رييس پژوهشكده‌ي باستان‌شناسي در توضيح جايگاه و شأن ملي آثار تاريخي و نقش ميراث فرهنگي در حفاظت و صيانت از ميراث فرهنگي و امر پژوهش در كشور، گفت: هدف ما در حوزهي باستان‌شناسي، توليد و توسعه‌ي علمي و فرهنگي ايران در عرصه‌ي ملي و جهاني است. معرفي جايگاه رفيع تاريخ تمدن ايران‌زمين و بهره‌برداري از اين گنجينه‌ي عظيم با هدف تقويت جايگاه فرهنگي و علمي ايران در جهان معاصر، از اهداف پژوهشکده‌ي باستان‌شناسي در اين حوزه است.
دكتر حسن فاضلي نشلي در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، ادامه داد: پژوهشکده‌ي باستان‌شناسي با کاوش در محوطه‌هاي باستاني، زمينه‌ي تبديل كردن آثار تاريخي کشور را به‌صورت سايت ـ موزه‌ها دنبال مي‌کند. امروزه در نتيجه‌ي همين کاوش‌هاست که سالانه ميليون‌ها نفر از داخل و خارج كشور، از محوطه‌هاي تاريخي ديدن مي‌كنند.
وي اظهار داشت: مطالعات باستان‌شناختي نشان مي‌دهند که نياکان ما در همه‌ي احوال، در هم‌گرايي، تبادل انديشه، تبادل افكار، نوآوري، خلاقيت و حضوري جدي در همه‌ي عرصههاي منطقه‌يي و فرامنطقه‌يي داشته‌اند.
او بيان كرد: چنين ملتي با چنين ويژگي در طول تاريخ، شايسته است كه جايگاهش هم در سطح كشور و هم در دنيا به‌درستي معرفي شود. هيچ ملتي در انزوا رشد نكرده است و امروز مسؤولان نظام، رييس‌جمهور و مسؤولان سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، تلاش وافري دارند که در حوزهي انديشه و فرهنگ با همه‌ي ملت‌هاي دنيا ارتباطات سازنده‌اي داشته باشند. بر همين اساس است که مركز گفت‌وگوي تمدن‌ها تغيير نام داده و نام جهاني‌سازي را به خود ملبس كرده است.
وي اضافه كرد: براي باستان‌شناسي کشور اين فرصت وجود دارد که نقش مثبتي در اين زمينه ايفا كند و در حوزهي فرهنگي و علمي، تعاملات جدي‌تري را با دنيا داشته باشد.
برگزاري همايش باستان‌شناسي جنوب شرق آسيا
رييس پژوهشكده‌ي باستان‌شناسي در ادامه بيان كرد: در روزهاي گذشته، شاهد اتفاق مهمي در شيراز بوديم و آن برگزاري همايش باستان‌شناسي جنوب آسيا، به ميزباني ايران در دانشگاه آزاد واحد کازرون بود و ايران براي نخستين‌بار در حوزهي باستان‌شناسي ميزبان بسياري از باستان‌شناسان جنوب آسيا، هند، سريلانکا، کشورهاي اروپايي و شرق دور بود؛ ولي متأسفانه اين رويداد بسيار مهم كه قطعا در آينده‌ي تاريخ باستان‌شناسي، از آن به نيکي ياد خواهند كرد، كاملا مهجور مانده است.
فاضلي با اشاره به قدمت 50 ساله‌ي باستان‌شناسي جنوب آسيا كه داراي يك شاخه‌ي اروپايي است، دبيرخانه‌ي آن در اروپا مستقر است و اعضاي آن مليت اروپايي دارند، گفت: در كنار اين انجمن، باستان‌شناسان کشور هند که همكاري گسترده‌اي را با شاخه‌ي اروپايي آن دارند، به تأسيس انجمن مستقلي به‌نام باستان‌شناسي جنوب آسيا پرداختند و همکاري‌هاي درون‌منطقه‌يي را گسترش دادند.
او اظهار كرد: ايران دومين برگزاركننده‌ي اين کنگره شد که فقط آسيايي‌ها عضو آن هستند. باستان‌شناسان زيادي در اين همايش حضور يافتند و مقالات خود را در زمينه‌ي باستان‌شناسي ارايه کردند؛ ولي متأسفانه رويدادي به اين مهمي، از ديد رسانه‌ها دور ماند.
وي افزود: به هر حال، اتفاق‌هاي جالبي در سطح دانشگاه‌ها و مراكز تحقيقاتي كشور و ميراث فرهنگي درحال رخ دادن هستند و نشان‌دهنده‌ي اين است كه جامعه‌ي باستان‌شناسي کشور علاقه‌مند به حضوري جدي‌تر در عرصههاي جهاني است.
معرفي جايگاه ايران به كشورهاي ديگر
او هم‌چنين اظهار داشت: اگر به تاريخ ايران نظري بيفكنيم، مي‌بينيم که بخش اعظمي از تاريخ اين كشور را باستان‌شناسان نوشته‌اند و پژوهشگران داخلي و خارجي هر دو در آن سهيم بوده‌اند. پيش از انقلاب اسلامي، بخش‌هايي از تاريخ ايران توسط باستان‌شناسان بازخواني شدند که امروزه به‌دليل توسعه‌ي باستان‌شناسي، بسياري از اين مطالعات به بازنگري نياز دارند.
وي تأكيد كرد: بايد به‌ياد داشته باشيم که نتيجه‌ي سال‌ها بررسي و صدها كاوش باستان‌شناسي، سبب بهره‌برداري از ده‌ها موزه و سايت ـ موزه از تخت جمشيد (پارسه) تا الموت شده است.
رييس پژوهشكده‌ي باستان‌شناسي گفت: اكنون خواسته‌ها و نيازهاي جامعه در حوزه‌هاي علمي تفاوت‌هاي زيادي با گذشته پيدا کرده‌اند. به همين دليل، براي رسيدن به اهداف خود، لزوم بازنگري در بخش بين‌المللي در سطح كشور و تعامل با انديشمندان، دانشگاهيان، مراكز تحقيقاتي و بنيادهاي علمي و شناسايي خلاءهاي تاريخي به‌خوبي مشاهده مي‌شود. هم‌چنين تحقيق در زمينه‌هاي پژوهشي و حركت به‌سوي مسايل فرهنگي فراتر از مسايل سياسي (فرهنگي كه قطعا ريشه‌هايش بسيار عميق‌تر از بعد سياسي است) مورد نياز است.
فاضلي اضافه كرد: ما تاكنون صدها كاوش باستان‌شناسي انجام داده‌ايم و براساس تجاربي كه داشته‌ايم، آن‌ها را در قالب مقاله يا تحت عنوان گزارش‌هاي باستان‌شناسي چاپ كرده‌ايم. کاوش‌هاي بين‌المللي ما نيز همين ويژگي را دارند.
عملكرد سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در حوزهي باستان‌شناسي
وي در ادامه توضيح داد: ايجاد پايگاه‌هاي ميراث فرهنگي در محوطه‌ها و بناهاي تاريخي کشور از جمله اقدامات خوبي است كه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري انجام داده است. به‌جرأت مي‌توان گفت که بيشتر اين پايگاه‌هاي ميراث فرهنگي فقط به‌دليل کاوش‌هاي باستان‌شناسي که در آن‌ها صورت گرفته، به‌وجود آمده‌اند. بنابراين باستان‌شناسي کشور در ايجاد سايت ـ موزه‌ها و تشکيل پايگاه‌هاي ميراث فرهنگي، نقش اصلي را دارد و زمينه‌هاي لازم را براي جهاني شدن محوطه‌هاي تاريخي کشور فراهم كرده است.
او بيان كرد: اکنون بناها و محوطه‌هاي بسيار زيادي در سراسر کشور که پس از انقلاب کاوش شدهاند، به‌صورت سايت ـ موزه مورد بازديد علاقه‌مندان قرار مي‌گيرند؛ ولي با اين همه براي رسيدن به شرايط آرماني بايد نوآوري‌ها و سرمايه‌گذاري‌هاي جديدي در عرصه‌ي پژوهش‌هاي باستان‌شناسي و همکاري‌هاي بين بخشي با ديگر دست‌اندرکاران اين حوزه داشت.
به گفته‌ي فاضلي، سهم ايران در پژوهش‌هاي مشترک بين‌المللي، شرايط آرماني ندارد و ملت‌هاي ديگر تاكنون از كشور ما جلو زده‌اند، به‌گونه‌اي كه سوريه با 63 گروه بين‌المللي مشترک باستان‌شناسي در ارايه و معرفي ميراث فرهنگي خود به جهانيان، موفقيت چشمگيري داشته است. هم‌چنين كشورهايي مانند تركيه با 40 گروه بين‌المللي و سالي 12 ميليارد تومان سرمايه‌گذاري مستقيم باستان‌شناسي براي كاوش، تركمنستان، تاجيكستان، و كشورهاي همسايه نيز با بودجه‌هاي ميلياردي فعاليت خود را در اين حوزه روز‌به‌روز افزايش مي‌دهند. ما نيز توان اين كار را داريم. به همين دليل، برنامه‌ريزي‌هاي جدي در اين زمينه انجام شدهاند.
وي در پاسخ به اين پرسش که باستان‌شناسي کشور داراي چه آسيب‌هايي است که بايد به رفع آن‌ها پرداخت، توضيح داد: ايران هنوز نتوانسته است، نتايج علمي حاصل از پژوهش‌هاي خود را در سطح داخلي و جهاني به‌نحو شايسته‌اي معرفي کند و بسياري از كشورها از فعاليت‌ها و سطح كار باستان‌شناسان ايراني اطلاع كافي ندارند. هم‌چنين کمبود بودجه‌ي پژوهشي در حوزهي باستان‌شناسي، از ديگر مشكلاتي است كه در اين حوزه به دلايل متعددي با آن رو‌به‌رو هستيم.
او افزود: پژوهشگاه از سال گذشته، برنامه‌ريزي‌هاي نويني را در دستور کار خود قرار داده است تا بودجه‌ي کافي در امر پژوهش در اختيار باستان‌شناسان خارج از حوزهي پژوهشگاه قرار گيرد؛ ولي مشکل اصلي اين است که دانشگاه‌هاي کشور داراي بودجه‌ي پژوهشي باستان‌شناسي نيستند و نقطه‌ي اتکاي آن‌ها پژوهشگاه سازمان است که اميدواريم اين معضل به‌طور جدي، ريشه‌يابي و حل شود.
برگزاري سمينار خليج فارس و راهكار معرفي اين گستره‌ي آبي
رييس پژوهشكده‌ي باستان‌شناسي هم‌چنين اظهار كرد: اكنون درحال برنامه‌ريزي براي سمينار خليج فارس با حضور بهترين محققان دنيا هستيم كه تيرماه در انگليس برگزار مي‌شود. در اين سمينار قرار است، حدود 15 باستان‌شناس از ايران با هدف ارايه‌ي نتايج تحقيقات ايرانيان در حوزهي ميراث فرهنگي و باستان‌شناسي خليج فارس به دنيا و چاپ آثار به زبان انگليسي در كشورهاي اروپايي شركت كنند تا خليج فارس را از ديدگاه باستان‌شناختي به دنيا معرفي کنند.
فاضلي بيان كرد: زماني كه مسجد جامع سيراف ساخته شد، مسلمانان اين احساس را داشتند كه با ساختن چنين بناي يادماني در كنار اين بندر بزرگ، حاكميت سياسي خود را در پهنه‌ي خليج فارس تثبيت مي‌كنند. زماني كه «قلهات» در کشور عمان توسط پژوهشگاه كاوش شد، كشف امامزاده و كاشي‌هاي كاشان در آنجا، نشان‌دهنده‌ي ابعاد گسترده‌ي كنش‌هاي فرهنگي و نفوذ فرهنگي در منطقه بود.
وي تأكيد كرد: واقعيت اين است كه وقتي از خليج فارس صحبت مي‌كنيم، بايد بدانيم که هر سال بيش از 40 تا 50 مقاله درباره‌ي خليج فارس توسط محققان خارجي چاپ مي‌شوند كه نامي جعلي روي آن‌ها و نقشه‌هاي چاپ‌شده در آن‌ها ديده مي‌شود. اگر ديگر محققان قصد داشته باشند، در اين‌باره تحقيقي انجام دهند، به اجبار به اين نوع مقاله‌ها رجوع مي‌كنند و خودشان نيز منابع را به آن‌ها ارجاع مي‌دهند كه در همه‌ي آن‌ها نامي مجعول آورده شده است.
او ادامه داد: بايد به‌دنبال راهي نو، پژوهش‌هايي نوين و تعاملاتي سازنده با پژوهشگران دنيا باشيم و ميراث فرهنگي خود را در سطح بين‌المللي معرفي کنيم. هم‌چنين بايد توجه کنيم که اگر قصد ارايه‌ي نتايج تحقيقات نوين سازمان را در جنوب ايران و در كاخ‌هاي دوره‌ي هخامنشي، آثار دوره‌ي پارتي، دوره‌ي پيش از تاريخ و دوره‌ي اسلامي در سطح بين‌المللي داريم، قطعا بايد در کيفيتي باشد که به‌عنوان مرجع و مأخذ بتواند قرار گيرد تا از اين طريق به اهداف کلان علمي برسيم.
وي گفت: زماني كه از خليج فارس به‌عنواني ديگر نام برده مي‌شود، رفتارمان بيشتر حالت عکس‌العمل دارد و آن رفتار را به‌عنوان يک راهکار پايدار و مؤثر نمي‌توان قلمداد کرد. ما بايد در كنار سمينار بين‌المللي خليج فارس و برنامه‌هاي درجه‌ي يک، پژوهش‌هاي باستان‌شناسي ويژه‌اي داشته باشيم. هم‌چنين دولت بايد در بخش باستان‌شناسي سرمايه‌گذاري جدي‌تري داشته باشد و با دادن امكانات، محققان را در انتشار آثارشان در سطح بين‌المللي كمك كند.
رييس پژوهشكده‌ي باستان‌شناسي ادامه داد: بايد با تلاش از تخريب بندر سيراف جلوگيري كرد، محوطه‌هاي مهمي كه داخل جزاير ايراني هستند و كاخ‌هاي هخامنشي بوشهر را بايد به سايت ـ موزه تبديل كرد. اين كارها زماني اتفاق مي‌افتند كه روي آن‌ها سرمايه‌گذاري مادي و انساني شود.
فاضلي اظهار داشت: هرقدر حضور جدي‌تري در مجامع علمي داشته باشيم و با مراكز تحقيقاتي دنيا تعامل برقرار كنيم، از طريق باستان‌شناسي سهم به‌سزايي در حفظ حاكميت بر تماميت ارضي و حفظ اين نام اصيل مي‌توانيم داشته باشيم. ما نبايد از اين فاكتورها بسيار مهم عقب بمانيم. ما در اين زمينه، برنامه‌ريزي كرده و طرح نوشته‌ايم و همه‌چيز آماده است. اميدواريم با اين جهش به‌وجود آمده، محققان درجه‌ي يك دنيا را به سمينار خليج فارس بتوانيم دعوت كنيم.
به اعتقاد او، بايد همراه با پروژه‌هاي ملي با مراكز درجه‌ي يك دنيا در تعامل باشيم و از همه‌ي ظرفيت‌ها استفاده كنيم.
انجام پژوهش در کشورهاي هم‌جوار با ايران
او با اشاره به کاوش در نقاط مرزي کشور و کشورهاي همسايه به‌عنوان يکي از اولويت‌هاي مهم باستان‌شناسي، هدف از اين کاوشها را شناخت حوزه‌هاي فرهنگي ايران و تعامل منطقه‌يي با باستان‌شناسان کشورهاي همسايه دانست و بيان كرد: اكنون محوطه‌ها و استقرارهاي بسيار زيادي از حوزهي فرهنگي ايران در خارج از مرزها قرار دارند که در اين زمينه، اطلاع درستي از آن‌ها نداريم و اگر اطلاعاتي نيز منتشر شده باشند، حاصل پژوهش‌هاي باستان‌شناسان غربي‌اند. بنابراين بنا به دلايل يادشده و دلايل ديگر، ما بايد با کشورهاي همسايه كاوش‌هاي باستان‌شناسي مشترک انجام دهيم.
رييس پژوهشكده‌ي باستان‌شناسي گفت: نکته‌ي قابل تأمل اين است که از طريق کاوش‌هاي باستان‌شناسان در کشورهاي همسايه، روابط فرهنگي بين همسايگان خود را مي‌توانيم استوارتر کنيم كه اكنون اين خلاء توسط نيروهاي ديگر پر شده است، يعني اگر ما گروه باستان‌شناسي خود را براي كاوش در كشورهاي همسايه نفرستيم، به‌صورت مسلم کشورهاي همسايه، با کشورهاي غربي اين تعامل را برقرار و اين امكان را فراهم مي‌كنند كه گروه‌هاي كشورهاي غربي پروژه‌هاي آن‌ها را انجام دهند. در بسياري از اين کشورها باستان‌شناسان مجرب نيستند، درحالي‌كه باستان‌شناسان ايراني بسيار متبحر و قابل هستند.
فاضلي در پاسخ به پرسش خبرنگار ايسنا مبني اين‌كه پول، قدرت سياسي و رسانه‌هااي فراگير از جمله عواملي هستند كه داشته‌هاي يك كشور را معرفي مي‌كنند و باستان‌شناسي در ايران بدون اين ابزارها چگونه به اهداف خود مي‌رسد و تحريف‌هايي را كه در برخي حوزه‌ها ايجاد شدهاند، اصلاح خواهد كرد؟ اظهار كرد: هرچند اين‌ها عوامل مهم و مؤثري هستند و در سال‌هاي اخير نيز رشد فزاينده‌اي داشته‌اند، ولي ما با ارايه‌ي شواهد و مدارک راستين باستان‌شناختي و تاريخي، مقاصد و نيت‌هاي غلط آن‌ها را مي‌توانيم افشا و حقايق تاريخي را به جهانيان ارايه و معرفي کنيم.
وي با بيان اين‌كه متأسفانه ما هنوز در اين زمينه كار درستي انجام نداده‌ايم، کاوش مشترک با باستان‌شناسان کشورهاي همسايه و ايجاد تعامل سازنده و کاوش در نقاط مرزي کشور را از بهترين راه حل‌هاي ممكن براي حل اين مسأله دانست.
او اضافه كرد: حقيقت اين است که برخي از اين کشورها نياز واقعي و شديدي به‌وجود يك پيشينه و هويت تاريخي دارند. به همين دليل، تا جايي که امکان دارد، مصاديق علمي، فرهنگي و تمدني ما را به نام خود ثبت و ضبط مي‌کنند. ازسوي ديگر، کاوشها و پژوهش‌هايي که در استان‌هاي هم‌جوار انجام مي‌شوند، به شناخت دوره‌هاي فرهنگي جديدي منجر مي‌شوند که اين دوره‌هاي نو به نام دوره‌هاي فرهنگي آن کشورها مبناي بسياري از تحقيقات آينده خواهند شد. درحالي‌كه ظرفيت اصلي اين پژوهش‌ها در داخل کشور قرار دارد و اگر بعدها پژوهشي انجام دهيم، خيلي سخت خواهد بود که چارچوب‌هاي گاه‌نگاري ارايه‌شده را با صبغه‌ي ايران بتوانيم نگاه كنيم و شاهد مثال در اين‌باره زياد است.
رييس پژوهشكده‌ي باستان‌شناسي ادامه داد: هرقدر مراکز تحقيقاتي کشورهاي همسايه داراي روابط علمي و فرهنگي مستحكمي باشند، استحكام روابط بين دولت‌ها نيز تسهيل مي‌شود. به‌طور مثال، مدائن در قلب بغداد در كشور عراق است، هنوز خيلي از مردم آنجا داراي رگه‌هايي از زبان فارسي هستند و ريشه‌هاي تاريخي آن‌ها را به اين سرعت نمي‌توان پاك كرد؛ ولي در هزاره‌اي به‌سر مي‌بريم که اگر دير بجنبيم، كلاه سرمان مي‌رود. پس پژوهش‌هايي كه انجام مي‌دهيم، بايد صبغه‌ي بين‌المللي داشته باشند.
فاضلي بيان كرد: اگر جامعه‌ي ما در حوزه‌هاي سياست، فلسفه، اقتصاد، سينما و ... مي‌خواهند، ويژگي بين‌المللي داشته باشند، چرا در حوزهي ميراث فرهنگي از آن بهره نبريم؟ قلب و مغز اين جريان، باستان‌شناسي است. بنابراين از سال گذشته، پژوهشکده‌ي باستان‌شناسي پژوهش‌هاي برون‌مرزي را با کاوش در «قلهات» عمان آغاز كرد که تجربه‌ي جالبي بود. البته هر مسيري كه طي مي‌شود، ايرادها، نقطه‌ضعف‌ها و مشكلاتي دارد كه بايد برطرف شوند.
وي اولويت براي انجام اين كار را كشورهايي مانند عمان، عراق، تركيه و كشورهاي همسايه دانست و اظهار كرد: به سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري برنامه‌هايي در اين زمينه داده شدهاند كه به محض تأمين اعتبار، اميدوارم کاوش‌هاي برون‌مرزي را براي نسل‌هاي آينده‌ي باستان‌شناسان بتوانيم نهادينه كنيم تا اين مسير به بهترين نحو و شايسته‌ترين صورت ادامه پيدا كند. اين نخستين گام جدي است كه سازمان ميراث فرهنگي در اين زمينه برداشته است.
کاوش‌هاي محدود و هدفمند در اولويت نسبت به کاوش‌هاي گسترده
وي در ادامه‌ي گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا گفت: يكي از نقطه‌ضعف‌هاي عمده‌ي كشور در حوزهي باستان‌شناسي، نبود توجه کافي به علوم ميان‌رشته‌يي است. اكنون در كشور ما به‌اندازه‌ي انگشتان دست، متخصص علوم ميان‌رشته‌يي نداريم. ما تعداد کافي متخصص باستان‌گياه‌شناس و باستان‌جانورشناس نداريم و اطلاعات ما در اين زمينه، خيلي قابل توجه نيست؛ ولي باستان‌شناسان كشور در چند سال اخير در اين زمينه، علاقه‌مند به فراگيري علوم ميان‌رشته‌يي شدهاند كه نتيجه‌ي آن‌ها نيز دست كم تا پنج سال ديگر حاصل مي‌شود. درحالي‌كه اين مسير را اروپاييان 60 سال پيش رفته‌اند.
فاضلي بيان كرد: سال گذشته، ده‌ها محوطه‌ي باستاني کاوش‌شده به روش کربن 14 تاريخ‌گذاري مطلق شدند و نتايج اين گاه‌نگاري‌ها بسيار درخشان بوده است؛ همين نگرش نو سبب شد که باستان‌شناسان ايراني در پژوهش‌هاي خود از علوم ميان‌رشته‌يي بهره‌ي بيشتري ببرند که اين اقدام بسيار شايسته و قابل تقدير است. شاهد مثال ما، کنگره‌ي نهم باستان‌شناسي است و کنگره‌ي دهم باستان‌شناسي شاهد مثال خوبي خواهد بود.
رييس پژوهشكده‌ي باستان‌شناسي ادامه داد: اين پژوهشکده موافق كاوش افقي و گسترده نيست و دوره‌ي انجام اين نوع كاوش‌ها گذشته است. در چند سال اخير و در پژوهشکده‌ي باستان‌شناسي تلاش شد که كاوش‌ها در ابعاد كوچك‌تر انجام شوند و از کاوش‌هاي گسترده تا حد امکان جلوگيري شود. يك حفاري كوچك به بسياري از پرسش‌هاي ما مي‌تواند پاسخ دهد.
فاضلي درباره‌ي کاوش‌هاي جيرفت، توضيح داد: انجام كاوش در جيرفت كرمان به‌مدت پنج سال توسط دکتر يوسف مجيدزاده از جمله‌ي کاوش‌هاي مهم پژوهشکده به‌شمار مي‌آيد. او در اين كاوش‌ها آثار مهمي را از دوره‌ي مفرغ از دل خاک بيرون کشيد که منتظر هستيم تا گزارش تحقيقات خود را در اين زمينه با جزييات منتشر كند. ما هيچ‌گاه نگفته‌ايم که دکتر مجيدزاده کاوش نکند، او براي اين کشور زحمات زيادي کشيده و حوزهي فرهنگي ايران مديون زحمات او است. ما مي‌گوييم که دكتر مجيدزاده پس از کاوش، نتايج داده‌هاي خود را چاپ كند.
وي بيان كرد: همه‌ي مسؤولان سازمان ميراث فرهنگي از جمله من، بر اين عقيده هستيم، محوطه‌هايي كه بيش از پنج سال در آن‌ها كاوش شده و هنوز نتيجه‌ي آن‌ها به‌چاپ نرسيده است تا زماني كه نتايج كاوش‌ها به‌چاپ نرسد، نبايد اجازه‌ي كاوش دوباره براي آن‌ها صادر شود.
او درباره‌ي اين‌كه دليل چاپ نشدن نتايج كاوش‌هاي مجيدزاده در جيرفت، اين است كه يك‌سري پرسش‌هايي در اين محوطه مطرح‌اند كه پاسخ آن‌ها هنوز به قطعيت نرسيده و اگر آن مطالب چاپ شوند، ممكن است كه اشتباهي در نتايج پژوهش‌ها پيش آيد، اظهار كرد: در جيرفت، كنارصندل جنوبي و كنارصندل شمالي در پنج فصل کاوش گسترده شدهاند؛ مجيدزاده بايد نتيجه‌ي لايه‌نگاري‌ها و کاوش‌هاي صورت‌گرفته را به‌چاپ برساند.
رييس پژوهشكده‌ي باستان‌شناسي توضيح داد: يكي از معضلات اين پژوهشكده درباره‌ي كاوش‌هاي انجام‌شده توسط باستان‌شناسان، اين است كه كسي كه چند سال است، درحال كاوش يك محوطه‌ي تاريخي است، داده‌هاي سال نخست كاوش خود را به‌خاطر نمي‌آورد. امروزه يك استخوان كوچك از يك حيوان ممكن است كه بسيار ارزشمندتر از يك جام طلا باشد. پس اگر بخواهيم، به اين فكر كنيم كه چون درباره‌ي يك مطلب شك داريم، چيزي را نمي‌توانيم چاپ كنيم که پاسخ درستي نيست. درحالي‌كه پنج فصل كاوش به‌طور قطع به يك فصل برنامه‌ي مطالعاتي نياز دارد تا يافته‌هاي به‌دست آمده تبيين شوند و نتيجه‌ي نهايي را براي بعد بگذاريم.
وي اضافه كرد: تپه‌ي ازبكي چند فصل كاوش شد و لازم است كه داده‌هاي اين كاوش‌ها چاپ شوند تا اين داده‌ها كه شامل لايه‌نگاري، آثار معماري، يافته‌هاي کوچک و ويژه، استخوان جانوران، دانه‌هاي گياهي، بناها، يادمان‌هاي تاريخي، قبور و ... است، در اختيار پژوهشگران، متخصصان و عموم علاقه‌مندان قرار گيرند؛ ولي ما متأسفانه به‌جاي نقد علمي پژوهش‌هاي صورت‌گرفته، دچار برخي مسايل حاشيه‌يي شده‌ايم که ما را از اهداف‌مان دور کرده‌اند.
او ادامه داد: عده‌اي به‌جاي اين‌که بر اهداف علمي پژوهش‌هاي صورت‌گرفته انگشت بگذارند و ما را در زمينه‌ي هرچه بيشتر کيفي كردن پژوهش‌ها ياري دهند، روي مسايلي انگشت گذاشته‌اند که جز تهمت، افترا و ايجاد فضاي آلوده چيز ديگري از آن‌ها به جامعه نمي‌رسد. اين کار خدمت به مملکت نيست که بدون هيچ دليلي، محققان را اين‌گونه مورد خطاب قرار دهيم. دکتر مجيدزاده بر حوزهي فرهنگي کشور حق ويژه دارد و آن‌هايي که در واقعه‌ي اخير، او را مورد هجمه قرار دادند، کار ناصوابي کردند.
فاضلي با اشاره به كتابي كه اشتباهي در آن صورت گرفته بود و در يكي از نقشه‌هايش به‌جاي خليج فارس، نام معجولي نوشته شده بود، تصريح كرد: به‌عنوان عضوي از خانواده‌ي ميراث فرهنگي، از ملت ايران به‌خاطر اشتباه صورت‌گرفته عذرخواهي مي‌كنم. البته در چاپ اين کتاب، پژوهشگاه و پژوهشکده‌ي باستان‌شناسي هيچ نقشي نداشتند؛ ولي وجود اين اشتباه کاملا سهوي در كتاب نبايد سبب شود كه به شخصيت دکتر مجيدزاده اين‌گونه هجمه وارد شود. انسان جايزالخطاست. ميزان تنبيه مجيدزاده براي چنين اشتباهي چقدر است كه در يك‌سري وب‌سايت‌ها، خبرگزاري‌ها و حتا صداي آمريكا اين قضيه را بزرگ كردند؟ مگر ما چقدر نيروي انساني كارآزموده داريم كه بخواهيم با هر بهانه‌اي آن‌ها را خرد كنيم؟ ما بايد در حفظ سرمايه‌ي ملي، فرهنگي و نيروي انساني حداکثر انعطاف‌پذيري را داشته باشيم و از آن‌ها حمايت كنيم. اين کتاب چاپ شد، ولي به بازار عرضه نشد و در همان هفته‌ي نخست، کتاب تصحيح شد و امروزه نسخه‌ي اصلاح‌شده‌ي آن در بازار موجود است.
انتهاي پيام
نظرات