گزارشي از انجمن دوستداران ميراث فرهنگي آياپير باستان‌شناسان، دانشجويان و مردم، دست در دست هم، در اشكفت سلمان ايذه
انجمن‌ها و NGOهاي دوستدار ميراث فرهنگي، از نهادهاي فرهنگي غير دولتي مرتبط با سازمان ميراث فرهنگي هستند كه شايد با وجود غير دولتي بودنشان، نقش مهمي در حفظ و زنده نگه داشتن آثار تاريخي و به طور كلي ميراث فرهنگي كشورمان داشته و از اين رو به طريقي ياري‌رسان اين سازمان نه چندان بزرگ، اما با وظايف بسيار هستند. انجمن آياپير يكي از اين NGOهاست كه كار خود را با معرفي منطقه ايذه آغاز كرده و به همين علت نام اصلي محوطه باستاني اشكفت سلمان ايذه، يعني همان آياپير را براي خود برگزيده است.
سرپرستي اين انجمن را جعفر مهركيان ـ باستان‌شناس و مدير پايگاه ايذه ـ به عهده داشته و جمعي از دانشجويان رشته‌هاي مختلف دانشگاه تهران، ازجمله باستان‌شناسي، با عضويت در آن به فعاليت مي‌پردازند.
كاظم‌زاده ـ يكي از اعضاي انجمن آياپير ـ در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، با اشاره به مردمي بودن انجمن اظهار داشت: فعلا كار خود را با منطقه ايذه آغاز كرده‌ايم. مطمئنا در سال‌هاي آينده به صورت گسترده كار خود را به شهرهاي ديگر مانند مسجد سليمان نيز انتقال خواهيم داد. درواقع ما يك NGO هستيم كه هدفمان حفظ آثار، فرهنگ و ميراث فرهنگي منطقه است. اين مجموعه از شهريور ماه سال 81 به ثبت رسيده و پيش از آن نيز فعاليت غير رسمي داشته كه اين فعاليت‌ها شامل كارهاي علمي، پژوهشي، انتشارات و ... است.
وي افزود: اولين كار ما برپايي سفرهاي نوروزي در منطقه ايذه و مسجد سليمان بود. كميته نشر نيز انتشار مجله، كاتولوگ، مقاله و در آينده كتاب را به عهده دارد. ديگري، كار با كودكان، به عبارتي آموزش باستان‌شناسي به كودكان است و شايد بتوان گفت مجموعه اين فعاليت‌ها هسته اوليه آياپير را تشكيل داده و به تمامي از سوي اعضاي آن به صورت خودجوش صورت مي‌گيرد.
كاظم‌زاده هدف اصلي انجمن را حفظ ميراث فرهنگي كشورمان با توجه به نام هر NGOي دوستدار ميراث فرهنگي برشمرد و گفت: ميراث فرهنگي مي‌تواند يك درخت يا يك نقش برجسته باشد و ما كار خود را محدود به آثار باستاني نكرده‌ايم و فعاليت در زمينه موسيقي، جهانگردي و... نيز به مرور زمان پيش خواهد رفت. به عنوان نمونه، كمك‌رساني به بازسازي ارگ و زلزله‌زدگان بم از روزهاي آغازين پس از زلزله انجام شد. اما از مهمترين اهداف مي‌توان به دروني كردن ارزش شناخت و نگهداري آثار كهن و كوشش در جهت فراگير كردن اين هدف در سطوح ملي و حتا فراملي، آموزش صحيح مفاهيم فرهنگي و باستاني در جهت ارتقاي سطح فرهنگي افراد و اقشار گوناگون و بهره‌گيري از نيروي فعال و نوپاي كشور در زمينه‌هاي شناخت و آموزش و نگهداري ارزش‌هاي فرهنگي مردمي اجتماعي سرزمين ديرينه ايران اشاره كرد.
همچنين مهركيان ـ به عنوان مدير انجمن ـ با اشاره به فعاليت‌هاي بين‌المللي اين NGO و شركت خود در سه كنفرانس بين‌المللي با عنوان آياپير، از اهميت شهر باستاني ايذه و متمركز شدن انجمن بر روي آن سخن گفت و افزود: بزرگترين پيكره مفرغين موجود در موزه ايران باستان مربوط به ايذه است كه حتا تصوير آن در بخش تاريخي موزه بريتانيا قرار دارد. آغاز كار ما در ايذه بود؛ ولي نه به اين معنا كه تنها در اين منطقه كارمان محدود مي‌شود. امسال پيشنهادهايي براي اماكن ديگر شده بود؛ اما به دليل كثرت و مشغله زياد و نيروي بسيار در ارگ بم از انجام آن خودداري كرديم. همچنين بزرگترين سايت اينترنتي مرتبط با ميراث فرهنگي مربوط به آياپير بوده و درواقع گروهي هستيم كه در ضمن عميق شدن در ميراث فرهنگي و باستاني به اطلاع رساني مي‌پردازيم.
مهركيان ادامه داد: اصل قضيه سپردن مسؤوليت حفاظت ميراث فرهنگي به مردم است شخصا هيچ ارتش و سپاهي را براي حفظ آثار باستاني باور ندارم و معتقدم اگر ايمان عمومي در اين راستا وجود نداشته باشد، اسلحه هيچ گاه نمي‌تواند حافظ آثار باشد. ضمن اينكه براي پشتيباني از اين موضوع وجود نيروهاي دفاعي و نظامي لازم است. تعميق انديشه در آثار باستاني مهمترين اصل است كه خوشبختانه در اين حوزه در حال پيشروي هستيم.
وي اضافه كرد: درواقع آنچه افراد در مواجهه با انجمن آياپير ياد مي‌گيرند، ارزش معنوي آثار است و اين اسلحه‌اي است در مقابل سوداگران و مال‌اندوزاني كه قصد از بين بردن نمادهاي ميراث فرهنگي را دارند. اين بزرگترين موفقيت ماست؛ يعني مجهز كردن مردم به اسلحه دانايي و دست داشتن ميراث فرهنگي است كه به مرور رغبت حفاظت از اين آثار در مردم هر منطقه ايجاد مي‌شود و هم اكنون پس از دو سال تصور مي‌كنم ما با اشباع اطلاعات در ايذه مواجهيم و با اطمينان مي‌گويم انديشه‌هاي انجمن ما را حالا خود مردم ايذه براي ديگران بيان مي‌كنند. اين قضيه در حال عمومي شدن است، جوانه‌هاي آن زده شده است، در چند سال آينده به خوبي آثار مطلوب اين موضوع فراتر و از توپ، تانك و اسلحه مي‌تواند در حفظ آثار باستاني مؤثر باشد و طبيعي است در حالي كه به زودي، منابع طبيعي شهر مسجد سليمان كه روزگاري اقتصادي نفتي ما از آن تامين مي‌شد به انتها مي‌رسد، تنها آاثار تاريخي آن مي‌تواند ناجي شهر باشد. به اين شهر هرگز از ديدگاه باستان‌شناسي توجه نشده است و سه اثر برجسته معماري در شيب كوه‌ها شامل برد نشانده، سر مجسد و قلعه بردي در اين منطقه هستند. همچنين نگار كندهاي منحصر به فردي ديده مي‌شود كه به صورت زنجيره‌اي، راهي باستاني را نشان مي‌دهند كه بين قشلاق و ييلاق يك مسير ارتباطي مي‌ساخته‌اند.
مهركيان برطرف كردن اشتباهات باستان‌شناسي را يكي ديگر از فعاليت‌هاي مهم انجمن برشمرد و گفت: در شرايطي كه سي سال از كشف آنزان گذشته طرح اين قضيه كه ايذه همان آنزان است تكرار يك اشتباه و بي‌اعتنايي به علم باستان شناسي است؛ در حالي كه ده‌ها لوحه و سند در فارس پيدا مي‌شود كه مي‌گويد آنزان همان تل مليان در استان فارس است. به هر حال توانسته‌ايم به رفع اين اشتباهات نيز دامن بزنيم. در واقع با اين مطلب قصد اشاره به اين موضوع را داشتم كه وقتي باستان‌شناسي و مطالعات فرهنگي در حد كتابخانه‌يي باشد دردي از مردم دوا نمي‌كند و بنده سؤال مي‌كنم حتا اگر نتوانيم اولين دريافت مردم را اصلاح كنيم پس يك NGO به چه كار مي‌آيد؟
مدير انجمن آياپير در شرح برنامه‌هاي آتي انجمن بيان كرد: پس از مسجد سليمان خواهان اين هستيم كه در مورد مناطق رامهرز و تل گسر در شهرهاي ديگري مانند لالي با قديمي‌ترين غارها به فعاليت بپردازيم. همچنين از آنجا كه انجمن داراي اسپانسر نيست، با تجديد نظر در اساسنامه قصد داريم يك مؤسسه فرهنگي تشكيل دهيم كه به دليل داشتن تجربه و تخصص، با بستن قراردادهاي مطالعاتي، به سراغ اسپانسر نرويم. به عنوان مثال با ايجاد سد كارون به دليل غرق پاره‌اي از آثار مشكلاتي به وجود خواهد آمد كه اگر يك تشكل قوي فرهنگي وجود داشته باشد كه بتواند به اين موضوع بپردازد، سازمان آياپير مي‌تواند وارد عمل شود و در قراردادي از يك جريان مردمي علمي پشتيباني كند.
به گزارش ايسنا، انجمن آياپير در قالب شش كميته همچنين در نظر دارد به زودي يك سايت اينترنتي با صفحات دقيق و علمي، نقشه و عكس‌هاي متنوع در حوزه ميراث فرهنگي و شهر ايذه راه‌اندازي كند. علاوه بر آن وبلاگ اين انجمن به صورت خبرنامه شامل خبرهايي از سايت‌هاي مختلف همراه با يكسري عكس و مقاله‌هايي از ايذه و مسجد سليمان، و گزارش درباره سفرها و فعاليت‌هايي كه قرار است انجمن انجام بدهد، در حال طراحي است.
اين انجمن در حالي كه سفرهاي نوروزي را به منظور آشنايي با مناطق باستاني ايذه براي چندين سال و مسجد سليمان را براي اولين بار نوروز امسال برگزار كرد، اين كار را در ديگر مناطق ادامه خواهد داد.
همچنين روابط عمومي اين انجمن به معرفي فعاليت‌هاي آن به صورت گزارش در دانشگاه تهران مي‌پردازد. بخش علمي انجمن نيز با بررسي‌ها و پژوهش‌هاي خود به تاليف و ترجمه مقالات علمي، تحقيقي، گزارشي و معرفي در بخش‌هاي متنوع ايرانگردي جهانگردي و محيط زيست علاوه بر ميراث فرهنگي مي‌پردازد.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
نظرات