مقبره استرومردخاي در مركز شهر همدان، در ابتداي خيابان دكتر شريعتي قرا ردارد. مصالح ساختماني بناي اين مقبره از سنگ و آجر است و به سبك بناهاي اسلامي ساخته شده است. از شكل ظاهري و سبك معماري اين اثر، چنين بر مي‌آيد كه ساختمان فعلي آن در قرن هفتم هجري بر روي ساختمان قديمي تري كه متعلق به قرن سوم هجري بوده است، بنا شده باشد. به گزارش خبرنگار بخش ايرانشناسي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) در همدان، قسمت‌هاي مختلف اين بنا شامل: مدخل ورودي، دهليز، مقبره ايوان و شاه‌نشين است. يك جلد كتاب آسماني «تورات» مربوط به اين مكان كه قدمت زيادي دارد و بر پوست آهو نوشته شده است، در حفاظ استوانه شكلي در سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان نگهداري مي‌شود. در وسط فضاي مربع شكل مقبره‌ها، دو صندوق منبت كاري شده زيبا بر روي اين قبور قرار دارد. در بالاي قبر جنوبي كه آن را به استر نسبت مي‌دهند، صندوق منبت كاري عتيقه و نفيسي قرار دارد كه قديمي‌تر است و صندوق دوم كه بر روي قبر مردخاي قرار دارد، بسيار شبيه صندوق اولي است و حدودا در سال 1300 توسط استاد عنايت الله بن حضرت قلي توسركاني كه يكي از منبت‌كاران برجسته زمان خود بوده، ساخته شده است. ترجمه خطوط عبدي روي صندوق متعلق به استر، كه باني صندوق را معرفي مي‌كند، چنين است: امر كرد به ساختن اين صندوق، بانوي عفيفه صادقه، جمال ستام و برادران دانشمند او كه به طبابت موكلند، جمال الدوله يوحزقيا و جمال‌الدوله شيوعا و شعل، كه هر سه نفر برادر خانم جمال ستام هستند. بر بالاي ديوار مقبره نيز كتيبه‌اي به زبان عبري و به صورت برجسته گچ‌بري شده است. خطوط عبري روي صندوق استر و گچ‌بري‌هاي برجسته متعلق به قرون هشتم يا نهم هجري مي‌باشند. در مورد هويت مدفونين اين بقعه، تاكنون نظرات متفاوتي داده شده است؛ اما روايت مشهورتر كه با روايت مورخان يوناني و روايت تورات در مورد سرگذشت استر و مردخاي تطبيق دارد، به شرح زير است: اردشير پسر خشايار شاه، اردوان را به تخت سلطنت نشانيد. وي 41 سال سلطنت كرد و اختلاف با مصر را كه 15 سال به طول انجاميد، به نفع ايرانيان خاتمه داد. اردشير با دختري از يهود به نام استر كه خواهرزاده يكي از درباريان، يعني مردخاي بود، ازدواج كرد. به اين ترتيب، يهوديان در دربار اردشير نفوذ زيادي پيدا كردند. در اين بين، شخصي به نام هامان كه او نيز از درباريان بانفوذ و پرقدرت بود، نسبت به نفوذ روزافزون يهوديان حسادت كرد و از اين رو فرمان قتل يهوديان را از اردشير گرفت. اما مردخاي به وسيله استر همسر اردشير، اين فرمان را از شاه پس گرفت و آنان را نجات داد. از آن پس، يهوديان در اواخر اسفند و اوايل فروردين هر سال در سالروز نجات كليميان از قتل عام، با دعا و گرفتن روزه و خواندن طومار مگيلا، ياد آن را گرامي مي‌دارند و به عنوان جشن «پوريم» برگزار مي‌كنند. درخصوص نام استر بايد گفت كه نام اصلي او هدسه بوده است، اما چون گويا به طرز شگفت‌آوري زيبا و خوش‌سيما بوده است، نام استر يعني ستاره را بر وي نهادند. وي دختر فردي به نام ‌«ابي حايل» بوده و در حدود 500 سال قبل از ميلاد مسيح در سرزمين پارس به دنيا آمده و بعد از فوت پدر و مادرش، عمويش (مردخاي) سرپرستي او را به عهده گرفته است. مردخاي از خانواده شاول و از رجال دربار اخشويرش (خشايارشا) و مربي هدسه بوده كه به منصب وزارت نيز رسيده است. وي پسر «ياييز» از نواده‌هاي يعقوب پيامبر و از نژاد بنيامين بوده است. بقعه استر و مردخاي از يك طرف براي قوم يهود زيارتي و قابل احترام است و از طرف ديگر به عنوان يك اثر تاريخي واجد ارزش مي‌باشد. انتهاي پيام