در سي‌امين بهار پيروزي انقلاب اسلامي ايران، تازه‌ترين آمار موسسه اطلاعات علمي (ISI) حاكي از تداوم روند رشد توليدات علمي محققان ايراني و افزايش موسسات علمي نمايه شده ايران و تعداد مقالات و ارجاع به مقالات محققان ايراني در رشته‌هاي مختلف و افزايش شمار مقالات پراستناد محققان ايراني است.
دكتر يعقوب فتح‌اللهي، معاون پژوهشي دانشگاه تربيت مدرس در گفت‌وگو با خبرنگار «پژوهشي» خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) اظهار كرد: براساس آخرين آمار و اطلاعات شاخص‌هاي اساسي علم در موسسه اطلاعات علمي (ISI) مربوط به اول ژانويه 2009 كه يك گستره 10 سال و 10 ماه را در بر مي‌گيرد، در اين دوره، 22 نفر از پژوهشگران ايران كه قبلا به عنوان محققان برجسته انتخاب شده بودند، توانستند موقعيت خود را حفظ و تعداد مقالات و ارجاعات آنها افزايش يافت. 9 موسسه هم كه قبلا نمايه شده بودند، توانستند موقعيت خود را حفظ و تعداد مقالات و ارجاعات آنها افزايش يافت و دانشگاه تبريز هم در حوزه مهندسي با كسب 830 ارجاع از حد نصاب 725 ارجاع عبور كرده و نمايه شد.
حفظ رتبه ايران از لحاظ تعداد مقالات و نسبت ارجاعات به مقالات
وي خاطرنشان كرد: رتبه ايران در كل رشته‌ها در گستره ذكر شده از نظر تعداد مقالات 38، از نظر تعداد ارجاعات نمايه شده 43 و از نظر نسبت ارجاعات به مقالات به 134 است.
صعود رتبه علمي ايران در رشته‌هاي مختلف
دكتر فتح‌اللهي تصريح كرد: در 22 رشته نمايه شده در ISI از نظر تعداد مقالات، از نظر تعداد مقالات، علوم گياهي، طب باليني، مهندسي، بيولوژي و بيوشيمي و بيولوژي مولكولي يك رتبه و اكولوژي، ايمونولوژي و اقتصاد دو رتبه، صعود داشتند.
از نظر تعداد ارجاعات هم، علوم گياهي، بيولوژي و بيوشيمي، ژنتيك و علوم اجتماعي يك رتبه، فيزيك، اكولوژي و ايمونولوژي و اقتصاد دو رتبه و طب باليني سه رتبه صعود داشتند.
وي خاطرنشان كرد: همچنين از نظر تعداد ارجاعات به مقالات، رشته‌هاي مهندسي، داروسازي و اقتصاد يك رتبه و بيولوژي و بيوشيمي دو رتبه صعود داشتند.
افزايش مقالات پراستناد محققان ايراني
معاون پژوهشي دانشگاه تربيت مدرس تصريح كرد: با افزايش 20 عنوان، تعداد مقالات پر استناد (Highly Cited Papers) به 132 عنوان رسيد كه از اين تعداد 114 مقاله به عنوان Research Fronts نمايه شده است. همچنين تعداد مقالات داغ (Hot Papers) در اين دوره به 11 عنوان رسيد كه تمام كار پژوهشي اين اسناد علمي در داخل كشور انجام شده است.
رشد كمي و كيفي مقالات بين‌المللي ايران از سال 1998
وي در ادامه با اشاره به رشد كمي و كيفي مستمر مقالات بين‌المللي ايران از سال 1998 تاكنون اظهار كرد: در بازه پنج ساله 2004 تا 2008 تعداد 31 هزار و 752 مقاله ISI از سوي محققان ايراني ارائه شده و شمار ارجاعات به مقالات ايران بالغ بر 66 هزار و 862 مورد بوده است، در حالي كه در فاصله سالهاي 2003 تا 2007 شمار مقالات محققان ايراني 24 هزار و 591 مقاله و شمار ارجاعات بالغ بر 49 هزار و 502 ارجاع بوده است. در فاصله سالهاي 2002 تا 2006 نيز شمار مقالات ISI ايران حدود 18 هزار و 983 مقاله و شمار ارجاعات حدود 34 هزار و 775 مورد بوده است.
فتح‌اللهي خاطرنشان كرد: در فاصله سالهاي 2001 تا 2005، محققان ايراني 14 هزار و 604 مقاله و 23 هزار و 994 مورد ارجاع داشته‌اند و اين در حالي است كه در سالهاي 2000 تا 2004 شمار مقالات ISI پژوهشگران ايراني 11 هزار و 162 مقاله و شمار ارجاعات حدود 17 هزار و 523 مورد بوده است كه البته در مقايسه با هشت هزار و 889 مقاله و 14 هزار و 249 مقاله در بازه پنج‌ساله قبلي(1999 تا 2003) و شش هزار و 832 مقاله و 10 هزار و 678 مورد ارجاع در بازه پنج‌ساله پيش‌تر(1998 تا 2002) رشدي مستمر را نشان مي‌دهد.
صعود ايران به جايگاه بيست وسوم جهان از لحاظ تعداد مقالات ISI در سال 2008
وي همچنين درباره آمار توليدات علمي نمايه شده محققان ايراني در موسسه بين‌المللي اطلاعات علمي (ISI) در سال 2008 نيز گفت: در اين سال محققان ايراني با ارائه 17 هزار و 88 مستند علمي، از لحاظ « تعداد كل توليدات علمي نمايه شده»، با شش پله صعود نسبت به سال 2007 در جايگاه «بيست و چهارم» جهان و از لحاظ «تعداد مقالات علمي نمايه شده» در جايگاه «بيست و سوم» جهان قرار گرفتند.
معاون پژوهشي دانشگاه تربيت مدرس خاطرنشان كرد: از 17 هزار و 88 مستند علمي نمايه شده ايران در موسسه اطلاعات علمي در سال 2008، 11 هزار و 155 مستند، مقالات علمي هستند كه از اين لحاظ كشور ما در جايگاه بيست و سوم دنيا قرار دارد.
رشد 47 درصدي مقالات ISI ايران در مقايسه با سال 2007
وي خاطرنشان كرد: محققان ايراني طي سالهاي 2006 و 2007 به ترتيب، پنج هزار و 843 مقاله و هفت هزار و 584 مقاله ارائه كرده بودند.
فتح‌اللهي تصريح كرد: كشور تركيه با 19 هزار و 310 مقاله علمي همچنان در جايگاه اول منطقه و در رتبه هفدهم دنيا از لحاظ تعداد مقالات قرار دارد. البته نرخ رشد مقالات علمي آن كشور در فاصله سالهاي 2007تا 2008 حدود 8/23 درصد و نرخ رشد مقالات علمي ايران در اين سال حدود 47 درصد بوده كه نسبت به نرخ رشد 7/29 درصدي توليد مقالات علمي كشور طي سالهاي 2006 تا 2007 افزايش داشته است. البته نرخ رشد مقالات تركيه نيز نسبت به بازه 2006 تا 2007 كه تنها حدود 8/6 درصد بوده، افزايش قابل توجهي داشته است.
رشد هشداردهنده شيب رشد توليد مقالات رقباي منطقه‌يي ايران
وي درباره ساير رقباي منطقه‌يي ايران گفت: در سال 2008، كشورهاي مصر با سه هزار و 969 مقاله و نرخ رشد 21 درصد، پاكستان با سه هزار و 165 مقاله و نرخ رشد چشمگير 70 درصد، مالزي با دو هزار و 805 مقاله و نرخ رشد 42 درصد و عربستان با هزار و 785 مقاله و نرخ رشد 5/33 درصد كه در مقايسه با نرخ رشد عمدتا يك رقمي سال گذشته آنها بسيار هشدار دهنده است، پس از ايران به ترتيب در رتبه‌هاي سوم تا ششم توليد علم منطقه قرار دارند.
دكتر فتح اللهي با بيان اين كه نرخ رشد بالاي اين كشورها عليرغم فاصله زياد آنها با آمار 11 هزار و 155 مقاله‌اي ايران بايد مورد توجه قرار گيرد، تصريح كرد: نرخ رشد مقالات ساير كشورهاي منطقه مثل اردن، لبنان، فيليپين و عراق هم به نحو محسوسي افزايش يافته و در بين 11 كشور منطقه تنها كويت است كه با رشد منفي در آمار مقالات ISI مواجه بوده است.
پيشي گرفتن ايران از برخي كشورهاي اروپايي از لحاظ توليدات علمي ISI
معاون پژوهشي دانشگاه تربيت مدرس در ادامه درباره رتبه علمي ساير كشورهاي جهان هم به ايسنا گفت: از لحاظ كل توليدات علمي نمايه شده در ISI كشورهاي آمريكا، انگلستان، آلمان، چين و ژاپن هر يك با بيش از 100 هزار مستند علمي به ترتيب در رتبه‌هاي اول تا پنجم دنيا قرار دارند و پس از آن كشورهاي فرانسه، كانادا، ايتاليا، اسپانيا و كره جنوبي به ترتيب با حدود 88 هزار، 79 هزار، 74 هزار، 58 هزار و 51 هزار مقاله در رتبه‌هاي ششم تا دهم توليد علم دنيا قرار دارند. هند با بيش از 48 هزار مستند، برزيل، تايوان و تركيه (با 26 هزار و 888 مستند) به ترتيب در رتبه‌هاي دوازدهم، چهاردهم، شانزدهم و هجدهم اين فهرست قبل از ايران قرار دارند و كشورهايي مثل اتريش با 16 هزار و 631 مستند علمي، دانمارك با 15 هزار و 184 مستند، فنلاند با حدود 12 هزار و 600 مستند، نروژ با حدود 11 هزار و 700 مستند و ايرلند با 11 هزار و 624 مقاله پس از ايران كه در رتبه بيست و چهارم دنياست به ترتيب در رتبه‌هاي 25، 28، 29، 33 و 34 جهان قرار دارند.
چين و ژاپن، رقباي جدي غرب در توليد مقالات علمي
معاون پژوهشي دانشگاه تربيت مدرس اضافه كرد: از لحاظ تعداد مقالات، كشورهاي آمريكا و چين با بيش از 100 هزار مقاله و آلمان با حدود 74 هزار مقاله، ژاپن با حدود 68 هزار مقاله و انگلستان با بيش از 66 هزار مقاله در رتبه‌هاي اول تا پنجم توليد علم دنيا قرار دارند. رتبه ساير كشورها نيز كم و بيش مشابه فهرست كشورهاي برتر بر اساس تعداد كل توليدات علمي است.
انتهاي پيام
نظرات