روشنفكر با ايجاد بحران در مفاهيم، هنجارها و معيارهاي اجتماعي، راه را براي بحث و گفت‌وگوي دموكراتيك هموار مي‌كند. به گزارش خبرنگار بخش حكمت و فلسفه خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، رامين جهانبگلو - كارشناس فلسفه - كه در سمينار گذار از دموكراسي كه امروز در تالار ابن خلدون دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران برگزار شد، با عنوان اين مطلب، در ادامه درباره نقش روشنفكران در گذار به دموكراسي اظهار داشت: گاندي به 7 نوع گناه اعتقاد داشت كه سياست بدون اصول از آن جمله بود. اين نگاه از 7 نوع ديگر مهمتر است كه در واقع رابطه روشنفكري و دموكراسي را اين اصل بيان مي‌كند. جايي كه سياست بدون انديشه باشد، دچار خشونت و لمپنيزم خواهيم شد. وي رابطه روشنفكري و دموكراسي را بحث درباره مفهوم محوري مدرنيته دانست و ادامه داد: ‌دموكراسي مدرن بنا به اصول گذر منطق الهي سياسي به قلمرو خودمختاري سياست است و در آن قلمرو، عقل هميشه در حوزه عمومي عمل و شهروندان به صورت خودمختار تعيين كننده قوانين هستند كه با اين حساب روشنفكر متعلق به جامعه عقل محور است. جهانبگلو روشنفكر را كسي دانست كه قدرت تفكيك امور را داشته باشد و به همين دليل نماينده فلسفي عقل انتقادي در جامعه عمومي يا جهاني يا هر دو است. وي معتقد است كه عقل و انديشه انتقادي فقط به معناي نقد كردن نيست؛ بلكه به معناي سنجش و تفكيك كردن است و روشنفكر به عنوان عقل انتقادي بايد بحران‌ساز باشد. اگر روشنفكر بتواند بحران در هنجار و معيارها را فراهم كند مي‌تواند به معناي واقعي دگر انديش باشد. اين صاحب نظر فلسفه ايجاد بحران از جانب روشنفكر را به معناي ايجاد هرج و مرج ندانست و در فرق اين دو عنوان كرد: روشنفكري كه هرج و مرج ايجاد كند يك لمپن است؛ اما بحران روشنفكر يك بحران گفت‌وگويي است كه مبناي اصلي آن دمكراسي است كه پروژه او پروژه نقد عقل سياسي است. وي ادامه داد: پروژه روشنفكري درواقع پاسخ به سؤال اول كانت، يعني چه مي‌توانند بدانند و چه عملي بايد انجام دهند است؛ اما پاسخ به پرسش سوم كه به چه چيزي بايد اميدوار باشند، نيست. زيرا اين پاسخ در حوزه دين مطرح مي‌شود؛ در حالي كه مساله روشنفكري تعيين حدود معرفت‌شناسي عقل سياسي است و بر خلاف ايدئولوژي نمي‌خواهد به كسي اميد دهد. به گزارش ايسنا، جهانبگلو وظيفه روشنفكر را نقد فلسفي از سياست و يافتن راهي براي تمرين سياسي دانست و يادآور شد: روشنفكري براي تحقق اين پروژه فلسفي احتياج به در نظر گرفتن افق هستي‌شناسي و معرفت‌شناسي دارد كه اين دو افق راهنمايان انديشه انتقادي روشنفكرند. وي به اعتقاد به اينكه روشنفكري يك تمرين گفت‌وگويي و كنش دموكراتيك است كه با يك اخلاق گفتماني و دموكراتيك همراه است، در ادامه تصريح كرد: يكي از مهمترين وجوه دموكراسي همگاني كردن عقل است؛ بنابراين روشنفكران با ايجاد فضاي گفت‌وگويي بين خود و جامعه مدني به عمومي بودن عقل و ايجاد فضاي پلوراليستي مي‌توانند كمك كنند. جهانبگلو ضرورت گذر از دموكراسي را همرا با يك كليت اخلاقي دانست و يادآور شد: اين جا مساله مشروعيت بخشيدن به گفتمان دموكراسي است. مساله خواست دموكراسي نيست؛ بلكه عمل در جهت نهادينه كردن دموكراسي است. وي جوهر سياسي دموكراسي را از هرگونه شخصيت سياسي جدا دانست و افزود: دموكراسي در عين تعلق به همه به هيچ كس تعلق ندارد و دموكراسي فضاي خالي قدرت است و اين فضا توسط هيچ گروه و هيچ كس نمي‌تواند پر شود و توسط راي اكثريت پر نمي‌شود؛ زيرا راي اكثريت مكانيكي براي پر كردن فضاي سياسي است. جهانبگلو اظهار داشت: روشنفكر شهروند بيشتر از يك آزاد مرد ياري است زيرا دفاع است از دموكراسي دفاع از نهادهاي مستمر دموكراسي است هدف روشنفكر شهروند ايجاد حركت افقي در جامعه است نه قرار گرفتن، حركت از بالا به پايين است. در 10 سال گذشته موج جديدي از روشنفكران را در ايران داشتيم كه مي‌كوشيدند از امر گفت‌وگو براي شكوفا كردن فرديت‌هاي گوناگون استفاده كنند. وي ادامه داد: روشنفكر به جاي سنتي انديشيدن ميراثي مي‌انديشد و نگرش ميراثي قادر است دموكراسي را به عنوان يك پروژه سياسي به مقوله ميراث و دستاورد بشري در مورد آن بينديشد. روشنفكر شهروند در مورد ميراث جهاني مي‌انديشد. مساله روشنفكر مدرن بودن در قالب سنت و بر عكس نيست؛ بلكه مساله‌اش هم‌عصر بودن است. آگاهي و تعادل نسبت به زمانه‌اش است. جهانبگلو درباره ويژگي‌هاي روشنفكر گفت: اجتناب از ايدئولوژي‌انديشي، بي‌اعتنايي به تفكر تك‌پندار، ضرورت گفت‌وگوي انتقادي با تمام لايه‌ها، ايجاد زمينه گفت‌وگو، تاكيد بر عقل انتقادي در كنار عقل ابزار، شركت عقل در حوزه عمومي، نپذيرفتن هر نظمي كه به صورت پيشيني داده شود. با اين وضعيت بهاي آزادي تيزبيني هوشياري ابدي است. وي در پايان يادآور شد: روشنفكران هر جامعه وجدان‌هاي بيدار آن جامعه هستند كه مي‌توانند به پيشبرد دموكراسي در جامعه‌شان كمك كنند. انتهاي پيام