مدير كميته مكانيابي رصدخانه ملي ايران با اشاره به اين كه در بين كشورهاي منطقه تنها در ايران و هند مكانيابي رصدخانه‌هاي ملي توسط محققان داخلي انجام شده است با تشريح جزئيات تلاش هفت ساله محققان ايراني در طرح مكان يابي رصدخانه ملي از آمادگي ايران براي انتقال دانش و كمك به كشورهاي مختلف جهان به ويژه منطقه در زمينه مكانيابي رصدخانه خبر داد.
دكتر سعدالله نصيري قيداري در گفتوگو با خبرنگار «علمي» خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) با اعلام اين كه پس از سال‌ها مكانيابي، سرانجام ارتفاعات دينوا در استان قم به عنوان محل نهايي احداث رصدخانه ملي ايران انتخاب شده است، خاطرنشان كرد: مكانيابي رصدخانه از سال 79 با مطالعات هواشناسي در مركز تحصيلات تكميلي در علوم پايه زنجان آغاز شد و مطالعات بسيار مفصلي در زمينه سرعت، جهت باد، متوسط سرعت باد در طول سال، متوسط بادهاي آرام با استفاده از داده‌هاي سينوپتيك و داده‌هاي ماهواره‌يي و پارامترهاي رطوبت نسبي، داده‌هاي واروني جو، تغيير دما در طول شب، تغيير سرعت ماكزيمم و مينيمم سرعت باد در طول شب و پارامتر ابرناكي و تعداد شب‌هاي صاف در طول سال و .... اندازه‌گيري شد.
وي ادامه داد: البته اين كار با رسم گلبادهاي طول دوره آماري، گلبادهاي اصلي، گلبادهاي ساليانه و ماهانه، هفتگي و روزانه براي حدود 33 منطقه رسم شد و مطالعات هواشناسي بر روي تمامي اين مناطق انجام و در نهايت موضوع رساله كارشناسي ارشد يكي از دانشجويان مركز تحصيلات تكميلي در علوم پايه زنجان شد.
دكتر نصيري قيداري با بيان اين كه در اين ارتباط، شوراي راهبري رصدخانه ملي ايران تشكيل شد، افزود: همچنين دبيرخانه آن در معاونت پژوهشي وزارت علوم، تحقيقات و فن‌آوري تشكيل شد؛ البته اين شورا مركب از چهار كميته مكانيابي، فني، آموزشي و علمي بود و بنا بر اقتضاي كار كميته مكانيابي تاكنون تلاش بسيار زيادي از سوي اين كميته براي انتخاب مكان نهايي رصدخانه انجام شده است.
وي تصريح كرد: پس از مطالعات هواشناسي بر روي تمامي مناطق در نهايت چهار منطقه انتخاب شد كه شامل استان‌هاي كرمان، خراسان جنوبي، قم و منطقه كاشان بودند كه مطالعات اندازه‌گيري ديد بر روي آنها آغاز شد.
مدير كميته مكانيابي رصدخانه ملي ايران در گفتوگو با ايسنا خاطر نشان كرد: در اين راستا براي اندازه‌گيري پارامتر ديد ابزارهاي لازم طراحي و تهيه شد، به طوري كه براي اندازه‌گيري ديد نجومي نيازمند دستگاه ديد سنج نجومي (DIMM) بوديم كه توسط متخصصان داخلي طراحي و ساخته شد و نرم افزار آن نيز به عنوان بخش مهم كار نوشته شد.
وي اظهار كرد: با استفاده از دستگاه ساخته شده چهار منطقه باقي مانده بررسي شدند به طوري كه كوه‌هاي مرتفع اين چهار منطقه انتخاب شدند كه كار بسيار سخت و مشكلي بود زيرا صعود به ارتفاعات صعب العبور نيازمند ساعت‌ها پياده روي بود به طوري كه در استان كرمان 33 ارتفاع، در استان‌هاي خراسان جنوبي و قم حدود هفت ارتفاع و در منطقه كاشان نيز حدود 9 ارتفاع براي بررسي انتخاب شدند در نهايت ارتفاع «مزاركاهي» در استان خراسان جنوبي، ارتفاعات «گركش» و «كلاه‌برفي» در منطقه كاشان، ارتفاعات «دينوا» در استان قم و ارتفاعات «سردر» در استان كرمان از ميان ساير ارتفاعات انتخاب شدند.
دكتر نصيري قيداري در ادامه گفت: مطالعات جدي بعد از اين مرحله بر روي اين چهار ارتفاع آغاز شد و در تمامي اين ارتفاعات ساختماني براي انجام مطالعات و آزمايش‌ها احداث شد تا دستگاه‌ها و گروه‌هاي آموزش ديده در آن مستقر شوند.
وي ادامه داد: حدود 9 ماه اندازه‌گيري همزمان با ديد سنج نجومي در هر شب و در تمامي فصول بر روي چهار ارتفاع انجام شد ،البته در اين ميان از مشورت‌هاي استاد سارازين از كشور آلمان و رصدخانه جنوبي اروپا و استاد كرسي از كشور فرانسه و رصدخانه پيرنيست استفاده شد.
اين استاد نجوم اضافه كرد: پس از 9 ماه ارتفاعات مزاركاهي در استان خراسان جنوبي به علت نامناسب بودن پارامتر ديد حذف شد و پس از حدود 14 ماه نيز ارتفاعات سردر استان كرمان عليرغم ميل باطني به علت اين كه با وجود مناطق صعب العبور در اين ارتفاعات به سختي در اين منطقه جاده و ساختمان براي انجام مطالعات احداث شد، از ليست منتخبان رصد خانه خارج شد.
مدير كميته مكانيابي رصدخانه ملي ايران تاكيد كرد: در حال حاضر دانش مكانيابي هم به لحاظ نظري و هم علمي كاملا در كشور بومي شده و آماده مكانيابي رصدخانه براي كشورهاي منطقه هستيم زيرا در منطقه به غير از كشور هند در كشورهاي تركيه، ارمنستان، آذربايجان، ازبكستان و عربستان، امارات، ليبي و مصر كشورهاي اروپايي و آمريكايي كار مكان يابي رصدخانه را انجام داده‌اند، بنابراين دانش فني مكانيابي رصدخانه توسط ايران قابل ارائه در تمامي مجمع بين‌المللي است.
دكتر نصيري‌قيداري، با بيان اين كه در تمامي مراحل مكانيابي از دانشجويان ارشد و دكتري استفاده مي‌شد، خاطر نشان كرد: از اين رو توانستيم با بومي كردن اين دانش افراد مورد نظر را نيز تربيت كنيم، به طوري كه در طول اين مطالعات شش دانشجوي كارشناسي ارشد و يك دانشجوي دكتري در اين زمينه تعليم ديدند.
وي با اشاره به اين كه پس از حذف ارتفاعات استان‌هاي خراسان جنوبي و كرمان رقابت بين كاشان و قم آغاز شد، اضافه كرد: براي انتخاب مكان يابي نهايي اندازه‌گيري پارامتر ديد براي تمامي شب‌هاي فصول مختلف بر روي اين دو منطقه انجام شد، به طوري كه اواخر بهار امسال داده‌گيري پارامتر ديد به اتمام رسيد، اما به علت نزديكي نتايج اين پارامتر در اين دو منطقه تصميم‌گيري بسيار مشكل شد، از اين رو به سراغ پارامترهاي آلودگي نوري، روشنايي آسمان، مقدار آب قابل بارش در ستون جو رفتيم تا دقيق‌تر تصميم‌گيري شود، زيرا اختلاف اين دو منطقه حدود يك ثانيه قوس بود، البته اندازه‌گيري پارامتر آلودگي نوري از حدود دو سال قبل آغاز شده بود و به عنوان رساله كارشناسي ارشد يكي از دانشجويان نيز مورد استفاده قرار گرفت.
مدير كميته مكانيابي رصدخانه ملي ايران با اشاره به اندازه‌گيري پارامتر آب قابل بارش در ستون جو اذعان داشت: در اين ارتباط از مشاوره‌هاي دكتر آرنه آردبرگ از سوئد براي استفاده از دستگاه نورسنج خورشيدي استفاده شد و همچنين از مشاوره‌هاي استاد فرخ وكيلي ــ رييس بخش نجوم دانشگاه نيس فرانسه ــ نيز بهره برديم.
وي خاطرنشان كرد: با اندازه‌گيري پارامتر آب قابل بارش در ستون جو، ارتفاعات گركش كاشان با در نظر گرفتن مطالعات توپوگرافي محلي از دور خارج شد و در نهايت ارتفاعات دينواي استان قم به عنوان مكان نهايي رصدخانه ملي ايران انتخاب شد.
به گفته مدير كميته مكانيابي رصدخانه ملي ايران، در ارتباط با مكانيابي رصدخانه ملي، دو مقاله علمي ــ پژوهشي به مجلات معتبر داخلي، سه مقاله علمي در كنفرانس‌هاي خارج از كشور و حدود هشت مقاله در كنفرانس‌هاي داخل كشور ارائه شده است.
انتهاي پيام
نظرات