يك عضو كميته‌ي ملي موزه‌هاي ايران (ايكوم) با تاكيد بر اين‌كه اگر ما به آثار و فرهنگ خود اهميت ندهيم، افراد خارجي نيز اهميتي قايل نخواهند بود، گفت: براي شركت در نمايشگاه‌هاي خارجي و اشاعه‌ي فرهنگ اصيل و غني ايران، لزومي ندارد كه اشياي بي‌نظير تاريخي به خارج از كشور منتقل شوند.
ليلا دادگر در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در اين‌باره اضافه كرد: اموال موجود در موزه‌ها به دو دسته‌ي نمايشگاهي و فرهنگي ـ تاريخي تقسيم مي‌شوند. البته اموال نمايشگاهي نيز ارزش فرهنگي و هنري دارند؛ اما ارزش تاريخي ندارند.
وي با اشاره به تجربه‌هاي بد پيش‌آمده، توضيح داد: براي شركت در چنين نمايشگاه‌هايي اشياي درجه‌ي دو يا سه را مي‌توان برد. همچنين با تهيه‌ي مولاژ از اشياي با ارزش، ديگر لزومي ندارد كه اشياي نفيس تاريخي منتقل شوند.
او با اشاره به اين‌كه چند عدد از فرش‌هاي قديمي دوره‌ي صفوي كه در موزه‌ي فرش بازبافي شده‌اند، به‌صورت نمايشگاهي وجود دارند، تصريح كرد: وقتي يك فرش دوره‌ي صفوي به خارج فرستاده شود، در صورت آسيب ديدن فرش، حتا اگر بيمه را درنظر بگيرند و يك‌صد ميليون دلار هم بدهند، آيا بافنده‌ي دوره‌ي صفوي را مي‌توان پيدا كرد كه يك نمونه ديگر از آن‌را ببافد؟
دادگر تهيه‌ي مولاژ و يك طرح ديگر از اشياي تاريخي را راه مناسبي براي حفظ و جلوگيري از انتقال اصل آثار دانست و به مجموعه‌ي شاهنامه‌ي بايسنقري اشاره كرد كه دوباره‌بافي شده است و چنين اثري، هنر و مهارت جوانان ايراني را نشان مي‌دهد و ادبيات ايران را نيز معرفي مي‌كند.
مدير بازنشسته‌ي موزه‌ي فرش درباره‌ي نحوه‌ي نگهداري فرش‌ها در اين موزه، اظهار داشت: مستند‌سازي، نخستين كاري است كه براي هر شيء كه به اين مجموعه اضافه مي‌شود، انجام خواهد شد. به اين ترتيب كه پس از شست‌وشو، سمپاشي، عكس‌برداري، مطالعه و بررسي، تمام مشخصات فرش روي كارت‌هاي شناسنامه‌اي ثبت و سپس اين اطلاعات به كامپيوتر داده مي‌شوند. اگر آثار به چرم‌دوزي يا مرمت نياز داشته باشد، براساس اولويت، كار‌هاي مربوط انجام مي‌شوند. البته اين مساله آن‌قدر عظيم است كه معمولا با كندي زياد پيش مي‌رود.
وي افزود: پس از اين مراحل، پلاك مورد نظر به فرش دوخته مي‌شود. البته نه با ماشين دوخت كه آسيب رسيدن به فرش را سبب شود. فرش‌هايي كه قرار است، در انبار نگهداري شوند، پس از طي اين مرحله‌ها، داخل لوله‌هاي مخصوص مقوايي روكش‌دار قرار مي‌گيرند و بعد درون استوانه‌هاي فلزي گذاشته خواهند شد.
او تاكيد كرد: تمام اشيايي كه وارد موزه مي‌شوند، بايد مستند‌سازي شوند و ذي‌حسابي از آن مطلع باشد و شماره و پلاك آن نيز مشخص شود. البته گاهي اوقات در موزه‌هاي ديگر، اشيا مطابق با استاندارد‌ها نگهداري و انبارداري نمي‌شوند كه اين مساله به‌دليل ناآگاهي برخي افراد و كمبود بودجه است. گرچه در موزه‌ي فرش، انبار‌ها استاندارد هستند و از نظر ما، رطوبت، نظافت و سمپاشي در شرايط خوبي قرار دارد و تقريبا استاندارد‌هاي بين‌المللي در موزه‌ي فرش رعايت مي‌شوند.
دادگر ادامه داد: تنها موردي كه موزه‌هاي فرش آن‌را ندارند، قاب‌هاي بزرگ براي فرش‌هايي به اندازه‌ي 76 متر يا يك‌صد متر مربع است. به همين دليل، اين فرش‌ها را در شرايط خلا نمي‌توان نگه داشت و با توجه به اين‌كه در دسترس‌اند، در صورت وجود چند بازديدكننده‌ي بي‌فرهنگ آسيب خواهند ديد.
وي بيان كرد: اين موزه درحالي چنين شرايطي دارد كه بعضي موزه‌هاي ديگر مانند موزه‌هاي سعدآباد، انبار‌هاي مناسب ندارند؛ زيرا از ابتدا، كارآيي موزه را نداشته‌اند. همچنين تا پيش از خردادماه كه در جريان بودم، در اين مورد داخل فرش‌ها تنباكو ريخته مي‌شد، در صورتي كه تنباكو در جايي كه رطوبت نسبي بالاست به فرش رنگ مي‌دهد و اين سيستم نگهداري به هيچ وجه علمي و حتا در حد قابل قبولي هم نيست.
او درباره‌ي گزينش نگهبان‌هاي موزه‌ها، توضيح داد: نگهبان‌ها زير نظر حراست و مديريت خاصي هستند؛ ولي متاسفانه بعضي افرادي كه اكنون چنين سمتي را دارند، با وجود داشتن تحصيلات بالا، عرق و آگاهي فرهنگي نسبت به اشياي تاريخي ندارند، در صورتي كه نگهبان‌هاي قديمي به اشيا عشق مي‌ورزيدند و در سمپاشي و روش‌هاي نگهداري آن‌ها دقت مي‌كردند. همچنين اين نكته را بايد درنظر گرفت كه وظيفه‌ي يك نگهبان موزه، نظافت نيست و نظافتچي يك موزه نيز بايد با فردي كه همين كار را در يك اداره انجام مي‌دهد، تفاوت داشته باشد؛ زيرا وجود ميكروب‌ها و باكتري‌ها در موزه مخرب است و محيط بايد كاملا سالم و تميز باشد. بنابراين در كار نظافت و نگهباني با وجود دستگاه‌هاي كنترل‌كننده‌ي مدرن، كنترل فيزيكي نيز لازم است و افراد بايد دوره‌هاي خاصي را ببينند و امتحان و گزينش واقعي درباره‌ي آن‌ها انجام شود.
اين عضو كميته‌ي ايكوم در پايان درباره‌ي ويترين‌هاي موجود در موزه‌ها، گفت: لامپ‌هايي كه در ويترين‌ها به‌كار مي‌روند، بايد بدون اشعه‌هاي ماورا بنفش و مادون قرمز باشند؛ تا جايي كه اطلاع دارم، تا سال گذشته چنين لامپ‌هاي مخصوصي فقط در موزه‌ي فرش ايران استفاده مي‌شدند. اين درحالي است كه بسياري از موزه‌هاي كوچك و بزرگ در شهرستان‌ها چنين امكاناتي را ندارند و تامين آن‌ها مستلزم بودجه‌ي عظيمي است.
انتهاي پيام
نظرات