اصلاح اساسنامه خانه‌ی سینما می‌شویم
ایسنا: جلسات اصلاح اساسنامه خانه سینما به کجا رسید؟ چرا برگزار نمی‌شود؟
شمقدری: پیگیری برگزاری این جلسات با حجم سنگین فعالیت‌های جشنواره فیلم فجر مقارن شد که فرصت را از ما گرفت و نتوانستیم دوستان را کنار هم جمع کنیم. شاید این جلسه به زودی برگزار شود.
ایسنا: قبل از جشنواره فجر؟
شمقدری: به نظرم می‌آید راجع به این موضوع، نباید سقف زمانی بگذاریم. اگر با روحیه‌ی تعامل کنار هم بنشینیم زمان زیادی نمی‌برد، چون تعاریف مشخص است ولی کافی است یک نفر بخواهد که بحث ادامه‌دار شود و می‌تواند سال‌های سال طول بکشد. در هر صورت ما واقعا با نگاه تعاملی وارد این جلسات خواهیم شد.
ایسنا: پس اگر تعامل وجود داشته باشد، باید امیدوار بود که این اختلافات تا پایان سال 91 تمام شود.
شمقدری: من هم امیدوارم. اگر آن مفاهیم اصلی در رابطه با فعالیت خانه‌ی سینما، نسبت‌اش با صنوف سینمایی و نهایتا نسبت‌اش با سازمان سینمایی براساس قوانین روشن و شفاف کشور مورد توافق اعضای کمیته هفت‌نفره باشد کارها سریع جلو می‌رود. فکر می‌کنم اگر روی کلیات مشکلی وجود نداشته باشد، جزئیات یک هفته‌ای حل می‌شود.
ایسنا: شما روی صنفی بودن یا نبودن خانه‌ی سینما بحث دارید یا کمیته‌ی هفت‌نفره در این زمینه تصمیم می‌گیرد؟
شمقدری: چون دوستان می‌خواهند در این مباحث صحبت‌کنند، یکی از شرط‌های من این بود که در طول زمانی که کار انجام می‌شود، بحث‌ها در فضای رسانه منتشر نشود. بهتر است خودم هم به این شرط پایبند باشم.
انتهای پیام
نظرات