در نقد و بررسي جشنواره‌ي فيلم فجر معلم: جشنواره فيلم فجر افق مشخصي ندارد نبوي:جشنواره هدف دارد اما اهداف فرعي آن را مي‌پوشاند
علي معلم و اكبر نبوي به بحث و تبادل‌نظر درباره تاثير جشنواره بين المللي فيلم فجر در سال‌هاي گذشته بر روند سينماي ايران پرداختند.
به گزارش خبرنگار بخش سينمايي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، اكبر نبوي ـ منتقد سينما ـ درباره جشنواره فجر و تاثيرات آن بر سينماي ايران در سال‌هاي گذشته گفت: به هر حال هر رخداد هنري در هر زمينه‌اي به شكل منطقي در آن رشته هنري تاثيرگذار است و جشنواره فجر هم از اين قاعده مستثني نيست. به نظر من اين جشنواره در فرم، محتوا و ساختار سينما تاثيرگذار بوده است. تحولاتي كه در شخصيت هنرمندان سينما به وجود آمد به رشد و ارتقاء سينماي كشور در اين سال‌ها كمك كرد. اگر سينماگران ما به اين تشخص و مرتبت نسبتا مطلوب دست پيدا نمي‌كردند به شكل طبيعي جشنواره هم محصولات اين افراد را به نمايش مي‌گذاشت و داوري مي‌كرد. اما خوشبختانه چون سينماگران كشورمان به اين تشخص و مرتبه رسيدند، كمك كرد كه جشنواره فجر هم به مرور يك قد و قامت خوبي پيدا كند. البته اين بدان معنا نيست كه جشنواره فجر فراز و فرود نداشته است.
علي معلم ديگر مهمان بخش گزارش ويژه برنامه «هفت» درباره اين تاثير بيان كرد: به نظر من وقتي چيزي جزء ماست به طور طبيعي بايد به آن علاقه داشته باشيم. به هر حال جشنواره فجر با توجه به تمام فقدان‌هايش، جزو خاطرات سينماگران و مردم كشور است. اين جشنواره در آستانه سي‌امين سال برگزاري خود است و بايد در آستانه يك تحول نيز قرار بگيرد. اين جشنواره در سال اولي كه برگزار شد موجي از اميد را در جامعه ايران پس از انقلاب ايجاد كرد و شايد اين دوره به ياد ماندني‌ترين دوره جشنواره باشد.
اين تهيه‌كننده سينما ادامه داد: سينماي ايران با يك رشد مشخصي جلو آمده است و افراد در آن بالغ شده‌اند. در اين سال‌ها هم افراد سينما و هم جشنواره با فيلم‌هايي كه در آن نمايش داده مي‌شود اين رشد را نشان مي‌دهد. به نظرم در سال‌هاي اخير وزني كه خود سينماي ايران پيدا كرده است از وزن جشنواره فجر بزرگتر شده است. اوايل فيلم ها و جشنواره با يكديگر نسبت‌هايي داشتند، اما از يك سال‌هايي به بعد فيلم‌ها از جشنواره مهمتر شدند.
اكبر نبوي درباره اين سخن علي معلم كه «در سال هاي اخير وزني كه خود سينماي ايران پيدا كرده است از وزن جشنواره فجر بزرگتر شده است» عنوان كرد: من خيلي محكم نمي‌توانم اين مسئله را بگويم. چراكه جشنواره فجر برآمده از توليدات نخبه و ورزيده آن سال سينماست. علي القاعده اين طور نيست كه جشنواره كوچك‌تر از فيلم‌هايش شده باشد. البته گهگاهي اين اتفاق افتاده است. اما شايد برخي سال‌ها در بخشي از مسائل اداره جشنواره كه مشتمل بر داوري هم مي‌شود دچار اين مشكل شده‌ايم و حق و سهم سينماي ايران در آن سال ادا نشده است.
اين منتقد افزود: بر خلاف برخي از دوستاني كه تصور مي‌كنند جشنواره توانسته در توليدات سال آينده نقشي ايفا كند، معتقدم كه جشنواره هيچ نقشي در اين زمينه نداشته است.
پس از سخنان نبوي، علي معلم جشنواره فجر را فاقد يك افق مشخص دانست و گفت: به نظرم هر جشنواره را مي‌توان از چند منظر بررسي كرد. اولين منظر اهداف جشنواره است كه مي‌خواهد چه چيزهايي را تبليغ كند.
ما هنوز نتوانسته‌ايم فرق بين جشنواره ملي و بين المللي را از لحاظ مديريتي و برنامه‌ريزي درك كنيم. در جشنواره فيلم فجر هميشه بخش ملي داراي اهميت بوده است. اين جشنواره نه در سطح سينماي ملي و نه در سطح سينماي بين الملل افق مشخصي ندارد.
تهيه‌كننده «آل» ادامه داد: دوستان در جشنواره اختراعاتي در حيطه واژگان كردند. جشنواره فجر يكسري اصطلاحات را به سينما اضافه يا از آن كم كرد. واژگاني مانند سينماي مصلحانه، سينماي معناگرا، پرواز به سوي سيمرغ، پرواز به سمت بالا و پايين به جشنواره اضافه شده كه هيچ‌گاه خط‌مشي مشخصي به آن نداده است. ما هيچ وقت نتوانستيم بفهميم در سطح ملي، جشنواره فيلم فجر آيا مي‌خواهد به صنعت سينما كمك برساند يا
مي‌خواهد با فيلم‌هاي خاص پسند و با تجربه‌هاي هنري كنار بيايد. يا اينكه مي‌خواهد يك ايدئولوژي را مطرح كند. اين جشنواره حتي با زمان برگزاري‌اش كه در دوران جشن‌هاي انقلاب است نسبتي ندارد.
نبوي در پاسخ به سوال مجري برنامه درباره اينكه «آيا شما هم مثل آقاي معلم معتقديد كه جشنواره هدف مشخص نداشته است؟»، عنوان كرد: من معتقد نيستم جشنواره هدف نداشته است. جشنواره پس از انقلاب متناسب با وضعيتي كه در شرايط فرهنگي جامعه پس از انقلاب و ايجاد تشخص در خانواده سينما به وجود آمد، به اين رشد تشخص كمك كرد. اگر جشنواره با هدف‌گيري‌هاي مشخص نمي‌بود اين تشخصي كه در حال حاضر به آن رسيده‌ايم به وجود نمي‌آمد.
نبوي ادامه داد: اما در اين راه اشكالي وجود دارد. به عنوان مثال تفاوت جشنواره كن با جشنواره فجر اين است كه اين جشنواره متناسب با تغييرات در كابينه، اهداف و بخش‌هاي فرعي در آن پررنگ نشده است تا آنجا كه بر هدف اصلي فارغ شود. اين مسئله در مورد جشنواره فجر صدق نمي‌كند و باعث مي‌شود كه فكر كنيم اين جشنواره سمت و سويي ندارد. در هر صورت در زمان‌هايي حركتي زيك زاك‌وار داشت اما اينگونه نبود كه هدف مشخصي نداشته باشد. ما الماس هدفمان را تراش نداديم و به شكل اوليه باقي ماند.بايستي هدف را متناسب با شرايط زمان بيشتر سيقل مي‌داديم.
وي افزود: يكي از هدف‌هاي مهم جشنواره فيلم فجر اين بوده كه سينما را در جامعه محرم كند. چراكه در سال هاي گذشته به سينما به چشم يك نامحرم نگاه مي‌شد. اگر اين شور و اشتياق در 10 روز درباره سينما به وجود نمي‌آمد سينما نمي‌توانست محرم تلقي شود. البته هنوز اين محرميت براي بعضي حل نشده است. نكته ديگر اين است كه سينما به عنوان يك رسانه تاثير گذار هنوز نتوانسته به تعريف مشتركي از همسايگي سينما و امنيت ملي كشور برسد. در نتيجه آن اتفاقاتي مي‌افتد كه بعضي فكر مي‌كنند سينما در حال تخريب امنيت ملي و حريم امنيت اخلاقي و حريم امنيت فرهنگي است. به همين دليل معتقدم هنوز هم جشنواره وظيفه دارد براي محرم شدن بيشتر سينما برنامه‌ريزي كند.
معلم اتصال مديريت جشنواره به مديران دولتي را يكي از نقص‌هاي ديگر آن برشمرد و گفت: چون جشنواره فيلم فجر به مديريت دولتي سينماي ايران متصل بوده است، نقد ما از جشنواره فيلم فجر در واقع به نوعي نقد مديريت سينماي ايران است. جشنواره فيلم فجر بايد يك سازمان مستقل باشد. جريان نظارتي نمي‌تواند زير مجموعه خودش باشد. به عنوان مثال فارابي جشنواره را مديريت مي‌كرد و در انتها به فيلم خودش جايزه، پروانه نمايش و اجازه اكران مي‌داد. فارابي جريان نظارتي سينما نيست. بنياد فارابي يك كمپاني توليد فيلم است. همين امر سبب شد بسياري از استعداد‌ها توسط جشنواره فجر كنار زده شود.
در ادامه سخنان معلم، اكبر نبوي مشكل ديگر سينماي ايران را در نظام بودجه‌نويسي كشور دانست و بيان كرد: مشكل در نظامات برنامه‌نويسي كشور در جايي به نام سازمان برنامه و بودجه اسبق، مديريت و برنامه‌ريزي سابق و معاونت راهبردي فعلي است. ساختار بودجه نويسي كشور متناسب با نگاه امريكايي طراحي شده است و بعد از انقلاب نيز جوهره و ماهيت نگاه ضد فرهنگ سازمان برنامه و بودجه تغيير نكرد. نظام بودجه‌نويسي كشور ما زير مجموعه توليد نيست بلكه زير مجموعه خدمات است‌كه اين آسيب بسيار مهمي است. البته ما هم به سهم خودمان تقصير‌هايي در اين زمينه داريم. ما بايد مطالبات استراتژيك را را درخواست مي‌كرديم. حالا كه اين كار را نكرديم ما هم در اين نقصان شريك هستيم.
علي معلم با تاييد سخنان نبوي درباره مشكل ساختار بودجه نويسي كشور در حوزه فرهنگ عنوان كرد: مشكل ما اين است بر ساختار بودجه بندي كشورمان در زمينه فرهنگ ساختاري سليقه‌اي وجود دارد، نه اينكه به فرهنگ و سينما به عنوان يك اقدام مهم و استراتژيك نگاه شود. منظور از سينما يكسري از فيلم‌هاي خاص نيست. منظور از سينما تربيت نيرويي است كه در تلويزيون ما «مختارنامه» را مي‌سازد. آيا واقعا دقت كرده‌ايم كه در اين سال‌ها چه نيروهايي ساخته‌ايم؟ اگر امكانات در اختيار اين نيروهايي پرورش يافته شده بگذاريم كارهاي بزرگي را مي توانيم انجام دهيم.
اكبر نبوي نيز با اشاره به جايگاه مهم و استراتژيك سينما خاطر نشان كرد: معتقدم سينماي اين مملكت در پاره‌اي از مقاطع حساس از وزارت امور خارجه در خارج از مرز‌ها بهتر عمل كرده است. ارزش افزوده اين توليدات سينمايي با چه چيزي قابل مقايسه است؟ اما ما مي آييم سينما را با صنعت فولاد و چرتكه اندازي‌هاي اقتصادي مربوط آن مقايسه مي‌كنيم. تا زماني كه فرهنگ را با چرتكه‌هاي معمول و نه با چرتكه‌اي كه از داخل خود فرهنگ استخراج شده است مورد ارزيابي قرار دهيم، مشكلات پابرجا باقي خواهد ماند.
در پايان اين برنامه اكبر نبوي درباره پيش بيني‌اش از جشنواره امسال گفت: به نظرم امسال جشنواره جالبي خواهيم داشت. چرا كه فضاي خوبي ايجاد شده است.
همچنين علي معلم نيز درباره جشنواره بيست و نهم فجر بيان كرد: نبايد تا اين حد نام‌ها را بزرگ كنيم. ممكن است افراد ناشناخته‌اي كارهاي خوبي انجام داده باشند درحاليكه نام‌هاي بزرگ فيلم‌هاي آنچناني نداشته باشند.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
نظرات