عباسعلی وفایی معتقد است، برای پایان دادن به مشکل پراکندگی و آشفته‌بازار رسم‌الخط فارسی، باید خودمان را به دستور خط فرهنگستان زبان و ادب فارسی مقید کنیم.
او همچنین پیشنهاد می‌دهد، باید یک کانون ویراستاران تشکیل دهیم که به ویراستاران پروانه و شناسنامه مشخص بدهد تا در برابر کارشان پاسخ‌گو باشند.
دبیر شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی و رییس دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با خبرنگار ادبیات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، درباره مشکلات رسم‌الخط فارسی، گفت: مشکلی که ما در حال حاضر در زمینه رسم‌الخط با آن مواجه هستیم، یک نوع تنوع، از هم گسیختگی و پراکندگی است. ما در کتاب‌های چاپی، مطبوعات و مکتوبات، چند سلیقه و روش را می‌بینیم که این صورت زیبایی ندارد و قطعا آموزش را در نسل‌های کودک و نوجوان ما که در دبستان یا مقطع راهنمایی درس می‌خوانند، دچار تزلزل می‌کند.
او افزود: حتا در یک کتاب، این شیوه گاهی به فصل و گاهی به وصل است که به هیچ روی از نظر هنری یا علمی توجیهی ندارد.
وفایی سپس اظهار کرد: زبان فارسی، زبانی ترکیبی و اشتقاقی است. در زبان عربی و تا آن‌جا که من می‌دانم، در زبان انگلیسی، چنین چیزی به این شکل نداریم. این ذات زبان فارسی است و وجود این برجستگی و ویژگی اشتقاقی و ترکیبی در آن، اقتضا می‌کند که کلماتی به صورت ترکیبی داشته باشیم.
او در ادامه اضافه کرد: ممکن است این ترکیب، ترکیب دو واژه مستقل باشد که در کنار هم قرار گرفته‌اند، که ما آن‌ها را کلمات «مرکب» می‌خوانیم و یا یک واژه مستقل با واژه‌ای که مستقل نیست، تحت عنوان «وند» ترکیب شود، که ما این واژگان را «مشتق» می‌خوانیم.
او همچنین گفت: نکته دیگر، وجود برخی از «وند»های تصریفی در فعل‌های زبان فارسی است. این‌ها در ذات زبان فارسی هستند و همه جزو محاسن زبان فارسی محسوب می‌شوند. کسانی که با زبان فارسی و قواعد واژه‌سازی آن آشنا هستند، این‌ها را ظرفیت دستگاه واژه‌سازی می‌دانند.
وفایی در ادامه اظهار کرد: این ما هستیم که خط فارسی را به دلیل به‌کارگیری سلیقه‌های متعددی که در بسیاری از موارد غیرعلمی و ناهنجار هستند، به این شکل درمی‌آوریم، اما ذات زبان فارسی از این مسائل مبراست.
او همچنین گفت: فرهنگستان در چند سال گذشته در این زمینه اقدام کرده است. فرهنگستان با پیشنهاد استادانی که آن‌جا هستند، رسم‌الخطی را تدوین و کتابچه‌ای هم چاپ کرده است که اگر آن را به کار بگیریم، از این آشفتگی نجات پیدا می‌کنیم.
عباسعلی وفایی همچنین درباره مشکلات رسم‌الخط فرهنگستان زبان و ادب فارسی عنوان کرد: ما می‌توانیم از نظرات منتقدان هم استفاده کنیم. اما باید دستگاه‌های اجرایی و دولتی موظف شوند که رسم‌الخط واحد فرهنگستان را رعایت کنند. مثلا اگر در رسم‌الخط آمده است که «می» و «ها» جدا نوشته شوند، بر اساس ضوابطی است، یا درباره کلمات مشتق و مرکب که مشخص هستند.
او سپس تأکید کرد: اگر ضوابط به کار گرفته شوند، بسیاری از مشکلات حل خواهند شد. متأسفانه در حوزه ویراستاری کوتاهی‌های فراوانی داریم و کسی پی‌گیری نمی‌کند که آیا یک اثر ویراستار دارد یا خیر؛ یا ویراستارش دستور خط را رعایت می‌کند یا نه. اگر ملزم به دستور خط باشیم، این آشفته‌بازار از بین می‌رود.
وفایی در ادامه افزود: زبان فارسی ویژگی‌های هنری ذاتی دارد، اما اشکالاتی که در خط آن به وجود می‌آید، لذت‌گسل هستند. خط ما خطی نیکو و زیباست. ما باید دریافت و درک‌مان را از این زبان با مطالعه افزایش دهیم و خودمان را به ضوابطی مقید کنیم. بهترین ضابطه هم در حال حاضر دستور خط زبان فارسی است تا بتوانیم خود را از این آشفته‌بازار نجات دهیم.
او همچنین گفت: در حال حاضر که این آشفتگی وجود دارد، به‌کارگیری رسم‌الخط فعلی راهگشاست تا همه دور آن جمع شوند. اگر کسی نظر منتقدانه‌ای نسبت به رسم‌الخط فرهنگستان دارد، باید نظرش در کارگروه‌های موجود مورد مطالعه قرار گیرد، اما با این همه تشتت، باید یک رسم‌الخط همه را به دور هم جمع کند.
وفایی سپس با اشاره به پیشنهادی که اخیرا خود او در همایش استادان زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه شهید بهشتی مطرح کرده است، اظهار کرد: باید آن‌چنان که کانون وکلا یا کانون مشاوران داریم، کانون ویراستاران درست کنیم تا کتاب‌ها و رسانه‌ها حتما سرویراستاری داشته باشند که با شناسنامه مشخص فعالیت کنند و در برابر کارشان پاسخ‌گو باشند.
این استاد دانشگاه همچنین با طرح این پرسش که چرا وزارت ارشاد باید به کتابی که مشخص نیست چه کسی آن را ویراستاری کرده است، اجازه‌ی انتشار بدهد، عنوان کرد: خط و زبان ما اعتبار و هویت ملی ماست. فارغ‌التحصیلان ادبیات می‌توانند به عنوان ویراستاران آینده در کانون ویراستاران با کسب پروانه ویراستاری مشغول به کار شوند. باید از آن‌ها امتحان گرفته شود و در صورت موفقیت‌شان، برای‌شان گواهی ویراستاری صادر شود تا در صورت خطا، پروانه ویراستاری‌شان لغو شود.
او سپس ادامه داد: فرهنگستان زبان و ادب فارسی و انجمن‌های علمی استادان زبان و ادبیات فارسی می‌توانند متولی این آموزش شوند. با این کار هم برای دانشجویان ادبیات ایجاد انگیزه می‌شود و هم از آشفتگی فعلی جلوگیری خواهد شد. بهترین متولی این امر نیز وزارت ارشاد است.
وفایی همچنین با اشاره به نگارش «حتی» با «الف» و «حتما» با «نون» تاکید کرد: معلوم نیست این رسم‌الخط‌های من درآوردی از کجا ریشه می‌گیرند. این بحث‌ها از جانب کسانی مطرح شده است که با واژگان عربی سر ستیز دارند، در حالی که ما باید خط فارسی را به شکل فعلی حفظ کنیم؛ چرا که در صورت حذف آن باید با همه پیشینه فرهنگ نظم و نثر فارسی خداحافظی کرد. اندیشه تغییر خط فارسی اندیشه نادرستی است و کسانی که این حرف‌ها را مطرح می‌کنند، در اشتباه هستند.
انتهای پیام
نظرات