يك‌صد و 11 پله را بايد بالا رفت، تا پس از طي مسافت 22 متري به دروازه‌ي ملل تخت جمشيد (پارسه) رسيد.

دروازه‌ي ملل، جايي که نمايندگان همه‌ي قبايل تابع کشور ايران به آن وارد مي‌شدند و سپس به‌سوي کاخ‌هاي بار مي‌رفتند. نقش دو گاو عظيم و دو ابولهول با سر انسان و بال عقاب و بدن گاو، همه‌ي شکوه و عظمت اين کاخ کوچک هخامنشي نيست، بلکه در بالاي جرزها، کتيبه‌اي نيز از خشايارشا دارد. در بخشي از اين كتيبه پس از ستايش اهورامزدا چنين آمده است: گويد خشايارشاه اين بارگاه همه ملل (دورثيم ويسه دهيوم) را من به توفيق اهورمزدا ساختم.

به گزارش خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) در استان فارس، تا اينجاي قضيه هرچه هست، غرور و افتخار نه فقط براي ايران و ايراني که براي بشريت است؛ اما تاسف از آنجا آغاز مي‌شود که من و تو با کلماتي سخيف و نوشتن نامي که هيچ افتخاري براي بشريت ندارد، پيکر اين ميراث پيشينيان را زخمي کرده‌ايم.

مشاهده‌هاي خبرنگار ايسنا حاکي از آن است که از سال 1810 ميلادي تا به امروز، گردشگراني از کشورهاي مختلف روي اين آثار ماندگار، نامي به يادگار نوشته‌اند، تا تاريخ از آنها به ننگي ياد کند.

در شرايطي که نيروي انتظامي، شرکت گاز و چند دستگاه و ارگان ديگر با ساخت انيميشن‌هاي متفاوت سعي در فرهنگ‌سازي در حوزه‌ي خود دارند، آيا سزاوار نيست كه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري نيز با تدارك برنامه‌هايي مانند ساخت انيميشن‌هاي فرهنگي علاوه بر آشنا كردن جوانان با پيشينه‌ي غني فرهنگي خود، ساکنان اين سرزمين باستاني را پاسدار و حافظ ماناترين آثار تاريخ تمدن بشري کند؟

نکته‌ي تلخ ماجرا هنگامي است که هرچه از دروازه‌ي ملل يعني ورودي تخت جمشيد (پارسه) فاصله مي‌گيريم، از حجم يادگارنويسي‌ها کم مي‌شود و به اين به آن معناست که هرچه از ورودي محوطه‌ي جهاني تخت جمشيد (پارسه) فاصله مي‌گيريم، نظارت‌ها کمتر و اتفاقا تخلفات هم کمتر است و هرچه در قسمت‌هايي که نظارت بيشتري صورت مي‌گيرد، دقت مي‌کنيم، آثار تخلف بيشتر به‌چشم مي‌خورند، به‌گونه‌اي که دروازه‌ي ملل بيش از هر جاي ديگر در تخت جمشيد (پارسه) از زخم يادگارنويس‌ها آسيب ديده است.

حسن راهساز ـ مشاور عالي بنياد پژوهشي پارسه پاسارگاد ـ در گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا، توضيح داد: يادگارنويسي روي نقش‌برجسته‌هاي تخت جمشيد (پارسه) سابقه‌اي طولاني دارد، به‌طوري که در کاخ داريوش حتا نوشته‌ي پهلوي هم داريم. بعدها حتا عضدالدوله ديلمي و بعد فرهادميرزا در زمان قاجار نيز در اين کاخ يادگارنويسي کرده‌اند و گويا هرکسي در طول زمان آمد، نوشته‌اي از خود به‌جا گذاشت و نفر بعدي نيز از او تقليد کرد.

وي دليل حجم بالاي يادگارنويسي در دروازه‌ي ملل را اين امر مي‌داند که اين دروازه، ورودي تخت جمشيد (پارسه) است و هرکسي آمده، نوشته‌اي از خود در آن به‌جا گذاشته است.

به اعتقاد اين کارشناس، بيشتر يادگارنويسي‌هاي تخت جمشيد (پارسه) به پيش از سال 1310 متعلق‌اند و بعد از آن، يادگاري‌نويسي به‌وسيله‌ي قلم و چکش در تخت جمشيد (پارسه) پيدا نمي‌شود. البته ممکن است، کسي با کليد يا ابزار مشابه، گاهي يادگاري نوشته باشد، اما قطعا اين اتفاق به‌ندرت و دور از چشم نگهبانان بوده است؛ ولي قطعا يادگارنويسي به‌شکل بد آن‌را اكنون نداريم، چراکه علاوه بر گارد حفاظت، دوربين‌ها نيز به‌شدت مراقب حرکت‌هاي بازديدکنندگان هستند.

مشاور عالي بنياد پژوهشي پارسه ـ پاسارگاد بر لزوم فرهنگ‌سازي در نحوه‌ي بازديد از آثار تاريخي تاکيد کرد و گفت: چطور است، اگر کسي بر ديوار خانه‌ي ما يادگاري نوشت، بلافاصله عکس‌العمل نشان مي‌دهيم، اما به‌راحتي بر ماندگارترين ميراث بشر يادگاري مي‌نويسيم؟ آيا ارزش ميراث جهاني تخت جمشيد (پارسه) يا هر اثر تاريخي ديگري، کمتر از ديوار خانه‌هاست؟

وي با انتقاد از بازديدکنندگان تخت جمشيد (پارسه)، گفت: برخي افراد دوربين يک ميليون توماني در دست دارند، اما هنگام فيلم‌برداري قوطي نوشابه يا باقي‌مانده‌ي آن‌را در محوطه مي‌اندازند. ما براي پاسداشت آثار غني تاريخ خود چقدر فرهنگ‌سازي کرده‌ايم؟

به اعتقاد او، موثرترين روش فرهنگ‌سازي، حوزه‌ي آموزش و پرورش است؛ اما متاسفانه دانش‌آموزان هم وقتي به تخت جمشيد (پارسه) مي‌آيند، شروع به سنگ‌پراني مي‌کنند، چراکه خوب توجيه نشده‌اند. فرهنگ تفريح با گردش علمي فرق مي‌کند و لازم است، بازديدکنندگان آثار تاريخي را به لحاظ فرهنگي آموزش دهيم.

محمدحسن طالبيان ـ مدير بنياد پژوهشي پارسه پاسارگاد ـ نيز به خبرنگار ايسنا گفت: اكنون کمتر يادگاري‌نويسي روي آثار تاريخي صورت مي‌گيرد، شايد آن‌قدر کم که اصلا به‌چشم نمي‌آيد؛ اما به هر حال نمي‌شود گفت كه به‌طور کامل اين پديده‌ي زشت قطع شده است.

وي پيشنهاد خبرنگار ايسنا را مبني بر استفاده از انيميشن‌هاي تبليغاتي براي فرهنگ‌سازي با هدف حفاظت از آثار تاريخي مثبت دانست و اظهار داشت: نيروي انتظامي و آتش‌نشاني در اين کار موفق بوده‌اند. گرچه سازمان ميراث فرهنگي نيز اقداماتي انجام داده، اما هنوز نيازمند توسعه است. سازمان براي پايه‌ي اول نيز کتاب منتشر كرده است.

طالبيان تاکيد کرد: هزينه براي فرهنگ‌سازي کمتر از مرمت نيست. در واقع، هرچه براي پيشگيري هزينه کنيم، قطعا بهتر از هزينه در مراحل بعد است.

به گفته‌ي وي، نوروز امسال که بنياد پژوهشي پارسه ـ پاسارگاد اقدام به چاپ بروشورهاي آموزشي و تبليغاتي براي بازديدکنندگان کرد، پاسخ خوبي گرفت و هيچ سالي مانند امسال از بازديدکنندگان راضي نبوديم.

او بيان كرد: رسانه‌ها در فرهنگ‌سازي نقش موثري دارند و اميدوارم که با حرکت‌هايي از اين دست، ضرورت توجه بيشتر را به مواريث تاريخي متذکر شوند.

يك كارشناس ارشد مرمت آثار تاريخي نيز با تاكيد بر اين‌كه مشكل ما در برخورد با آثار بسيار ريشه‌يي است، افزود: حفظ بناهاي تاريخي با فرهنگ‌سازي بلندمدت از كودكي و در خانواده، مدرسه، دانشگاه و با كمك رسانه‌هايي مانند صدا و سيما امكان‌پذير است.

اميد عودباشي در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ميراث فرهنگي ايسنا، اظهار داشت: گاهي براي آثار تاريخي هزينه‌هايي مي‌شود كه بدون استفاده يا حتا نادرست‌اند؛ در تخت جمشيد (پارسه) براي كار گذاشتن چوب روي پله‌ها بيش از 70 ميليون تومان هزينه شد، ولي در اجرا اشكال‌هايي داشت، يا گزارشي براي طراحي مسير بازديد تهيه مي‌شود و مدت‌ها بدون استفاده خاك مي‌خورد.

اين كارشناس مرمت آثار تاريخي گفت: بيشتر هزينه‌ها براي حفاظت از آثار موقتي‌اند و اگر اين هزينه‌ها براي فرهنگ‌سازي صرف شوند، 10 سال ديگر مشكل حل خواهد شد. البته براي كنترل تعداد بازديدكنندگان راه حل‌هايي مانند فروش بليط به‌صورت اينترنتي نيز وجود دارند كه در اين صورت، مردم مي‌دانند براي چه ساعتي و به‌مدت چند ساعت در مجموعه‌ي تخت جمشيد (پارسه) مي‌توانند حضور داشته باشند.

رحمت‌الله ذبيح‌مند ـ عضو انجمن‌هاي دوست‌دار ميراث فرهنگي فعال در حوزه‌ي استان فارس ـ نيز معتقد است: تعداد زياد بازديدكنندگان تخت‌ جمشيد (پارسه) همواره مشكلاتي را مانند يادگاري‌نويسي و تخريب آثار به‌دنبال داشته است. لذا ايجاد محدوديت و كنترل بازدديد‌كنندگان يكي از عوامل حفاظتي مجموعه به‌شمار مي‌رود.

وي ادامه داد: آثار تاريخي ممكن است، براثر گذشت زمان، عوامل جوي يا انساني تخريب شوند و يك مرمت‌گر بايد ضمن شناسايي اين عوامل، آن‌ها را كاهش دهد. در زمان‌هايي كه بازديدكنندگان تخت ‌جمشيد (پارسه) افزايش مي‌يابند، بخش‌هايي از اين سايت تاريخي گنجايش كافي ندارد و سبب بروز يکسري مشکلات مي‌شود.

ذبيح‌مند كه راهنمايي تورهاي بازديدكننده از تخت جمشيد (پارسه) را برعهده دارد، معتقد است كه دانش‌آموزان از ديدن يك سايت طبيعي بيشتر از تخت جمشيد (پارسه) لذت مي‌برند و حتا ممكن است بدون آموزش‌هاي لازم به آثار تاريخي آسيب بزنند. همچنين لزومي ندارد كه در يك زمان، بيش از هزار دانش‌آموز از سايت بازديد كنند كه حتا اگر آنها تفهيم شده باشند، تا به آثار آسيب نزنند، تعداد زيادشان براي ديگر بازديدكنندگان مشكل‌آفرين است. البته به‌نظر مي‌آيد، قيمت بليط‌هاي تخت ‌جمشيد (پارسه) و مجموعه‌هاي مشابه بايد چهار يا پنج برابر شود. وقتي كسي دوهزار تومان براي ديدن اثري پرداخت كند، توجه بيشتري به آن خواهد داشت و افراد متخصص‌تر و علاقه‌مندتري نيز به سايت وارد مي‌شوند. با افزايش قيمت بليط‌ها، لازم است كه تخفيف‌هاي ويژه‌اي نيز براي گروه‌هايي درنظر گرفته شود.

او مجموعه‌ي تخت ‌جمشيد (پارسه) را يك دانشگاه دانست و افزود: بيشتر مردم علاقه‌مندند كه سايت‌هاي تاريخي را مانند حالت اوليه‌شان ببينند، درحالي‌كه چنين ديدگاهي ديگر منسوخ شده و در تمام دنيا جاودانگي و قدمتي كه يك اثر تاريخي با گذشت زمان گرفته مورد توجه بازديدكنندگان است و علاقه‌مندان طرح اصلي آثار را در بازسازي‌هاي ديجيتالي و ماكت‌ها مي‌توانند ببينند. با اين ديدگاه، مرمت‌گران بايد از تخريب بيشتر بنا جلوگيري كنند.

وي در پايان اضافه كرد: وقتي نگهبان‌هاي تخت ‌جمشيد (پارسه) پست را از يكديگر تحويل مي‌گيرند، اگر يك خط هم روي اثر كشيده شده باشد، با يك نگاه متوجه اين مساله مي‌شوند. با توجه به وسعت آثار در تخت ‌جمشيد (پارسه) بر تمام بخش‌ها نمي‌توان نظارت داشت و ممكن است، هر روز بازديدكننده‌اي در نقاط دور از دسترسي يادگاري بنويسد. اين مساله‌اي است كه سابقه‌ي آن به امسال يا سال گذشته برنمي‌گردد و سال‌هاست اين مشكل وجود دارد. تاكنون راه حل جلوگيري از اين تخريب‌ها كه در بيشتر موارد مانند خط كشيدن با دسته كليد يا اجسام سخت كه قابل مرمت نيستند، پيدا نشده است.

انتهاي پيام