بازسازي حرمين عسكريين(ع) وموانع راه» در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمين مسيح مهاجري؛ *بهترين و جامع‌ترين طرح بايد اجرا شود *بايد تا تثبيت دولت عراق صبر كرد
حجت‌الاسلام والمسلمين مسيح مهاجري، مديرمسوول روزنامه جمهوري اسلامي در گفت‌وگو با ويژه‌نامه « سامرا تا طلوعي ديگر» كه در ضميمه روزنامه جمهوري اسلامي در تاريخ 16 ارديبهشت چاپ شده، به بيان مسائل مربوط به بازسازي حرمين عسكريين(ع) پرداخته است.
وي در اين گفت‌وگو هم‌چنين طرحي را براي توسعه حرمين واقع در كربلاي معلا و بازسازي صحنه عاشورا در مكان‌هاي واقعي ارائه كرده است.
به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران، ايسنا، متن كامل اين گفت‌وگو كه با عنوان «بازسازي حرمين عسكريين عليهماالسلام و موانع راه» انجام شده در پي مي‌آيد:
اشاره: بازسازي هر چه سريع‌تر حرم عسگريين (ع) يكي از آرزوها و خواسته‌هاي مسلمانان و شيعيان جهان به شمار مي‌رود، اما متاسفانه از زمان تخريب اين بناي مقدس در اسفندماه سال گذشته تاكنون اقدامي مناسب و برنامه‌ريزي شده در اين زمينه صورت نگرفته است.
اشغال شهرهاي مختلف عراق هم‌چون سامرا و نبود امنيت در اين شهرهاي مهم مذهبي، كار بازسازي را به دست روزهاي نامعلوم سپرده است و تاكنون نه در ايران و نه در عراق براي بازسازي مرجع و متولي خاص تعيين نشده است.
به منظور تشريح همين موضوع، با حجت‌الاسلام والمسلمين مسيح مهاجري، مصاحبه‌اي ترتيب داديم كه از نظر شما مي‌گذارنيم.
* سوال اول من ممكن است خيلي بديهي باشد، اما چون احتمال دارد عده‌اي در جريان موضوع نباشند، اين سوال را مطرح مي‌كنم تا پاسخ شما و تاكيدات شما موضوع را روشن‌تر كند. چه مكاني قرار است ساخته و پرداخته شود؟
- اصل بحث بازسازي حرم مطهر عسكريين (ع) دو بخش دارد. يك بخش آن مربوط است به مراكزي كه اصلا كار بازسازي به عهده‌ي آنان است كه مسووليتي دارند و بازسازي عتبات عاليات وظيفه‌ي آنان است. بخش ديگر بحث اطلاعاتي است كه در مورد آمادگي‌هاي مردم براي كمك به بازسازي يعني در اختيار قرار دادن بودجه و امكانات و نيروي انساني و هر چيز ديگري كه لازم باشد مدنظر است. كار ما در اين مصاحبه بخش دوم موضوع است. بخش اول موضوع را بايد كساني صحبت كنند كه مسووليتي در اين زمينه دارند يا وظيفه‌اي به عهده‌ي آنها گذاشته شده. بخش دوم كه ما مي‌خواهيم درباره‌ي آنها صحبت كنيم يعني آمادگي‌هاي لازم براي بازسازي حرم عسكريين (ع) است. مي‌توانيم در اين بخش يك خواسته‌هايي را هم مطرح كنيم. در مورد اينكه چطور خوب است ساخته شود و بهتر است كه چه نكاتي رعايت شود، چه طرح‌هايي خوب است ديده شود و به آن توجه شود. اما اينكه قرار است چه كاري صورت بگيرد، مربوط به مسوولين و افراد موظف در اين زمينه است و هنوز تصميمي در اين مورد گرفته نشده است. چون همانطور كه من به عنوان بخش دوم بحث توضيح مي‌دهم هنوز كاري در عمل صورت نگرفته است تا گفته شود كه حالا چه چيزي قرار است ساخته شود. آن چيزي كه در جواب سوال شما مي‌توان گفت و مسلم هست اين است كه به هر حال حرم عسكريين (ع) قرار است بازسازي شود، اما طرح چه طرحي است، وسعت چقدر است، چه خصوصياتي دارد، اينها چيزي است كه بايد طراحان طراحي كنند، پيشنهاداتي بدهند و آن مراكزي كه در اين زمينه مسووليت دارند بررسي‌هايي را بكنند و بعد هم به نظر بزرگان برسانند. ما مراجع ديني داريم، رهبري داريم، بزرگاني داريم كه در اين زمينه‌ها نظر خواهند داد. به نظر آنها بايد برسد و توصيه‌هايي از آنها گرفته شود. بعد از اينكه اين كارها صورت گرفت، طرحي كه جامع باشد، مورد استفاده قرار بگيرد و بر اساس آن كار صورت بگيرد. هم بزرگاني از ايران و هم بزرگاني از عراق همفكري‌ها و پيشنهادهايي صورت بگيرد و بعد كار آغاز شود.
* شما با توجه به اطلاعاتي كه داريد آيا تاكنون براي بازسازي حرمين عسكريين (ع) طرح و ماكتي تهيه و يا در حال تهيه شدن هست؟ اگر طرح و ماكتي آماده نشده، آيا بهتر نيست حداقل براي آماده شدن طرح و ماكت اقداماتي به عمل بيايد؟
- كساني كه تا به حال درصدد تهيه طرح برآمده‌اند. از جمله طراح قبلي اين حرم و بعضي حرم‌هاي ديگر عتبات عاليات، معمار تقي‌پور كربلايي است. ايشان آمادگي خود را براي همكاري در بازسازي حرم عسكريين (ع) اعلام كرده‌اند. ديگراني هم هستند كه آمادگي براي همكاري در بازسازي حرمين عسكريين (ع) را دارند. منتهي اين كار بايد با دعوت عمومي در رسانه‌ها انجام بگيرد. يك مركزي مشخص شود و همه با آن مركز تماس بگيرند و طرح‌هاي خود را ارايه دهند. اين طرح‌ها همه ديده شود، بررسي شود، بهترين‌هايش انتخاب شود و عرضه شود به همان بزرگاني كه اشاره كرديم و بعد از گرفتن نظرات نهايي بزرگان، بهترين و جامع‌ترين طرح به اجرا در بيايد.
* آيا به نظر شما نبايد هماهنگي‌هايي با دولت عراق به عمل بيايد؟
- حتما بايد با دولت عراق هماهنگي بشود. به همين دليل الان هنوز زود است. دولت عراق هنوز تثبيت نشده. نخست وزير جديد عراق تازه تعيين شده و مدتي طول مي‌كشد وزرا را تعيين كنند و دولت مستقر بشود. بعد از استقرار دولت و برقراري امنيت، بايد اقدامات لازم انجام شود. البته اگر اشغالگران آمريكايي و تروريست‌ها بگذارند. اگر مانع‌تراشي نكنند و مشكلاتي به وجود نياورند.
* با توجه به اينكه ماكت و طراحي طرح، نياز به حضور در عراق و شهر سامرا ندارد و مشكلات ناامني و تروريسم و ... را ندارد. آيا به نظر نمي‌رسد كه حداقل با مشاركت دولت عراق بايد اقداماتي براي تهيه طرح و ماكت اوليه‌ي بازسازي حرمين عسكريين بشود؟ آيا نبايد طراحي و نقشه‌ي طرح بازسازي حرمين عسكريين (ع) به مناقصه‌ي بين‌المللي گذاشته شود؟ اين مناقصه‌ي بين‌المللي بايد با موافقت دولت عراق صورت بگيرد تا هزينه‌هاي كار هدر نرود و دولت عراق با طرح و ماكت موافقت اوليه‌ي خودش را اعلام نمايد.
- دو نكته در قبال سوال شما مي‌توان گفت. نكته‌ي اول اين است كه درست است كه با اطلاعاتي كه از سامرا و حرمين شريفين وجود دارد، مي‌شود همين‌جا نشست و طرح و ماكت ساخت و طرحي تهيه كرد. اما خيلي بهتر است كه در عين حال حتي همين افراد بروند و شرايط جديد را از نزديك ببينند و بر اساس آن يك طرحي تهيه كنند. اضافه مي‌كنم كه كسان ديگري هم وجود دارند كه تازه نفس هستند، دلشان مي‌خواهد طراحي بكنند، صاحب‌فكر و نظر هستند، خلاقيت دارند، ولي ذهنيتي نسبت به سامرا ندارند. يا نرفته‌اند سامرا يا ذهن‌شان الان يك تصوير روشني از سامرا ندارد. بنابر اين احتياج است كه بروند آنجا را ببينند و بعد طراحي بكنند. چيز ديگري هم كه به همين مطلب مي‌توان اضافه كرد اين است كه اصولا اين احتمال وجود دارد كه علاوه بر آن مكان مقدسي كه تا حالا حرم در آن بوده، از اين زمان بتوان خانه‌ها و مستغلات اطراف را هم خريداري كرد و حالا كه قرار است بازسازي صورت بگيرد، يك كار اساسي‌تر صورت بگيرد. الان مي‌توان اين كار را انجام داد، مي‌توان يك برنامه‌ي چند صد ساله براي حرمين عسكريين ريخت. يك نكته‌ي ديگر اين است كه مطالعه شود اطراف حرم چه مكان‌هايي وجود دارد، آنها را خريد، تملك كرد و حرم را بزرگ‌تر كرد و يك طرح جديدتري با وسعت بيشتر در نظر گرفت. بنابر اين بايد منتظر ماند تا امنيت برقرار شود تا افراد بتوانند بروند به شهر سامرا و از نزديك مطالعه كنند و طرح جامع را تهيه كنند. اين مربوط است به نكته‌ي اول.
نكته‌ي دوم اين است كه الان در دولت عراق هنوز آن بخش‌هايي از مسوولين كه به اين كار مربوط مي‌شوند تعيين نشده‌اند. يعني اگر قرار است دولت جديد و وزراي جديدي در عراق داشته باشيم، بايد كمي صبر بكنيم كه مسوولين مربوطه در دولت جديد انتخاب شوند و هر هماهنگي كه از طرف ايران با دولت عراق قرار است صورت بگيرد با آنهايي صورت بگيرد كه مسووليت داشته باشند و عضو دولت جديد باشند.
* در اين مصاحبه من علاقه دارم كه روي طرح مناقصه‌ي بين‌المللي تاكيد زيادي بكنم. چرا كه بسياري از شيعيان مقيم آمريكا، اروپا، پاكستان، هند و ساير كشورهاي جهان كه از موقعيت‌هاي اقتصادي خوبي برخوردارند و داراي مقامات علمي و دانشگاهي هستند و شيعه و علاقه‌مند به اسلام مي‌باشند و دلشان مي‌خواهد به صورت «نذر» يا «قربه الي الله» كارهايي براي حرمين عسكريين (ع) انجام دهند، مناقصه‌ي بين‌المللي راه را براي حضور چنين افرادي باز مي‌كند. چرا نسبت به اعلام مناقصه بين‌المللي اقداماتي جدي و فوري انجام نمي‌شود؟ بسياري از مسلمانان جهان به احترام امام هادي (ع)، امام حسن عسكري (ع)، به احترام مادر امام زمان (ع) آمادگي دارند كمك‌هاي شاياني از نظر مادي و معنوي به اين طرح بنمايند. براي اين موضوع چه پيشنهاد و راهكاري داريد؟
- شما مطلب خيلي خوبي را مطرح كرده‌ايد. در گذشته، مثلا 100 سال، 200 سال پيش اين امكانات ارتباطي كه الان وجود دارد، نبود و يك چنين كار بزرگي نمي‌شد صورت بگيرد كه يك دعوتي بدهند در رسانه‌ها، حالا چه روزنامه‌ها و راديو – تلويزيون و چه سايت‌هاي اينترنتي تا همه جاي دنيا مطلع شوند و ارتباطات قوي با يكديگر برقرار كنند، افراد مختلفي نظر و طرح بدهند يا پيشنهاد دادن امكانات خودشان را به هر شكلي بدهند. قبلا چنين امكاناتي وجود دارد كارها مي‌تواند به صورتي قوي انجام شود. شما فقط به بخش مربوط به كساني كه آمادگي دارند براي كمك، انفاق، تبرعات و اينها را گفتيد، ولي يك بخش ديگرش هم اين است كه كساني هم آمادگي دارند كه هنر خودشان را به كار بگيرند در اين كار عظيم. يعني هم طراحي اصلي كار را داشته باشند و هم طراحي‌هاي مربوط به زيبايي‌ها و هر چيز ديگري كه مربوط مي‌شود به مجموعه‌ي حرم. اين را مي‌توان از طريق مناقصه بين‌المللي بدست آورد.
* قصد بحث سياسي در اين موضوع ندارم، اما به هر حال يك واقعيتي وجود دارد كه برخي از مسلمانان چه ايراني، چه عراقي، چه آمريكايي، چه اروپايي، چه پاكستاني، چه هندي، به مراجعي كه از آنها تقليد مي‌كنند بيش از دولت‌ها علاقه‌مندي و حرف شنوي دارند. سوال من اين است، ستاد بازسازي تحت نظر دولت ايران يا عراق بايد باشد يا تحت نظر مراجع عظام.
روشن‌تر بگويم يك عراقي ممكن است به دولت عراق حاضر نباشد كمكي بكند، اما آمادگي كامل داشته باشد تا به آيت‌الله العظمي سيستاني كمك‌هاي مربوطه را بدهد و يا يك ايراني حاضر نباشد كمك‌هايش را در اختيار فلان سازمان يا ستاد قرار بدهد اما حاضر باشد به آيت‌الله العظمي فاضل لنكراني يا آيت‌الله العظمي بهجت يا ساير مراجع عظام كمك بكند، شما براي چنين سوالي چه پيشنهاد يا راه‌حلي داريد؟
- قبل از اينكه به سوال خوب شما جواب بدهم يك نكته‌اي را به اطلاع شما برسانم تا اگر خواستيد نسبت به اين خبر هم بيشتر كنجكاوي بكنيد. آن خبر اين است كه از همان روز حادثه به اين طرف مراجعات بسيار زيادي به مراجع تقليد شده است. هم در قم و هم در نجف، مراجعات زيادي صورت گرفته، افرادي با آمادگي‌هاي بسيار بالا گفته‌اند كه ما حاضريم هر چه پول لازم باشد بدهيم براي اينكه اين بازسازي صورت بگيرد. من در قم خدمت حضرت آيت‌الله فاضل لنكراني كه رسيدم ايشان مي‌فرمودند كه (همان ماه اسفند چند روز بعد از حادثه‌ي انفجار حرمين عسكريين (ع) من خدمت ايشان رسيدم) فرمودند: تجاري از تهران آمدند و هر كدام آمادگي كمك‌هاي ميلياردي براي بازسازي حرمين عسكريين (ع) داشتند. اتفاقا بعد از اين ديدار من مشرف شدم عتبات عاليات و عراق رفتم و در نجف با بعضي از آقايان علما كه ديدار كردم آنجا متوجه شدم كه پيشنهادهاي زيادي به آيت‌الله سيستاني رسيده از جاهاي مختلف، از جمله كشورهاي جنوب خليج فارس، شيعيان شيخ‌نشين‌ها مراجعه كرده‌اند به آيت‌الله سيستاني و گفته‌اند كه ما آمادگي داريم هر قدر كه شما بخواهيد، هر هزينه‌اي كه شما اعلام كنيد بدهيم و به هر شكلي كه شما بخواهيد ما آمادگي پرداخت پول داريم. همين الان هم پول آماده داريم. حتي پول‌ها را آماده داشتند تا در اختيار آيت‌الله سيستاني قرار دهند. ولي در هر دو جا همين نكته را شنيدم. اتفاقا در هر دو جا هم يك جور حرف زده شده بود. هم در قم و هم در نجف به آنها گفته شده است كه فعلا پول‌ها را نگه داريد تا امنيت تامين بشود. فعلا نمي‌شود كار را شروع كرد. امنيت كه تامين شد، كار را شروع خواهيم كرد. اين خبر را گفتم تا شما در جريان باشيد كه آمادگي‌ها براي باسازي حرمين عسكريين (ع) در سطح بسيار بالا وجود دارد و اين چيزي است كه هر وقت براي انجامش اراده بكنند هيچ‌گونه مشكل يا كمبودي يا نارسايي وجود نخواهد داشت و آمادگي در سطح بسيار بالا هست. اما بعد از اين خبر در مورد سوال شما، من شخصا اعتقادم بر اين است كه همه اينها بايد وجود داشته باشد يعني به مراجع بايد مراجعه بكنند (طبعا مراجعه هم مي‌كنند. مردم علاقه‌مند هستند و مي‌روند خدمت مراجع تقليد و امكانات در اختيار مي‌گذارند هم در ايران، هم در عراق و هم در هر جاي ديگر. همانطور كه شما گفتيد ممكن است يك كسي دوست نداشته باشد به فلان اداره‌ي دولتي كمك‌هايش را بدهد و بخواهد به مرجع تقليدش بدهد يا اينكه برايش فرقي نكند چه به دولت كمك كند و چه به مراجع تقليد. اينها وجود دارد. واقعيت‌هايي كه شما اشاره كرديد، هست. چه در ايران و چه در عراق. راه درست اين است كه بين همه مجموعه‌ها يك هماهنگي صورت بگيرد. يك جاي نهايي وجود داشته باشد، تا با اين هماهنگي‌هايي كه به وجود مي‌آيد كار بازسازي را به عهده بگيرد كه هم مورد اعتماد مراجع باشد و هم مورد اعتماد اين دو دولت كه آن مركز كه مورد اعتماد اين مجموعه هست (هم مورد اعتماد مراجع ايران و عراق هست و هم مورد اعتماد دولت‌هاي ايران و عراق هست) اين مجموعه به عهده بگيرد. بازسازي و ساخت اين طرح، اين امكانات را در اختيار بگيرد و كار را انجام بدهد. البته به طور طبيعي نظارت‌هايي بايد وجود داشته باشد، تا كار به بهترين وجه انجام شود.
* در صحبت‌هايتان به طرح توسعه‌ي حرم اشاره فرموديد. اشاره خوبي است. به نحوي كه از همين حال طوري حرم طراحي بشود كه بعدها به طرح توسعه حرم نياز نداشته باشد.
الان كه شكل تشكيل و تثبيت دولت عراق وجود دارد، مشكل عدم امنيت وجود دارد، تروريسم وجود دارد، آيا به نظر شما اين امكان وجود ندارد كه بدون دردسر از اين پول‌هايي كه وجود دارد و علاقه‌مندي مردم به امامان عسكريين (ع) استفاده كرد و املاك و مستغلات اطراف حرم فعلي را خريداري كرد تا در طرح توسعه و بازسازي در آينده‌ي نزديك مشكلات كمتر شود و سرمايه‌ها تبديل به املاك و مستغلات بشود. نظر شما چيست؟
- به هر حال هر كاري از كارهاي مربوط به بازسازي هر چه زودتر انجام شود بهتر است. اما سوال اساسي اين است كه اصلا آيا زمينه براي اين كار وجود دارد؟ امنيت لازم وجود دارد يا نه؟ اين مهم است. اگر اين زمينه باشد، اين امنيت باشد يك ساعت هم تاخير جايز نيست. نه در اصل بازسازي تاخير جايز نيست و نه در اين كارهاي مقدماتي. يعني همه اين كارها هر چه زودتر بايد انجام شود. براي همه مسلمانان و شيعيان جهان غم بزرگي است كه گنبد عسكريين (ع) به اين وضعي كه الان هست باشد. بنابراين براي همه‌ي كارهاي مربوط به اين حرم شريف بايد هر چه زودتر دست‌اندركار شد و انجام داد. منتهي هر كاري كه بخواهيد انجام دهيد نيازمند موقعيت است، نيازمند زمينه داشتن و امنيت لازم داشتن است. اگر الان زمينه براي اين كارهاي مقدماتي كه شما اشاره كرديد وجود داشته باشد قطعا بايد انجام شود. حالا ما اميدوار هستيم كه اين دولت كه به عنوان دولت قانوني مستقر شده، بتواند در اسرع وقت اين مسووليت را به عنوان اولين كار و با اولويت‌ترين كارهايش آغاز بكند و هر چه زودتر اقدام بكنند براي ايجاد فضايي آماده و امن جهت بازسازي حرم مهطر عسكريين (ع).
* اين سوال از زاويه‌ي آسيب‌شناسي مذهبي است. به نظر شما علت اينكه به حرمين عسكريين (ع) در گذشته كمتر رسيدگي شده {چيست}، چرا به حرم‌هاي امام علي (ع)، امام حسين (ع)، حضرت ابوالفضل (ع) بيش از حرم‌هاي امام هادي (ع)، امام حسن عسكري (ع) رسيدگي شده است؟ چرا به نجف و كربلا بيش از سامرا و كاظمين رسيدگي شده است؟ علت و ريشه اين چيست؟
- در عراق چهار شهر هست كه تربت پاك ائمه در آنهاست. البته مكان‌هاي ديگري غير از اين حرم‌ها هستند كه زيارتگاه هستند. مثل مقبره‌ي حر در اطراف كربلا، طفلان مسلم در مسيب، امامزاده قاسم (ع) پسر امام موسي بن جعفر (ع) در حله، نواب اربعه در بغداد و همين‌طور مسجد براثا. زيارتگاه‌هاي ديگري هم در عراق داريم. اما چهار شهر هستند كه در اين چهار شهر حرم‌هاي ائمه هستند. يكي نجف اشرف كه اميرالمومنين علي (ع) در آنجا هستند، يكي كربلا كه امام حسين (ع) در آنجا هستند (و البته حضرت عباس)، يكي كاظمين كه الان به بغداد چسبيده و امام موسي ابن جعفر (ع) و امام محمد تقي (امام جواد) (ع) در آنجا هستند و يكي هم سامرا كه عسكريين (ع) يعني امام علي‌النقي – هادي – (ع) و امام حسن عسكري (ع) در آنجا هستند. از نظر ما شيعيان ائمه كلهم نور واحد هستند. فرقي نمي‌كنند. البته عواطف نسبت به امام حسين (ع) درخشش بيشتر و جلوه بيشتري دارد و دليلش هم مسئله‌ي عاشورا هست و مظلوميت شهداي كربلا و قساوت دشمن و مسايل ديگري كه در زمينه‌ي عاشورا و كربلا هست تا آنجا كه در حرم اميرالمومنين (ع) وقتي شما زيارت پدر امام حسين (ع) را مي‌كنيد، همانجا جزو زيارت دستور هست كه بعد از خواندن زيارت امام علي (ع) بايستيد و رو كنيد به كربلا و زيارت امام حسين (ع) را بخوانيد. اين به معناي تفاوت بين ائمه نيست، يك عاطفه‌ي خاصي است نسبت به ماجراي كربلا و تاثيري كه كربلا و نهضت عاشورا در زنده ماندن مكتب اسلام داشته و دارد. بنابراين ائمه كلهم نور واحد هستند و اتفاقا شيعيان هم نسبت به همه ائمه ابراز ارادت كرده‌اند و براي همه گنبد و بارگاه و صحن در خور شا‌شان درست كرده‌اند. شما الان عراق برويد تمام اين چند جايي را كه عرض كردم برويد مي‌بينيد كه وضعيت، وضعيت مشابه است. گنبدها، گنبدهاي طلا، صحن‌ها، صحنهاي خوب، امكانات خوب در حدي كه براي شيعيان ميسر بود. در عراق كه مشكلات زيادي وجود داشت در طول اين 100 سال اخير، نشيب و فراز و حكومت‌هاي مختلفي كه در عراق بود، بگير و ببندهاي زياد و اختناق، به خصوص در دوران صدام و حزب بعث وجود داشت، حداكثر كاري كه مي‌شد انجام شود واقعا شد. در خصوص سامرا اين را بايد اضافه كنيم كه سامرا يك شهر سني‌نشين هست. البته شيعه و سني در سامرا هميشه خيلي با هم تعامل داشتند و مشكلي وجود نداشت. زائران حرمين عسكريين (ع) هم هيچ‌گاه مشكلي نداشتند. در عين حال يك مقداري كار به دليل فاصله‌ي زياد سامرا نسبت به نجف و كربلا و كاظمين داشت و هم به دليل اينكه جمعيت شيعه در سامرا كم بود، يك مقدار مشكل كار پيش مي‌رفت. شايد از اين نظر انسان تفاوتي در سامرا نسبت به نجف و كربلا و كاظمين احساس بكند. اما اين هيچ معناي ديگري ندارد. كما اينكه الان اگر زمينه‌ي امنيتي فراهم باشد و مشكلي وجود نداشته باشد من فكر مي‌كنم اين آمادگي وجود دارد كه صحن و سراي عسكريين (ع) طوري ساخته شود كه از همه صحن و سراهاي ائمه ديگر عراق باشكوه‌تر و وسيع‌تر باشد كه همين باعث بشود بعدها درصدد بربيايند تا تجديدنظري هم درباره‌ي حرمين نجف و كربلا و كاظمين هم بكنند.
حرمين نجف و كربلا و كاظمين هم الان هم از نظر ساختماني قديمي و فرسوده شده‌اند و هم محيط آنها كوچك است نسبت به جمعيت حال و آينده. بايد در ساخت و ساز و توسعه‌ي حرم‌هاي امام علي (ع)، امام حسين (ع)، امام موسي كاظم (ع) و حضرت ابوالفضل (ع) بايد تجديدنظر شود. به خصوص كه من در مورد كربلا معتقد هستم كه يك كار بسيار بزرگي بايد صورت بگيرد. طرح عظيمي بايد در كربلا اجرا شود. به صورتي كه صحنه‌ي كربلا و عاشورا بايد نشان داده شود.
الان كه شما وارد كربلا بشويد حرم‌ها محاصره شده‌اند به مغازه‌ها و بازارها و اين قبيل چيزها. همه اينها بايد برداشته شود. بايد يك فضاي بزرگ ايجاد شود. من حدودش را هم دارم تا بگويم كجا و چگونه بايد باشد. بايد فضايي عظيم ايجاد شود و در آن فضا امكاناتي به وجود بيايد تا هر كسي كربلا مي‌رود بتواند صحنه‌ي عاشورا را آنجا ببيند. بنابراين كاري كه در سامرا بعد از اين فاجعه صورت خواهد گرفت ان‌شاءلله مي‌تواند مقدمه‌اي باشد براي بازسازي همه حرم‌ها و عتبات عاليات در عراق.
* چرا روي اين طرح كربلا كار نمي‌كنيد؟ آيا بهتر نيست همين مصاحبه را بهانه‌اي بكنيم تا در مورد طرح كربلا توضيحات بيشتري بدهيد.
- همين الان خدمت شما مي‌گويم تا اين طرح در اين ويژه‌نامه ثبت بشود، ولي خودم قصد دارم بعدا هم اين را بنويسم و مطرح كنم. من معتقد هستم كه جزييات واقعه عاشورا بايد در صحنهاي كه اتفاق افتاده قابل نمايش باشد. مثلا خيمه‌گاه، يعني آنجايي كه خيمه‌هاي اباعبدالله الحسين (ع) و اصحاب ايشان و خانواده‌ها بوده‌اند بايد با نزديك‌ترين شكل طبيعي خودش به مردم نشان داده شود. الان خيمه‌گاه در مكان اصلي خودش ساخته شده با آجر و آهك و آهن و شيشه و سيمان و امثال اينها. در حالي كه اصلا اسم خيمه‌گاه را روي اين مجموعه گذاشتن غلط است. خيمه‌گاه بايد واقعا خيمه باشد منتهي با امكانات امروز دنيا مي‌توان خيمه‌هايي ساخت و طوري عمل كرد كه پا برجا بماند، از بين هم نرود، ولي چشم‌انداز واقعي خيمه‌گاه را هم داشته باشد. يا تل زينبيه. اين طرف و آن طرف تل زينبيه مغازه و پارچه‌فروشي و گوشت‌فروشي، جگرفروشي و كبابي است و يك نقطه‌ي كوچكي كاشي‌كاري شده و تل زينبيه شده، در حالي كه بايد اطراف خالي بشود. بلندي تل زينبيه خودش را نشان بدهد. چيزي كه در خور تل زينبيه هم باشد طراحي بشود و به صورت خيلي طبيعي خودش را نشان بدهد. تل زينبيه اشراف دارد بر قتلگاه. بايد تناسبي بين قتلگاه و تل زينبيه به وجود بيايد كه در تل زينبيه كسي قرار مي‌گيرد قتلگاه را ببيند و اگر در قتلگاه مي‌ايستد، تل زينبيه را ببيند و يا علقمه. علقمه در يك فاصله‌ي دوري نسبت به حرم حضرت اباالفضل (ع) قرار دارد. الان هم هست. بين علقمه تا حرم حضرت عباس (ع) مغازه‌ها، هتل‌ها و خانه‌ها و كبابي‌ها و رستوران‌ها و حتي كازينوها و قهوه‌خانه‌هاي زياد وجود دارد. همه اينها بايد برداشته شوند تا كسي مي‌رود وارد صحنه‌ي كربلا مي‌شود حركت حضرت عباس را حس كند، يعني وقتي حضرت عباس از خيمه‌گاه حضرت اباعبدالله (ع) حركت كردند تا براي بچه‌هاي خيمه‌گاه آب بياورند، چه فاصله‌اي را طي كردند و چشم‌اندازش به چه شكلي بوده است. دستان حضرت ابوالفضل (ع) كه بريده شدند، در كجا قرار دارند.
الان صحنه بريده شدن يكي از دست‌هاي حضرت عباس عليه‌السلام در ابتداي يك كوچه و مكان بريده شدن دست ديگر در وسط كوچه ديگري قرار داده شده كه اطرافش را ساختمان‌ها محاصره كرده‌اند. در حالي كه اطراف اين صحنه‌ها بايد خالي شوند تا از دور اگر كسي چشم به صحنه‌ي كربلا مي‌اندازد، علقمه را ببيند، صحنه جنگ كربلا را ببيند، مكان‌هاي بريده شدن دست‌هاي حضرت ابوالفضل (ع) را ببيند و حتي درحد لازم يك نخل‌هايي كاشته شود كه صحنه‌ي كربلا را احيا كند. معلوم باشد كه حضرت عباس از چه مسيري رفته و از چه مسيري برگشته و در كجا دست‌هايش قطع شده است. تا خودش را برساند به حرم چقدر فاصله داشته است. اباعبدالله الحسين (ع) وقتي كه از خيمه‌گاه به طرف ايشان رفتند با چه صحنه و فاصله‌اي بوده است. از بيرون وقتي كسي وارد كربلا مي‌شود بايد بتواند تمام اين صحنه‌ها را مشاهده كند و احساس كند. در اين شرايط است كه واقعه‌ي كربلا بر بيننده اثر مي‌گذارد. اگر قرار باشد اين كار صورت بگيرد بايد اطراف خيمه‌گاه خالي شود. هيچ مغازه، خانه، كوچه و خياباني نبايد بماند. بيابان خالي بشود تا علقمه. (از جنوب به شمال). از شرق به غرب هم بايد از فاصله پشت مكان دست‌هاي بريده حضرت عباس كه الان جاهاي علامت‌گذاري شده آن هست تا فاصله‌ي زيادي از حرم حضرت عباس (ع) و حضرت امام حسين (ع) خالي بشود. در ابعاد مشابه، از شمال و جنوب و غرب و شرق بايد صحنه خالي بشود. در اين صحنه خالي از خانه و مغازه و كوچه و خيابان با بازسازي كه از نظر طبيعي صورت مي‌گيرد، صحنه كربلا و عاشورا مي‌تواند نشان داده شود. تصور كنيد چشم‌انداز يك چنين صحنهاي براي هر زائري كه تاريخ كربلا را خوانده و پاي منبرها شنيده و در هيات‌ها و مساجد و روضه‌ها در ذهنش رفته، حالا وقتي وارد صحنه‌ي كربلا بشود چقدر برايش جالب خواهد بود و چقدر كربلا آنجا مجسم مي‌شود. چنين طرحي در ذهن من هست. به شكل‌هاي ديگر هم اين طرح را مطرح خواهم كرد.
در گذشته به دليل غربت ائمه (ع) نمي‌شد چنين طرح‌هايي را اجرا كرد. الان به علت پيروزي انقلاب اسلامي در ايران و تحولاتي كه در عراق پيش آمده مي‌توان اميد داشت اين طرح با همكاري ايران و عراق اجرايي شود.
* اين طرح بسيار خوب است، از اين بابت كه در مكه و مدينه يك اتفاق ناگوار به نام طرح توسعه افتاد و مظاهر صدر اسلام و يادگارهاي آن دوران از ميان رفت. با توجه به اين كه اين طرح مي‌تواند ضعف نابودي مظاهر ظهور تمدن اسلام را برطرف كند، آيا فكر نمي‌كنيد از همين حالا جلوي بعضي بازسازي‌ها و اقدامات گرفته شود تا با تدبير طرح اجرا شود. برخي از بازسازي‌ها توسط ايران در آنجا انجام مي‌شود كه اگر روي استراتژي احياي طرح كربلا نباشد، مي‌تواند در آينده صدمات زيادي بزند. آيا مجبور نمي‌شوند در آينده اين‌گونه بازسازي‌ها را مجددا نابود كنند؟ آيا اين كار هدر دادن هزينه‌ها نيست؟ به نظر شما نمي‌رسد كه اين طرح بايد خيلي جدي گرفته شود تا در طرح توسعه‌ي آينده بلايي كه بر سر مكه و مدينه آمد بر سر كربلا و نجف و كاظمين و سامرا نيايد؟
- البته مطلب شما در مورد خيمه‌گاه مصداق دارد. خيمه‌گاه را دارند مي‌سازند، خيلي هم خرجش كرده‌اند و حيف شد كه اين جور ساختند.
چون اگر بخواهيم خيمه‌هاي مطابق چشم‌انداز كربلا بسازيم نبايد اين ساختمان‌هاي آجري و سيماني و اينها آنجا باشد. اما نسبت به بقيه‌ي بازسازي‌هاي نه، حرم را دارند تعمير مي‌كنند. اينها كارهايي است كه خوب است و بايد بكنند تا صحنه‌ي كربلا نمايان شود، در حالي كه در مدينه برعكس عمل شده. بايد تخريب مي‌كردند تا آن اماكن يادگار مانده از صدر اسلام خودش را نشان بدهد. متاسفانه همه اينها را خراب كردند و از بين بردند. كوچه بني‌هاشم را قبل از تخريب من ديده بوديم.
كوچه‌ي بني‌هاشم بايد مي‌ماند. منزل امام صادق (ع) بايد مي‌ماند. اينها اهميت داشت بايد مي‌ماندند. يا بيت‌الاحزان. همين الان خيلي از جاهايي كه هنوز هست ولي نمي‌گذارند كه حفظ شود، درست شود.
مكان ردالشمس الان به نقطه‌ي ناشناسي تبديل شده كه بدون راهنما نمي‌توانيد مكان ردالشمس را پيدا كنيد.
* آيا نمي‌خواهيد اقدامي بكنيد تا حداقل اين طرح وارد كانال‌هاي اجرايي بشود؟
- كاري كه ما مي‌توانيم بكنيم انتشار اين طرح است. يعني در همين روزنامه و همين ويژه‌نامه‌اي كه قرار است منتشر شود اين طرح انتشار يابد. اما از اين بيشتر از ما برنمي‌آيد. بقيه‌ي مراحل كار بايد مسوولان محترم چه در ايران و چه در عراق، آقايان مراجع عظام و بزرگان روحانيت در ايران و عراق انجام بدهند. بر روي اين طرح بايد كار شود و اگر موافقت داشتند به مرحله‌ي اجرا بگذارند.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
نظرات