مدير گروه سيره اهل بيت(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي گفت: خداگرايي، ايثار و شجاعت، ولايت‌مداري و وفاداري به امام خويش از جمله ويژگي‌هاي برجسته‌ي ياران امام حسين(ع) و اسراي كربلا بود.

حجت‌الاسلام والمسلمين حميدرضا مطهري در گفت‌وگو با خبرنگار دين و معارف اسلامي خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) با اشاره به اين‌كه براي تحليل و ارزيابي از قيام امام حسين(ع) بايد نگاهي به تاريخ امت اسلامي پيش از رويداد كربلا داشته باشيم، افزود: بايد آن‌چه باعث شكل‌گيري اين واقعه شد را در رخدادهاي پيشين تاريخي جست‌وجو كنيم؛ چراكه اگرچه در عصر امام حسين(ع) فساد دستگاه اموي بروز و ظهور داشت و لزوم اقدام فداكارانه و همه‌جانبه عليه اين استبداد بود اما كاوش تاريخي قبل از اين واقعه نيز بسيار اهميت دارد.

اين مدرس دانشگاه خاطرنشان كرد: بر اساس منابع تاريخي، حضور مسلمانان در منطقه‌ي شام و جايي كه حكومت بني‌اميه در آن شكل گرفت با ورود بني‌اميه به آن‌جا همراه بود و در آغاز فتوحات اسلامي، برادر معاويه جزو افرادي بود كه به عنوان فرمانده سپاه براي فتح اين ناحيه انتخاب شد و پس از آن توسط خليفه دوم به عنوان حاكم منطقه‌ي شام معرفي شد و بعد از مرگ او برادرش معاويه به عنوان حاكم شام انتخاب شد و اين روند تا مقطعي كه قيام امام حسين(ع) اتفاق افتاد، ادامه يافت.

وي با بيان اين‌كه شاميان اسلامي را مي‌شناختند كه مبلغ آن امويان بودند و اسلام آنها اسلام باب ميل امويان بود، گفت: در سرزمين‌هاي ديگر اسلامي شرايط اين‌گونه نبود؛ به طوري كه وقتي امام علي(ع) به خلافت رسيدند حاكمان نواحي مختلف از منصب خود كنار گذاشته شدند و نمايندگان امام به جاي آنها حاكم شدند؛ بجز منطقه‌ي شام كه معاويه از آن خودداري كرد و در علت مخالفت خود نامه‌اي به ساكنان مدينه نوشت كه مي‌خواهم خلافت به شوراي مسلمين واگذار شود. اما ساكنين مدينه از اين سخن معاويه به شدت آشفته و ناراحت شدند، به اين اعتبار كه طلقا حق اظهارنظر درباره‌ي حكومت و خلافت را ندارند كه منظور از طلقا معاويه و خاندان اموي بودند كه در فتح مكه پيامبر(ص) آنها را بخشيد و فرمود برويد كه من شما را آزاد كردم.

مطهري ادامه داد: معاويه بعد از شهادت امام علي(ع) و با حيله‌گري كه به كار برد توانست سران قبايل را با خود همراه كند و بسياري از سپاهيان امام حسن(ع) را با خود كند و صلح را به امام حسن(ع) تحميل كرد كه از آن موقع شروع به اقداماتي براي تغيير نگرش مردم نسبت به امويان و علويان كرد. يعني به نفع امويان و عليه علويان.

مدير گروه سيره اهل بيت(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي ادامه داد: معاويه وضعيت جامعه را به شكلي تغيير داد كه در فاصله‌ي كمتر از 20 سال كه ناراحتي مردم مدينه را به دنبال اظهارنظر درباره‌ي خلافت داشت، در همين فاصله ساكنان مدينه نه تنها معاويه بلكه فرزند او را به عنوان خليفه بپذيرند و اين نشان‌دهنده‌ي انحراف عظيمي است كه در جامعه‌ي اسلامي به وجود آمده بود و اين يك انحراف سياسي بود كه برخاسته از انحراف‌هاي ديگر بود كه معاويه در لايه‌هاي مختلف جامعه‌ي اسلامي به وجود آورده بود.

وي با بيان اين‌كه در واقع معاويه با يك مكاري تمام، جامعه را به نفع خود و امويان تغيير داد و فردي را كه هيچ پايبندي نداشت به مسند خلافت نشاند، تصريح كرد: با وجود اين انحرافات بسيار بزرگ، امام حسين(ع) براي اصلاح آنها و بازگرداندن جامعه به مسير صحيح، اصيل و اوليه‌ي خود چاره‌اي نداشت جز اين‌كه هزينه‌ي بالايي پرداخت كند و آن هزينه همان خون خود، ياران و اسارت خاندانش بود و امام حسين(ع) سنگين‌ترين هزينه‌اي كه براي اصلاح اين انحراف را پرداخت و توانست اسلام را از خطري كه تهديدش مي‌كرد نجات دهد.

اين استاد تاريخ اسلام جامعه المصطفي يادآور شد: بسياري از اصحاب امام نيز ايشان را در رسيدن به هدف ياري كردند كه آنها به دو گروه ياران هاشمي و غيرهاشمي دسته‌بندي مي‌شوند و هركدام ويژگي‌هاي مشخصي دارند كه در ميان ياران هاشمي مي‌توانيم به بانوان همراه امام حسين(ع) اشاره كنيم كه از جمله‌ي آنها حضرت زينب(س) بود كه نقش بسيار موثري در به ثمر رساندن و تكميل قيام عاشورا داشت.

مطهري با ارايه‌ي تحليلي كلي از رفتار و كردار ياران امام حسين(ع) به‌ويژه اسراي كربلا پس از شهادت امام حسين(ع) خاطرنشان كرد: يكي از نكات برجسته‌ي ياران امام، شجاعت آنها بود كه در مقابل آن هم دشمن با علم به اين‌كه قطعا به شهادت مي‌رسند جنگيدند كه حتي اين شجاعت را در بانوان كاروان امام حسين(ع) نيز مي‌بينيم كه فردي همچون ام وهب عمود خيمه را به دست مي‌گيرد و وارد ميدان نبرد مي‌شود.

وي ادامه داد: از ديگر ويژگي‌هاي ياران امام حسين(ع) ايثار و فداكاري آنها بود. با اين‌كه امام شب عاشورا به آنها خبر داده بود كه به شهادت مي‌رسند اما باز امام را ترك نكردند و حتي هنگام نماز نزد امام ماندند و خود را سپر تيرها كردند تا زماني كه نماز تمام شود.

اين مدرس و محقق تاريخ اسلام، خداگرايي و معنويت‌گرايي را از ديگر ويژگي‌هاي برجسته‌ي ياران امام حسين(ع) دانست و گفت: آنها در رخدادهاي مختلف رضايت خدا و امام خويش را مي‌خواستند و از هر اتفاقي كه مي‌افتاد رضايت كامل داشتند؛ به طوري كه وقتي ابن زياد از حضرت زينب(س) مي‌پرسد وقتي اين صحنه‌ها را مشاهده كردي چه ديدي؟ حضرت مي‌فرمايد "جز زيبايي چيزي نديدم."

مطهري خاطرنشان كرد: از جمله ويژگي‌هاي محوري و برجسته‌ي ياران امام حسين(ع) ولايت‌مداري آنها بود كه نه تنها به همراه امام به شهادت رسيدند و امام را تنها نگذاشتند بلكه بر وفاداري خود با علم بر كشته شدن تاكيد كردند و هركدام كه به شهادت مي‌رسيدند به ديگري سفارش مي‌كردند تا دست از امام برندارند تا در راه او كشته شوند كه ما نمونه‌هاي اين اتفاق را در وصيت‌نامه‌ي شهداي دفاع مقدس به همسنگران و خانواده‌هايشان مي‌بينيم و نمونه‌ي بارز و كامل آن رشادت حضرت ابوالفضل العباس(ع) است.

وي زمان‌شناسي، فرصت‌شناسي و اقدام به‌موقع را از ديگر ويژگي‌هاي ياران امام حسين(ع) برشمرد و افزود: چنان‌كه مي‌بينيم بسياري از كساني كه بعدا به خون‌خواهي امام حسين(ع) همچون قيام توابين قيام كردند و از عدم همراهي خود با امام اظهار ندامت داشتند و در مقابل امويان قيام كردند و به سرانجام نرسيدند اين اقدام آنها اگر به‌موقع انجام مي‌گرفت به جرأت مي‌توان گفت شايد حادثه‌ي عاشورا و شهادت امام حسين(ع) و اين تراژدي غمناك اتفاق نمي‌افتاد.

مديرگروه سيره اهل بيت(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي تاكيد كرد: ما بهترين فرصت‌شناسي را در رفتار اسراي كربلا و خاندان امام حسين(ع) مي‌بينيم كه با اقدامات و سخنان خود باعث شدند قيام امام حسين(ع) به ثمر برسد و اگر آنها نبودند اين قيام بي‌ثمر باقي مي‌ماند.

مطهري يادآور شد: در راس آنها رفتار و سخنان امام سجاد(ع) و حضرت زينب(س) و ديگر بانوان اهل بيت در كوفه و شام بود كه به طور مثال حضرت زينب(س) در زمان ورود به كوفه با اين‌كه آنها اهل بيت را مي‌شناختند از گذشته‌ي سياه كوفيان مي‌گويد اما در مجلس ابن زياد با تمام صبر و استقامت و در پاسخ به ابن زياد مي‌گويد هرچه ديدم همه زيبايي بود و يا وقتي در همان مجلس ابن زياد مي‌خواهد امام سجاد(ع) را به شهادت برساند، حضرت زينب(س) خود را سپر مي‌كند و با اين كار جان امام زمان خود را نجات مي‌دهد و در ادامه‌ي سخنانش سابقه‌ي ابن زياد را به وي يادآور مي‌شود و او را يا ابن مرجانه خطاب مي‌كند و همچون پتكي بر سر او مي‌زند.

وي يادآور شد: حضرت زينب(س) در ادامه‌ي مسير خود وقتي وارد شام مي‌شود با علم به اين‌كه شاميان اسلام را از امويان گرفته‌اند سخني نمي‌گويد؛ چراكه شاميان غيرامويان را از اقوام و خويشان پيامبر(ص) نمي‌شناسند. اما در مجلس يزيد وقتي وارد مي‌شود اشاره به كساني مي‌كند كه او را به مسند نشاندند و سابقه‌ي وي را يادآور مي‌شود و در اين مجلس حضرت خطبه‌اي مي‌خواند كه جو مجلس را به طور كامل عوض مي‌كند و مي‌فرمايد اي فرزند طلقا! از عدالت است كه زنان و كنيزانت پشت پرده باشند اما دختران رسول خدا(ص) را همچون اسيران، شهر به شهر بگرداني؟ آيا فكر مي‌كني با اسارت ما از عزت و احترام ما كاسته مي‌شود؟ و در ادامه مي‌فرمايد: اين دشمني به حكم فطرت و ارثي است كه از اجدادت به تو رسيده است.

اين استاد تاريخ اسلام تصريح كرد: پس از خطابه‌هاي حضرت زينب و امام سجاد(ع) يزيدي كه سرمست از پيروزي در ابتداي مجلس بود به گونه‌اي مي‌شود كه گناه شهادت امام حسين(ع) را بر گردن ابن زياد مي‌اندازد و همين شام با اقدامات اهل بيت(ع) در مدت كوتاه حضور آنها در اين شهر به گونه‌اي مي‌شود كه شاميان در مجلس عزايي كه حضرت زينب(س) براي امام حسين(ع) برگزار كرده شركت مي‌كنند. پس با صبر و استقامت و ويژگي‌هايي كه براي ياران امام و خاندانش برشمرديم فضا به گونه‌ي ديگري مي‌شود و با پيام‌رساني و سخنان حضرت زينب(س) و امام سجاد(ع) قيام امام حسين به ثمر مي‌رسد.

انتهاي پيام