"وضعيت مجموعه‌ي تاريخي چهارباغ اسفناك است" استاد معماري دانشگاه هنر اصفهان: ادعاي مدرن بودن در هيچ كجاي دنيا با تخريب آثار تاريخي سازگار نيست
با وجود مخالفت‌هاي مردم، دوست‌داران ميراث فرهنگي و برخي از هنرمندان مانند استاد محمود فرشچيان درباره‌ي عبور مترو از خيابان چهارباغ، مسؤولان قطار شهري هم‌چنان بر عبور مترو از اين محور تاكيد مي‌كنند.
به گفته‌ي قائم مقام معاونت حفظ و احياي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، مسؤولان قطار شهري اصفهان مي‌خواهند مترو را از زير خيابان چهارباغ عبور دهند. البته آنها تاكنون نتوانسته‌اند افكار عمومي را از جمله رسانه‌ها قانع كنند كه عبور مترو از چهارباغ، اثر سويي بر اين محور تاريخي شامل كف اصلي خيابان چهارباغ، مدرسه‌ي چهارباغ و سي‌وسه پل ندارد.
به گزارش خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) در اصفهان، با ريزش ديواره‌ي ايستگاه كارگر مترو در 300 متري خيابان چهارباغ هزارجريب ـ چهارباغ بالا ـ كه بر اثر آن، يك نفر كشته شد، مجري قطار شهري اصفهان وقوع چنين حوادثي را طبيعي و تكرار آن‌را در ديگر قسمت‌هاي مترو محتمل دانست؛ اين در حالي است كه بنا بر نقشه‌ي شبكه‌ي قطار شهري اصفهان كه اكنون پنج خط شمال غرب به جنوب، جنوب غربي، شمالي، خط شرقي به غربي و خط جنوبي را شامل مي‌شود، برخي خطوط از جمله شمال غرب به جنوب در مسير آثار تاريخي چون مجموعه‌ي چهارباغ و خط شرقي به غربي در مسير ميدان امام (ره) قرار دارند و هنوز نيز مشخص نيست كه اين مسيرها چگونه مي‌خواهند با اين آثار روبه‌رو شوند.
هم‌چنين اگر مترو بخواهد از مسير چهارباغ عبور كند، در اين مسير دو ايستگاه در چهارباغ عباسي ـ امام حسين (ع) و انقلاب ـ و چهار ايستگاه در مسير چهارباغ هزارجريب ـ سي‌وسه پل، ميرداماد، شريعتي و آزادي ـ ساخته خواهند شد كه در اين صورت، خروجي‌هاي مترو در اطراف خيابان چهارباغ در مجموع، شش ايستگاه خواهد داشت كه بنا به گفته‌ي عليرضا خواجويي ـ مدير حفظ و احيا سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري اصفهان ـ تعبيه‌ي هر ايستگاه در مسير چهارباغ به‌دليل داشتن هواكش‌هاي بزرگ، تخريب كف اصلي خيابان تاريخي چهارباغ را سبب مي‌شود. به علاوه، ايجاد لرزش‌هايي هر چند خفيف ناشي از حركت قطار با ازدحام جمعيتي بالغ بر 600 نفر، تخريب تدريجي مدرسه‌ي چهارباغ را سبب خواهد شد.
در جاي‌جاي شهر اصفهان، آثار تاريخي مربوط به دوره‌هاي مختلفي چون سلجوقيان، تيموريان، صفويان و قاجار وجود دارند و اكنون كه اين شهر تاريخي با پديده‌ي مدرن مترو مواجه است، تاكنون مسؤولان نتوانسته‌اند، به يك جمع‌بندي مشخص و قابل قبولي كه حفظ آثار تاريخي را تضمين كند و از حجم ترافيك و آلودگي هوا نيز بكاهد، برسند.
احمد منتظر ـ رييس پيشين اداره كل ميراث فرهنگي اصفهان ـ تصريح دارد كه در طول سال‌هاي 1376 تا 1380 مساله‌ي عبور مترو از چهارباغ يا شمس‌آبادي مطرح شده بود.
منتظر در اين‌باره به خبرنگار ايسنا گفت: در اواخر سال 1378 پس از استعلامي كه ازسوي شهرداري وقت به ميراث فرهنگي درباره‌ي مترو اعلام شد، در نامه‌اي به مسؤولان شهري سه گزينه ارايه شد؛ اين گزينه‌ها شامل عبور مترو از محور شمس‌آبادي، عبور آن از محور غرب خيابان چهارباغ و عبور مترو در عمق زياد چهارباغ بود؛ در آن زمان، تاكيد شد كه اداره كل ميراث فرهنگي اصفهان در صورت عبور مترو از اين محور و از ميان اين سه گزينه، با عبور آن از خيابان شمس‌آبادي موافقت مي‌كند.
او تصريح كرد: مسؤولان شهري به دنبال فضاسازي در اين‌باره، گزينه‌ي عبور مترو در عمق زياد چهارباغ را به‌عنوان تاييد ميراث فرهنگي قلمداد و نسبت به اجراي مقدمه‌هاي عبور مترو از چهارباغ اقدام كردند كه اين مساله تاكنون نيز با كش و قوس‌هاي فراواني روبه‌رو بوده است.
او توضيح داد: بايد يك دورانديشي درباره‌ي حفظ و حراست از آثار تاريخي در ديدگاه مسؤولان، بخصوص مسؤولان شهر تاريخي اصفهان ايجاد شود؛ چراكه پيشرفته شدن به اين نيست كه ما با از ميان بردن آثار تاريخي خود، ادعاي مدرن بودن كنيم و در هيچ كجاي دنيا چنين چيزي وجود ندارد.
اين استاد رشته‌ي معماري دانشگاه هنر اصفهان افزود: بيشتر شهرهاي تاريخي در دنيا با حفظ سنت و آثار قديمي خود، مركزيت شهر مدرن را به نقطه‌ي ديگري از شهر انتقال داده‌اند؛ تا آثار تاريخي شهرها از گزند اثرات سوء در امان بمانند. در اين شرايط ما مي‌خواهيم، جمعيت شهري را در بافت تاريخي متمركز كنيم.
منتظر با بيان اين‌كه خيال مي‌كنيم، اگر چهارباغ را احيا كنيم، اين محور زنده مي‌شود، پرسيد: آيا ما مي‌خواهيم مغازه‌هايي مانند بستني‌فروشي و جگرفروشي در طول خيابان چهارباغ ايجاد كنيم و گردشگران داخلي و خارجي را به خريدن اين نوع كالاها ترغيب كنيم؟ اگر وضعيت اين خيابان را بررسي كنيم، متوجه مي‌شويم كه اين مجموعه‌ي تاريخي با چه وضعيت اسفناكي روبه‌روست.
او گفت: بايد متوجه باشيم كه با رونق گردشگري و صنعت توريسم، آثار تاريخي خود را مي‌توان زنده كرد، نه با امكاناتي مانند عبور دادن مترو از وسط آثار تاريخي و پيامدهاي سويي كه نخستين آنها قطع درختان خيابان چهارباغ بالا بود.
وي به وجود برج جهان‌نما در حريم ميدان نقش جهان كه احتمال حذف آن ميدان را از فهرست آثار يونسكو درپي دارد، اشاره و اضافه كرد: يونسكو با تقدير از تخريب جهان‌نما قصد دارد، محور تاريخي اصفهان را شامل پل‌هاي تاريخي چهارباغ و مسجد جامع در فهرست ميراث جهاني ثبت كند؛ اما يونسكو تا زماني كه به حفظ اين آثار مطمئن نباشد، آنها را ثبت نخواهد كرد. ازسوي ديگر، اگر يونسكو محور تاريخي اصفهان را ثبت كند، با حمايت‌هاي مادي و معنوي آن سازمان به احياي بافت‌هاي تاريخي اصفهان و جذب بيش از پيش گردشگر به اين شهر مي‌توان پرداخت.
منتظر با طرح اين پرسش كه چرا خيابان شانزه ليزه كه به گفته‌ي تمام كارشناسان معماري به اندازه‌ي خيابان چهارباغ اصفهان ارزش معماري ندارد، توانسته است، گردشگر زيادي را به خود جذب كند؟ اظهار كرد: مسؤولان و مردم نبايد اجازه دهند كه آثار با ارزش تاريخي با كج‌فهمي برخي افراد از ميان روند. همان گونه كه قسمت اعظمي از محور چهارباغ شامل باغ‌ها، عمارت‌ها و كوشك‌هاي فراوان در زمان‌هاي گذشته از ميان رفته‌اند و اكنون مردم از عاملان آن اقدام به بدي ياد مي‌كنند.
منصور خراساني ـ مرمت‌گر كاخ موزه‌ي چهل‌ستون ـ نيز در اين‌باره به خبرنگار ايسنا گفت: زماني، آثار تاريخي اصفهان در نظر مسؤولان ارزش و اهميت زيادي داشت؛ چراكه افراد متخصص و با تجربه‌اي اين آثار را مرمت و حفاظت مي‌كردند؛ اما اكنون 12 مرمت‌گر با تجربه، 700 بناي ثبت‌شده‌ي اصفهان را مرمت مي‌كنند و اين آمارها به خوبي از بي‌توجهي به اين بخش حكايت مي‌كند.
وي افزود: در يكي از كتاب‌هاي تاريخي آمده است، زماني كه رضا عباسي مشغول نقاشي تابلوهاي كاخ چهل‌ستون بود، شخص شاه عباس براي او شمع روشن مي‌كرد تا اين نقاش زبردست به كار خود ادامه دهد و ذوق و استعداد خود را به خوبي نشان دهد؛ اما اكنون براي مرمت برخي آثار چهل‌ستون بايد با ماه‌ها دوندگي تلاش كنيم تا بلكه بخش كوچكي از اين آثار را بتوانيم بازسازي كنيم.
او با بيان اين‌كه چنان‌چه مسؤولان هنردوست و هنرمند باشند، وجود آثار ارزشمندي چون چهل‌ستون، چهارباغ و ديگر بناهاي تاريخي را درك و براي حفاظت آنها اقدام مي‌كنند، ادامه داد: اگر ما آثار را اعجاب‌انگيزي مانند مسجد شيخ لطف‌الله، مسجد امام (ره)، مدرسه‌ي چهارباغ، چهل‌ستون و پل‌هاي تاريخي نمي‌توانيم خلق كنيم، پس نبايد مقدماتي را نيز فراهم كنيم كه تخريب آثار تاريخي را سبب شود و دست كم كار كنيم كه اين آثار از وضعيت موجودي كه دارند، خراب‌تر نشوند.
خراساني تاكيد كرد: هنر زماني شكوفا مي‌شود كه هنر هنرمند مورد توجه و حمايت قرار گيرد؛ ولي متاسفانه مسؤولان بدون توجه به اين مقوله، اقداماتي انجام مي‌دهند كه نه تنها تخريب آثاري چون حمام خسرو آقا و كاروان‌سراي تحديد را درپي دارد، بلكه هنرمندان بزرگي مانند رضا عباسي ديگر ظهور نمي‌يابند.
وي تصريح كرد: تا زماني كه عزمي ملي براي حفاظت از آثار تاريخي و ميراث گذشتگان در ميان تمام مسؤولان و مردم به وجود نيايد، روز به روز شاهد از بين رفتن اين آثار و فراموشي آنها در ميان نسل‌هاي آينده خواهيم بود.
در اين راستا، محمود وفاييان ـ عضو هيات علمي دانشكده‌ي مهندسي عمران دانشگاه صنعتي اصفهان ـ نيز با منحصر به‌فرد دانستن آثار تاريخي شهر اصفهان، توجه مسؤولان و طراحان قطار شهري را به اين مساله خواست و به خبرنگار ايسنا گفت: از جمله‌ي مشكل‌هاي اجراي ساخت تونل‌هاي قطار زيرزميني اصفهان، برنامه‌ريزي، اجراي حفاري و پيش‌روي تونل در رسوبات پر آب شهر اصفهان و نيز عبور از زير بستر زاينده‌رود است. هم‌چنين جلوگيري از ايجاد نشست و دگرشكل‌هاي حاصل از حفر تونل از مسائل مهم پروژه‌ي قطار شهري اصفهان محسوب مي‌شود.
او اظهار داشت: اگرچه اكنون مبتني بر محاسبه‌هاي دقيق و آزمايش‌هاي مشخص و مطمئن، وضعيت رفتاري نشست و دگرشكل‌هاي خيابان‌ها و ساختمان‌ها را در اثر حفر تونل زير آنها مي‌توان پيش‌بيني كرد و بر اساس راه‌كارهاي مطمئن، از وقوع نشست‌ها جلوگيري كرد، ولي به‌دليل منحصر به‌فرد بودن آثار تاريخي شهر اصفهان كه به همه‌ي مردم و همه‌ي دوره‌ها و حتا به فرهنگ جهان تعلق دارند، تمام كوشش طراحان و مسؤولان قطار شهري بايد بر اين باشد كه جايگاه تونل‌هاي قطار شهري را در محل‌هايي طراحي و اجرا كنند كه با اطمينان كامل و با فاصله‌اي مطمئن از آثار تاريخي و ساختمان‌هاي باستاني شهر قرار داشته باشد.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
نظرات