به گفته‌ي سرپرست ايراني هيات كاوش محوطه‌ي 34 تنگه‌ي بلاغي، پلان دروني كوشك حفاري‌شده در اين محوطه مشابه پلان هيچ بنايي از دوره‌ي هخامنشي نيست و محل قرار گرفتن آن در تنگه‌ي بلاغي نيز نشان مي‌دهد كه از اين كوشك در زمان شكار استفاده مي‌شده است.
محمدتقي عطايي در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، بيان كرد: از نظر نقشه‌ي دروني، بنا ويژگي‌هاي خاصي دارد كه به نبود تالار ستون‌دار و استفاده از اتاق‌هاي متعدد در بخش دروني بنا مي‌توان اشاره كرد. ضمن آن‌كه ابعاد اين كوشك 24 در 30 متر و بسيار كوچك است.
وي درباره‌ي محل جايگزيني اين كوشك و كاربرد آن، توضيح داد: شواهدي مبني بر اين‌كه از اين بنا در زمان شكار استفاده مي‌شده، به‌دست آمده است. به اين ترتيب كه در ميان لايه‌هاي دوره‌ي هخامنشي كه در بخشي از كنار ساختمان به‌دست آمده‌اند، مقدار زيادي از قطعات استخوان‌هاي حيوانات شكارشده مانند گراز پيدا شده است كه هيچ كدام از اين استخوان‌ها به حيوانات اهلي تعلق ندارند و هيات باستان‌شناسي درنظر دارد، همه‌ي استخوان‌هاي كشف‌شده را براي تعيين نوع حيوانات مطالعه كند.
هيات مشترك ايران و فرانسه فصل آخر كاوش در تنگه‌ي بلاغي را سپري مي‌كند و با توجه به اين‌كه پيش از اين، بخش بزرگي از محوطه‌ي 34 توسط لودر تخريب شده بود، در اين فصل بخش سالم اين محوطه كاوش شد.
اين باستان‌شناس اظهار داشت: كاوش‌هاي هيات باستان‌شناسي در بخش سالم محوطه‌ي 34 نشان دادند كه ديوارهاي بنا كه همگي خشتي و هر خشت با ابعاد 33 در 33 در 10 سانتي‌متر است، تا ارتفاع يك متر و نيم سالم‌اند. نكته‌ي جالب توجه، اندود سبزرنگ ديوارهاي ايوان به ضخامت سه ميلي‌متر است كه اين اندود سبز تقريبا در سرتاسر ديوار دروني و بيروني بنا به‌چشم مي‌خورد.
او اضافه كرد: بخشي از كف ايوان مملو از خاكستر آثار سوختگي و بخشي ديگر پوشيده از آوار خشت ديوارهاي ايوان است. هيات در هنگام خاك‌برداري از اين آوار به مقدار فراواني آجر به ابعاد 45 در 33 در 6 سانتي‌متر دست يافت.
همچنين با ادامه‌ي خاك‌برداري‌ها در اين بخش، يك تير سقف به طول چهار متر در كف ايوان پيدا شد كه نكته‌ي جالب توجه درباره‌ي اين تير تا حد زيادي قابل تشخيص بودن آن است. با توجه به اين‌كه معمولا در كاوش‌هاي باستان‌شناسي به‌ندرت با مواد آلي مانند چوب كه پوسيده مي‌شوند، برخورد مي‌شود، پيدا شدن اين تير سقف شواهد مستقيمي را از پوشش سقف بنا ارايه مي‌كند.
وي با بيان اين‌كه براساس ابعاد پايه‌ستون‌ها كه 64 در 64 سانتي‌متر هستند، ارتفاع بنا را مي‌توان محاسبه كرد، گفت: با توجه به معيارهاي ساختمان‌سازي در دوره‌ي هخامنشي، نسبت ابعاد پايه‌ستون به ستون، يك به ده است. بنابراين ارتفاع اين كوشك 6 تا 5/6 متر بوده است. همچنين با كشف تير سقف مطمئن هستيم كه سقف بنا، شاه‌تيرهايي داشته است كه روي ستون‌ها سوار مي‌شدند و تيرهاي ديگري عمود بر آن‌ها قرار مي‌گرفتند. در نهايت نيز با حصير و كاهگل سقف بنا را به‌صورت مسطح پوشش مي‌دادند.
به گفته‌ي عطايي برخلاف انتظار هيات باستان‌شناسي كه تصور مي‌كرد، احتمالا كف بنا آجرفرش بوده است، كف سبزرنگي در ايوان كشف‌شده كه غير منتظره است؛ زيرا در ديگر كاخ‌هاي هخامنشي معمولا از يك شفته‌ي آهكي و قرمزرنگ استفاده مي‌شده است.
او همچنين به يافته‌هاي پيشين كاوش در اين محوطه اشاره كرد: در فصل قبل يك ايوان چهار ستونه و فضاهاي دروني بخش مركزي بنا خاك‌برداري شدند و چند قطعه شيء تزييني از عاج، يك پايه‌ستون گرد و شالي آن مشابه پايه‌ستون‌هاي تخت جمشيد (پارسه) به‌دست آمدند. در اين فصل نيز ابتدا ايوان قرينه‌اي از نتايج كاوش‌هاي فصل قبل از زير خاك خارج شد. اين ايوان در شرق بنا قرار دارد، دو ستوني و داراي پايه‌ستون‌هاي مكعبي دوپله‌يي است و روي آن نيز يك شالي‌ستون قرار گرفته است. كاوش‌ها نشان مي‌دهند كه محل ورود به ايوان از بخش‌هاي دروني بنا در گوشه‌ي جنوبي ايوان واقع شده است. همچنين ايوان شرقي نيز دو پايه‌ستون و يك سكو به پهناي 40 و ارتفاع 40 سانتي‌متر است كه اين سكو در همه‌جا به ديوارهاي ايوان متصل و پوشيده از اندود سبزرنگ است. چنين سكوهايي پيش‌تر در برخي از كاخ‌هاي دوره‌ي هخامنشي از جمله در پاسارگاد و برزن جنوبي تخت جمشيد (پارسه) ديده شده‌اند.
سرپرست ايراني هيات كاوش محوطه‌ي 34 تنگه‌ي بلاغي در ادامه با بيان اين‌كه اين كوشك در خارج از محدوده‌ي درياچه‌ي سد سيوند قرار گرفته است و امكانات بيشتري را براي جذب گردشگر به پاسارگاد دارد، بيان كرد: پلان بنا به‌طور كامل مشخص شده و قابل احياست. در اين راستا، پيشنهاد كاوشگران به سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري اين است كه پلان اين كوشك را احيا و آن‌را به مجموعه‌ي آثار قابل بازديد پاسارگاد اضافه كنند و حتا اين اثر را در حريم مجموعه‌ي جهاني پاسارگاد جاي دهند.
عطايي ادامه داد: با اجرايي شدن اين طرح، هيات باستان‌شناسي اميدوار است كه پايه‌ستون‌هاي كشف‌شده در محل اصلي خود باقي بمانند؛ زيرا جابه‌جايي و قرار دادن آن‌ها در انبارهاي ميراث فرهنگي هويت آن‌ها را از ميان خواهد برد. همچنين با جابه‌جايي پايه‌ستون‌ها، كوشك بلاغي نيز متروك مي‌شود و ديوارهايي كه با زحمت از زير خاك بيرون آورده شده‌اند، براثر عوامل طبيعي دچار فرسايش خواهند شد.
وي در پاسخ به پرسش خبرنگار ايسنا مبني بر اين‌كه با پايان كاوش‌هاي هيات ايران و فرانسه در تنگه‌ي بلاغي آيا مجوز براي آب‌گيري سد سيوند صادر خواهد شد؟ توضيح داد: هر اثر و محوطه‌ي باستاني، عرصه و حريم خاص خود را دارد و با توجه به اين‌كه در طول سه سال گذشته، پژوهشكده‌ي باستان‌شناسي تمام توان و تلاش خود را براي نجات آثار باستاني تنگه‌ي بلاغي به كار گرفته است، امروز در وضعيت بسيار مطلوبي از نظر فعاليت‌هاي باستان‌شناختي در اين تنگه قرار داريم. به‌طوري كه سه سال كاوش، توسط هيات‌هاي گوناگون اين منطقه را به يكي از نقاط كانوني باستان‌شناختي در ايران بدل كرده است.
عطايي در ادامه‌ي پاسخ خود با اشاره به اين‌كه سازمان ميراث فرهنگي فقط از پژوهشكده‌ي باستان‌شناسي تشكيل نشده است و شامل بخش‌هاي ديگري مانند حفاظت و مرمت بناها و بافت‌ها و گردشگري نيز مي‌شود، گفت: در اين سه سال، باستان‌شناسان به وظايف خود عمل كرده‌اند و به‌نظر مي‌رسد، اكنون ارتباط ميان سد سيوند و تنگه‌ي بلاغي به تاثير رطوبت حاصل از آب‌گيري سد بر آثار مجموعه‌ي ميراث جهاني پاسارگاد بستگي دارد كه اين مورد هم خارج از اختيارات و تخصص‌هاي پژوهشكده‌ي باستان‌شناسي است. لذا پژوهشكده‌ي حفاظت و مرمت بايد اظهار نظر قطعي كند و با توجه به افكار عمومي درباره‌ي آب‌گيري سد سيوند تصميم بگيرد.
وي اضافه كرد: تخمين زدن ميزان فرسايش به‌واسطه‌ي رطوبت تحت‌الارض يا سطح‌الارض و نيز عامل فزاينده‌ي رشد گل‌سنگ‌ها بر بدنه‌ي آثار سنگي پاسارگاد كه امروز نيز وضعيت خوبي ندارند و قطعا با ايجاد درياچه‌ي سد بر ميزان رشد گل‌سنگ‌ها اضافه مي‌شود، جزو وظيفه و تخصص پژوهشكده‌ي باستان‌شناسي نيست.
انتهاي پيام
نظرات