کم نیستند ارامنه و مسیحیان هنرمندی که در فرهنگ و هنر ایران آثار و نقوشی پر رنگ بر جای گذاشته‌اند.

هنرمندانی که در رشته‌های مختلف بصری از جمله عکاسی، معماری، نقاشی، مجسمه سازی تا موسیقی و سایر هنرهای تجسمی در این سرزمین کهن نقش‌آفرین بوده‌اند.

خبرنگار بخش هنرهای تجسمی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)،در این گزارش سعی کرده تا به معرفی تعدادی از این هنرمندان مطرح بپردازد.

***

نیکول فریدنی

۲۸ دسامبر ۱۹۳۵ - ۶ فوریه ۲۰۰۸

نیکول فریدنی عکاس و طبیعت‌نگار مشهور ارمنی-ایرانی در ۲۸ دی ماه ۱۳۱۴ در شیراز به دنیا آمد و از ۱۴ سالگی دوربین دست گرفت و عکاسی کرد و دست روزگار او را در سن ۱۴ سالگی به کرمان کشاند.

خودش ماجرای زندگی‌اش را این‌گونه تعریف می‌کند؛

"پدر من در طرح معروف «ترومن» شاغل بود و شخصی به نام «حسین شریفی» هم متصدی عکاسی «اصل چهار» بود. او گاهی از من می‌خواست در خشک‌کردن عکس‌ها کمکش کنم.

در آن چهاردیواری تاریک، تمام عشق و علاقه من به عکاسی زاده شد. بعد از مدتی با اصرار از حسین آقا خواستم اجازه دهد عکاسی کنم. ابتدا مخالفت کرد و گفت: «تو عکاسی بلد نیستی». راست می‌گفت بلد نبودم اما قول دادم زود یاد بگیرم.

او هم سرانجام یک دستگاه دوربین «زایسی ایکون ۶×۶» و یک حلقه فیلم «ارتو کروماتیک گورت» به من داد و من که می‌خواستم از ابرهای در هم پیچیده در زمینه آسمان آبی عکس بگیرم، روی لنز دوربین فیلتر قرمز گذاشتم؛ غافل از اینکه فیلم ارتوکروماتیک در مقابل نور قرمز حساسیت ندارد و در نتیجه کل فیلم‌ها خراب از آب درآمد.

نیکول فریدنی، پدر عکاسی نوین و سلطان عکاسی طبیعت ایران در تاریخ ۷ بهمن ۱۳۸۶ درگذشت و پیکر این هنرمند فرهیخته در قطعه هنرمندان بهشت زهرا تهران آرام گرفت.

***

ژانت میخائیلی

زاده ۱۳۱۵ تهران – درگذشته ۱۱ شهریور ۱۳۸۵ تهران

این هنرمند ایرانی تصویرگر مشهور کتاب‌های آموزشی کودکان، نوجوانان و دانش‌آموزان، برنده چندین جایزه ایرانی و بین‌المللی و نامزد دریافت جایزه ادبی آسترید لیندگرن بود.

سی‌سال تصویرگری کتاب‌های کودک و نوجوان، طراحی مجلات رشد طراحی کتب درسی و پیک‌های نوروزی و تصویرگری بیش از ده جلد کتاب شعر و داستان بخشی از فعالیت‌های ژانت میخائیلی تصویرگر است.

در سال ۱۳۸۵ میخائیلی نامزد دریافت جایزه معتبر آسترید لیندگرن برای ادبیات کودک از کشور سوئد شد.

میخائیلی هم‌چنین به‌عنوان تصویرگر منتخب دوسالانه تصویرگری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معرفی شد.

ژانت میخائیلی سرانجام در ۱۱ شهریور سال ۱۳۸۵ بر اثر سکته مغزی درگذشت و دو روز بعد طی مراسمی در گورستان کاتولیک‌های تهران به خاک سپرده شد.

***

ناپلئون سروری

۱۳۴۹-۱۲۸۷

در سال ۱۲۸۷ با نام ناپلئون سروریان در تهران به دنیا آمد و هم‌چون برادر کوچکترش موشق سروری تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مدراس ارامنه تهران گذراند.

در سال ۱۳۰۱ عازم ارمنستان شد و تحصیلات عالیه‌اش را در رشته تئاتر به پایان برد.

پس از بازگشت همراه برادرش آتلیه‌ای گرافیکی تاسیس کرد.

او علاوه بر فعالیت‌های تبلیغاتی ساخت آرم و نشانه و اعلان برای سردر سینماها؛ در زمینه تئاتر نیز فعالیت داشت و نمایش‌های گوناگونی را روی صحنه کارگردانی کرد.

او علاوه بر طراحی و ساخت دکورهای نمایشنامه‌های خودش برای نمایش‌های دیگران نیز دکورهای عظیم و بی نظیری ساخته‌است.

این هنرمند طراح پلاکارد و گرافیست در سال ۱۳۴۹ درگذشت.

***

ادوارد دیگران زهرابیان

ادوارد دیگران زهرابیان معمار و طراح ارمنی ایرانی و طراح نشان هواپیمایی ملی ایران است.

او در سال ۱۳۱۸ در تهران متولد شد. وی دوره متوسطه را در دبیرستان البرز گذراند و دیپلم ریاضی را از این دبیرستان اخذ کرد. او در زمان تحصیل در این مدرسه در مسابقه طراحی نخستین نشانه دبیرستان البرز شرکت کرد و طرح وی به عنوان نشان دبیرستان البرز برگزیده شد.

مهم‌ترین اتفاق هنری در زندگی زهرابیان، در ۲۲ سالگی وی و در فاصله پیش از ورود او به دانشگاه رخ می‌دهد. وی به طور اتفاقی آگهی فراخوان طراحی نشانه هواپیمایی ملی ایران را که هنوز به نام "هما" شناخته نشده بود، می‌بیند و طرحی تجربی را در آتلیه دانشکده و آتلیه محسن فروغی، آماده می‌سازد و در مسابقه مربوطه شرکت می‌دهد که هوشنگ سیحون و تعدادی از استادان دانشکده هنرهای زیبا، داوران آن بودند.

طرح وی به عنوان طرح برگزیده پذیرفته می‌شود و در سال ۱۳۴۱ به عنوان نشان رسمی "هما" ثبت می‌شود.

***

آنتوان سوروگین

عکاس‌ ارمنستانی-گرجستانی حاضر در عصر قاجار، مردی آرام، گوشه‌گیر و خوش‌برخورد و گشاده‌رو و در عکاسی استاد بود.

او برای کامل کردن مجموعه عکس‌های خود تمامی ایران را زیر پا گذاشت و از سوژه‌های گوناگون بهترین تصاویر را تهیه کرد. مردم، مناظر، بناهای تاریخی، آداب و رسوم، مشاغل و حرفه‌ها، اشیاء و سرانجام تمام زوایای زندگی ایرانیان سوژه‌ی عکاسی او بودند.

او در سال ۱۸۷۰ میلادی برابر با سال ۱۲۴۹ خورشیدی همراه با برادرانش به تبریز آمد و در آنجا ساکن شد و به دستگاه ولیعهد مظفرالدین میرزا راه یافت و از او لقب "خانی" نیز گرفت.

آنها پس از مدتی به تهران آمدند و در تهران یک استودیو عکاسی در خیابان علاءالدوله (فردوسی) کنار در شرقی میدان مشق دایر کردند.

آنتوان خان در تهران با یک دختر ایرانی ارمنی‌نژاد ازدواج کرد و حاصل این ازدواج هفت فرزند بود.

سرانجام او به سال ۱۹۳۳ میلادی برابر با سال ۱۳۱۲ خورشیدی بر اثر عفونت کلیه درگذشت و در گورستان ارامنه در دروازه دولاب تهران به خاک سپرده شد.

تنها دخترش ماری که در واپسین سال‌های عمر آنتوان خان عکاسخانه را اداره می‌کرد توانست شماری از عکس‌های کار سوروگین را بعد از مرگ او و تعطیل شدن عکاسخانه‌اش به کلیسای پروتستان امریکائی تهران منتقل کند. و در سال ۱۹۵۱ این آثار در اختیار موسسهٔ اسمیتسونین در شهر واشنگتن قرار گرفت و اکنون در گالری هنر فریر است. نمایشگاهی از عکس‌های او به سال ۱۹۸۳ در آن گالری برگزار شد.

یکصد و شصت و هشت قطعه از عکسهای او نیز در میان مجموعهٔ عکس‌های یک دیپلمات هلندی به موزهٔ ملی نژادشناسی شهر لیدن هدیه شده که مورد مطالعه و معرفی قرار گرفته‌است.

عکس‌های او در نمایشگاهی در شهر بروکسل به سال ۱۸۹۷ و نمایشگاهی در شهر پاریس به سال ۱۹۰۰ موفق به دریافت مدال شد و خود او از دولت ایران دارای نشان مقدس بود.

جهانگردان و پژوهشگران اروپائی که در سدهٔ ۱۹ و آغاز سدهٔ ۲۰ میلادی به ایران سفر کرده و خود عکاس نبوده‌اند، عکس‌های مورد نیاز برای چاپ در سفرنامه‌ها و کتاب‌های خود را در ایران تهیه می‌کردند.

از همین روست که شمار زیادی از عکسهای سوروگین به سفرنامه‌ها راه یافته و در همان زمان زندگی شهرت سوروگین را به خارج از ایران کشانده‌ است.

***

لیلیت تریان

مجسمه ساز شهیر ایرانی ارمنی تباراست که در ۱۰ دی ۱۳۰۹ در محله نادری تهران و در خانواده‌ای هنردوست متولد شد. او به عنوان مادر مجسمه سازی ایران شناخته می شود.

پدرش کارمند عالی رتبه بانک ملی ایران بود و به زیبایی بنا و معماری اهمیت فراوان می‌داد و مادرش مدتی در فرانسه و در رشته هنر تحصیل کرده بود و به واسطه مشکلات تحصیل را رها کرده به ایران بازگشته بود.

از همین روی و با پیگری‌های مادر با طراحی و نقاشی آشنا می‌شود و در پایان متوسطه در کنکور دانشکده هنرهای زیبا شرکت می‌کند٬در سال نخست موفقیتی بدست نمی‌آورد ولی در سال بعد بر سر کلاس‌های نقاشی دانشکده مذکور می‌نشیند ولی به زودی و در سال ۱۳۳۱ انصراف داده به دانشگاه بوزار در پاریس می‌رود.

در مراحل آمادگی برای آزمون ورودی بوزار به مجسمه سازی علاقه‌مند می‌شود به مدت چهار سال در این دانشگاه به تحصیل مجسمه‌سازی می‌پردازد.

وی در سال ۱۳۳۹ با انبوهی از تجارت به ایران بازمی‌گردد و تا سال ۱۳۵۹ به تدریس در دانشکده هنرهای تزئینی پرداخت.

***

آرمن حق نظریان

زاده ۵ مه ۱۹۴۱ در تهران - درگذشته ۱۹ فوریهٔ ۲۰۰۹ در شهر آخن

آرمن حق نظریان در ۵ مه ۱۹۴۱م، در تهران، در یک خانواده هنرمند و تحصیل کرده بدنیا آمد.

والدینش از بازماندگان نسل کشی ارامنه منطقهٔ نخجوان بودند که در ۱۹۱۸م به ایران مهاجرت کردند.

پدرش، هوانس، با تحصیلات دکترا در دانشگاهای تهران تدریس می‌کرد و مادرش، آروسیاک، نیز در دانشگاه، موسیقی تدریس می‌کرد.

دکتر حق نظریان تحصیلات متوسطهٔ خود را در مدرسهٔ ارمنیان (کوشش داوتیان تهران)، در ۱۹۵۹م، به پایان رساند. دو سال بعد، برای ادامهٔ تحصیل در رشتهٔ مهندسی معماری در دانشگاه آخن به آلمان رفت. در ۱۹۶۸م در همین دانشگاه، در مقطع دکترا، ادامهٔ تحصیل داد و بالأخره در ۱۹۷۳م فارغ التحصیل شد.

از جمله فعالیت‌های وی می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

تاسیس مؤسسهٔ مطالعات معماری ارمنیان

بازسازی بناهای تاریخی ارمنیان در ایران

عضویت در شورای خلیفه گری ارامنهٔ تهران

تحقیقات و مطالعات دکتر آرمن حق نظریان در کشورهای دیگر

تدریس در دانشگاه آخن

در ۱۰ ژوئن ۲۰۰۸م، مؤسسهٔ مطالعات معماری ارمنیان از طرف مجلس ارمنستان لوح تقدیر دریافت کرد و در ۲۹ ژانویه ۲۰۰۹م، شادروان دکتر آرمن حق نظریان از طرف کتابخانهٔ ملی جمهوری ارمنستان به دریافت نشان علمی هاکوپ مغابارد به لاتین Hakoup Meghabard نائل آمد که البته به علت بیماری نتوانست در مراسم حضور یابد.

***

پُل آبکار

۱۹۰۸-۱۹۷۰

پل آبکار از معماران نوگرای ایرانی ارمنی تبار و از پیشروان جنبش نوگرایی معماری در ایران بود.

ساختمان‌های آبکار با آجر بهمنی او با ورودی‌های کمی فرورفته و سنگ‌هایی که در اطراف آن نصب شده قابل شناسایی است.

پل آبکار ساختمان‌های بسیاری در تهران طراحی کرد از جمله: ساختمان سینما نیاگارا، ایستگاه رادیو (بی‌سیم)

ساختمان کلیسای ارامنه کاتولیک واقع در خیابان شمالی سفارت روسیه،مدرسه کر و لال‌های باغچه‌بان، کلیه ساختمان‌های پیشکاری‌ها و ادارات وزارت دارایی استان‌ها و ساختمان‌های گمرکات.

پل آبکار تعداد زیادی ویلای مسکونی نیز ساخت و آخرین پروژه او در مسابقه طرح کاخ شهرداری تهران برنده اول شد که اجرا نگردید.

***

کلارا آبکار

۱۳۷۵ - ۱۲۹۴

کلارا آبکار از تبار ارمنیان جلفای نو در سال ۱۲۹۴ خورشیدی در تهران به‌دنیا آمد او به نگارگری ایرانی (مینیاتور)، تذهیب، تشعیر، گره چینی و نقاشی زیر لاکی می‌پرداخت و ۳۰۰ اثر هنری از خود به جای گذاشت که به سازمان میراث فرهنگی اهدا کرده است و اکنون در موزه سعدآباد قرار دارد.

وی شاگرد تجویدی، طاهرزاده بهزاد و مقیمی بود و در مکتب اصفهان فعالیت داشت و اکثرا در کشیدن مراسم بزم مشهور است.

وی در بامداد اول فروردین ۱۳۷۵ خورشیدی در پی یک بیماری چند ماهه درگذشت .

از آثار وی می‌توان به مجلس شیخ صنعان ، دختر ترسا اشاره کرد .

انتهای پیام