كتاب «هارموني موسيقي ايراني» به قلم علي قمصري شامگاه گذشته ـ 6 خرداد ماه ـ در خانه هنرمندان ايران رونمايي شد.

به گزارش خبرنگار بخش موسيقي خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، در اين مراسم كه در تالار استاد جليل شهناز خانه هنرمندان ايران برپا شده بود، علي قمصري - آهنگساز و نوازنده تار - در سخناني مطرح كرد: امروز برايم روز ويژه‌اي بود، نه از آن جهت كه قرار است كتابم رونمايي شود بلكه قرار است از موضوعي صحبت كنم كه هميشه دغدغه‌ام بوده و خوشبختانه امروز اين فرصت را بدست آورده‌ام.

او ادامه داد: كتاب «هارموني موسيقي ايراني» مجموعه‌اي از مباني موسيقي ايراني ،‌ آسيب‌شناسي و اصول پايه موسيقي ايراني شده است و سپس وارد بحث هارموني شده و به آن مي‌پردازد.

قمصري يادآور شد: رديف دستگاهي در اين كتاب معيار اصلي بنده بود و براساس آن شيوه‌هاي مختلف را در برخورد با رديف آناليز كرده‌ام.

در ادامه اين مراسم، آزاد حكيم رابط - موسيقي شناس - در رابطه با كتاب جديد قمصري گفت: خوشحالم كه بالاخره كسي همت كرد و چنين رساله‌اي را نوشت و منتشر كرد. نفس اين ماجرا در روزگاري كه همه منفعل هستيم و كمتر كار مي‌كنيم، بسيار با ارزش است. چرا كه يك نفر كار بزرگي در زمينه موسيقي انجام داده است.

اين موسيقيدان افزود: اين كتاب راجع به هارموني موسيقي ايراني است و به طور ويژه‌اي به رديف پرداخته است . البته بايد بگويم بنده رديف‌دان نيستم و اشراف كامل هم در تئوري و مباحث نظري موسيقي سنتي ندارم، براي همين درگير اين بخش نمي‌شوم اما بنده به عنوان كسي كه دست اندركار و دوستار موسيقي ايراني است به خاطر شهامت قمصري از نگارش و انتشار اين كتاب قدرداني مي‌كنم.

حكيم‌ رابط اضافه كرد: غربي‌ها در تاريخ موسيقي به جايي رسيده‌اند كه روزي فهميدند ميزان‌بندي در موسيقي كاري دست و پاگير است. براي همين خود را درگير اين بحث نمي‌كنم، اما ما در موسيقي خود قائم به ميزان‌هاي غربي نيستيم. طي 25 سال گذشته از زمان وزيري به بعد، زمان بندي موسيقي ما به ترتيب ديگري پيگري شد و موسيقي رديف را به صورت ميزان بندي شده نوشتند، پس در اين صورت به يك زمان‌بندي خطي و بدون بعد مي‌رسيم.

او در بخش ديگري از سخنانش مطرح كرد: زمان در ايران خطي نبوده و بلكه ادواري است و داراي ويژگي‌هاي خاص خود است. مشابه همين اتفاق در نگاهي كه قمصري به موسيقي ايراني داشته در بحث صدا هم رخ داده است. يعني رديف با موسيقي ايراني را به صورت بلوك‌هاي عمودي تقسيم بندي كرده و مي‌توانيم آن را تكثير كنيم. كما اينكه قمصري يك آكورد پايگي را در مقام شور نيز پيشنهاد كرده است.

حكيم رابط در انتقادي از قمصري عنوان كرد: بنده در گفته‌هاي شما در اين كتاب سوالاتي دارم . آيا راه ديگري براي اين كتاب نبود؟ آيا نمي‌شد براي درجات ديگر طور ديگري آكورد بنويسيد؟ آيا تعميم يك فرمول براي صداها درست است؟ بنده فكر مي‌كنم بهتر بود در اين جلسه اساتيد بزرگي چون حسين عليزاده و محمدرضا درويشي حضور پيدا مي‌كردند.

به گزارش ايسنا، علي قمصري در پاسخ به انتقادات حكيم رابط گفت: مطلب شما بسيار گسترده و قابل بسط است، اما بايد ببينيم ايده چند صدايي من از كجا آغاز شد. اين كتاب براي بنده يك پروژه نبود بلكه ايده چندصدايي هميشه در زندگي‌ام جريان داشت و نياز داشتم اين ايده را به نگارش در بياورم و به عنوان دري به آن نگاه كنم كه قرار است آن را باز كنم. مطمئن هستم كه اين كتاب كاستي‌هايي دارد چرا كه براي نگارش آن هيچ گونه منبع و كتابي كه بتوانم به آن رجوع كنم نداشتم و در واقع بايد مجسمه‌اي را از دل كوه بيرون مي‌كشيدم.

قمصري افزود: با اين نكته كه شما مي‌گوييد آكوردها مشكل سليقه‌اي دارند موافق نيستم. چون بنده آكورد پايگي شور را از مقام درآوردم. وقتي مي‌خواهيم در موسيقي ايراني به هارموني فكر كنيم 90 درصد كارهايي كه در ايران ساخته شده مي‌بينيم كه پا از ملودي فراتر گذاشته و به كونتر پووان رسيده‌اند و از ملودي‌هاي ساده غربي در آنها استفاده شده است.

اين نوزانده و آهنگساز يادآور شد: وقتي از موسيقي چند صدايي حرف مي‌زنيم حرف من نفي موسيقي تك صدايي نيست، چرا كه موسيقي ملوديك نيز جاي خود را دارد اما در موسيقي چند صدايي قضيه فرق مي‌كند. وقتي مي‌خواهيم موسيقي چند صدايي ايراني را با موسيقي ديگري مقايسه كنيم بايد اول ببينيم جوهره اين موسيقي چيست؟ آيا واقعا صداي ايراني دارند و ملودي كه به صورت تزئيتي روي موسيقي چند صدايي مي‌شنويم قابل بررسي است؟.

اين هنرمند معتقد است اين يكي از مشكلات ما در موسيقي چند صدايي است.

قمصري در ادامه سخنانش مطرح كرد: اتفاقي كه در آهنگسازي افتاده اين است كه آهنگسازان بر مبناي خاصي رشد نكرده‌اند و صرفا نوازنده هستند و خود را آهنگساز مي‌دانند. هدف اصلي من از نگارش اين كتاب همين موضوع بوده تا هنرمند بفهمد از چه نقطه‌اي مي‌تواند نام خود را آهنگساز بگذارد.

به گزارش ايسنا‌، هومان اسعدي از ديگر منتقدان حاضر در اين جلسه در سخناني گفت: اين موضوع بسيار مهم است، چرا كه چندصدايي در موسيقي ايراني تا به حال به صورت سيستماتيك مورد بحث قرار نگرفته است و آغاز اين روش به عنوان يك كتاب كار بسيار ارزشمندي است. اين دغدغه هنري را در آثار علي قمصري احساس مي‌كنم. ايشان ذهن پرسشگري دارند كه بسيار حائز اهميت است، اما مشكلي كه داريم اين است كه موسيقي ايراني در زمينه خلاقيت رو به افول رفته است. چنين كارهاي خلاقي مي‌توانند آغازگر بحث‌هاي تئوريك ارزشمند باشند.

اسعدي درباره ساختار اين كتاب توضيح داد: تفكر اين كتاب داراي ادعاي بسيار بزرگي است. بهتر بود آقاي قمصري به جاي عنوان «هارموني موسيقي ايراني» از عنوان «تجربه،‌ چشم‌انداز يا نگاه به هارموني موسيقي» استفاده مي‌كرد، چرا كه اينگونه مخاطب فكر مي‌كند اين تنها راه براي آموزش هارموني است.

او افزود: از لحاظ ساختاري اين كتاب به چند قسمت تقسيم مي‌شود. بخشي راجع به تئوري موسيقي ايراني است كه بنده راجع به آن سوال دارم. درست است كه ما در موسيقي ساختار دانگي داريم، اما ساختار سه نتي هم در موسيقي داريم. استفاده از بعضي علائم در ساختار فواصل درست نيست چرا كه بايد به ادبيات اين علائم هم دقت كنيد. همچنين تقسيم بندي در مورد گوشه‌ها شده كه بنده با آنها مخالف هستم.

اين منتقد موسيقي افزود: با بعضي از روش‌هاي ايشان مخالف هستم اما ايشان در اين كتاب خيلي از نقل قول‌هاي مستقيم استفاده كردند. گاهي سيستم مرجع‌ها بسيار خام وناپخته است كه از نظر بنده يك اشكال ويرايشي است. البته قمصري به نقطه ظريفي توجه كرده و تمام مدهاي موسيقي را با درجات مختلف نشان داده است. ايشان در اين كتاب فقط به شور پرداخته كه من آن را مي‌پسندم.

به گزارش ايسنا، در بخش پاياني اين مراسم قمصري در پاسخ به انتقادات هومن اسعدي گفت: بنده در اين كتاب نگاهي كاملا تئوريك به مفهوم مقام داشتم و سعي كردم با واژه‌هايي كه مي‌توانم از آنها به صورت خاصي استفاده كنم در يك چارچوب ويژه سروكار داشته باشم.

او افزود: بنده از مرجع‌هاي موجود استفاده كردم، اما تعدادي از اين مراجع با يكديگر هم‌خواني ندارند، بنابراين سعي كردم آْنها را تعريف كرده و بگويم منظورم از اين فواصل چيست.

اين هنرمند در بخش ديگري از سخنانش گفت: هم به شكل عملي و هم به شكل نظري آكوردها را مورد آزمايش قرار دادم و احساس كردم اين بهترين گزينه براي يك نقطه شروع محكم است. احساس كردم با چنين تقسيم بندي مخاطب به راحتي گوشه‌ها را متوجه مي‌شود، بنابراين گوشه كرشمه را به عنوان يك قسمت ريتميك ملوديك در نظر گرفتم.

به گزارش ايسنا، بخش ديگري از اين مراسم به كنسرت پژوهشي گروه موسيقي «يارآوا» اختصاص داشت.

انتهاي پيام