/تاريخ شفاهي سينما از زبان ايرج قادري/ “هنرمندي كه از رده خارج ميشود بايد به خودش مراجعه كند ”
ايرج قادري، بازيگر و كارگردان سينما متولد 1314 در تهران است، ساخت 27 فيلم و بازي در بيش از 65 فيلم حاصل حضور 45 ساله قادري در سينماي ايران ميباشد.
وي در گفتوگويي تفصيلي با خبرنگار هنري خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) به مرور تاريخ شفاهي دوران بازيگري و فيلم سازي خود و وضعيت امروز سينماي ايران پرداخت.
قادري گفت: من زياد علاقمند بازيگري نبودم در يك شرايط روحي بدي قرار گرفتم بطوريكه از دانشگاه و تحصيل بريده و ميخواستم يك جوري خودم را ارضاء كنم تا اينكه از سوي سيامك ياسمي پيشنهاد بازي در فيلم چشمه آب حيات شد و من به خاطر اينكه از تهران دور شوم بازي اين فيلم را قبول كردم و به اطراف شيراز رفتم.
ياسمي قبلاً هم يكي دو بار به من پيشنهاد بازيگري داده بود اما من تحصيل را بهانه قرار ميدادم و رد ميكردم. ولي در آن شرايط، خروج از تهران انگيزهاي شد تا گرفتار سينما و فيلمسازي شوم.
وي افزود: بعد از اين فيلم به سينما علاقمند شدم و تصميم گرفتم به درستي به سمتش بروم. به عنوان تهيه كننده سراغ كارگردان تحصيلكردهاي به نام مير صمدزاده رفتم و با شاملو به عنوان نويسنده فيلمنامه شروع كرده و فيلمهايي چون تار عنكبوت، بنبست، داغ ننگ را ساختيم كه همه اينها به دليل اينكه نوع نگاه شاملو در سينماي آن زمان جايگاه خوبي نداشت در گيشه ناموفق بودند و من با ناملايمات شديد مالي روبرو شدم بطوريكه مدتي افسرده بودم.
قادري تصريح كرد: ليلاج، شروع كارگرداني من در سينما بود كه تقريباً فيلم موفقي شد و بعد از آن هم بسترهاي جداگانه را ساختم، كه فيلم موفق و سودآوري بود، به حدي كه توانستم تمام بدهيهايي كه از زمان فيلم ماجراي جنگل براي مانده بود را بدهم و تسويه كنم.
وي افزود: تا سال 61 و فيلم برزخيها و دادا، بطور مداوم مشغول كارگرداني و بازيگري بودم كه به يكباره بيكار شدم و نفهميدم چرا نگذاشتند من كار و بازي كنم!. بعد از فيلم تارج هم مرتب اين طرف و آن طرف با مقامات صحبت ميكردم و ميپرسيدم مشكل من چي است؟
تا اينكه توسط لاريجاني وزير فرهنگ و ارشاد وقت، كار كردن من بلامانع اعلام شد و با فيلم ميخواهم زنده بمانم دوباره شروع كردم كه فعلاً تا فيلم “چشمان سياه” ادامه داشته است.
وي بهترين كارگرداني كه با او كار كرده است را ساموئل خاچكيان خواند و به ايسنا گفت: در دو فيلم مرگ در باران و كوسهي جنوب، با ايشان بودم كه خيلي راحت بودم مرحوم خاچكيان هم از من راضي بود.
قادري، در معرفي بهترين فيلمهايش اظهار داشت: من از كارهايم راضي كامل نبودم چون هميشه يك جاي كار ايراد داشته و آدم هم تحتالشعاع آن اشكالات مجبور بوده تن دهد.
در كل كارهايي كه به عنوان بازيگر حضور داشتم از صحنههايي از فيلمهاي “كوچه مردها” و “پشت و خنجر” كه خيلي مورد محبت مردم قرار گرفته است خوشم ميآيد ولي به هر حال من فيلم مورد نظرم را هنوز نساختم و بازي نكردهام.
وي در مقايسه وضعيت سينماي امروز ايران با گذشته گفت: در مقايسه فيلمهاي قديم با الان يك فاصله 30 ساله است همانطور كه در گذشته فيلمهاي خوب و بد داشتيم الان هم به همين صورت است. تكنيك، بضاعت و سيستم كار براي فيلمسازي فرق كرده و شرايط بهتري براي فيلمسازي پيش آمده است. حالا به كار گرفتن اين امكانات هم خودش مسئلهاي ميباشد.
درباره هنرپيشگان هم همينطور است. اينكه الان فكر كنيد اتفاق عجيبي افتاده و هنرپيشهها خيلي فرق كردهاند به نظرم اينجوري نيست فكر ميكنم سينماي ايران براي تربيت يك سري هنرپيشه زحمت نكشيده است.
وي افزود: يك فيلمبردار خوب چند روزي پيش به من گفت در فيلمي در به در دنبال يك پسر 20، 21 ساله ميگشتهاند و كارگردان آن گفته اجازه بدهيد قادري يكي دو تا هنرپيشه در فيلمهايش بگذارد و صاحب نام بكند و شما از آنها استفاده كنيد! يعني بنشينند، من يك هنرپيشه مثل گلزار بياورم و شما ببينيد خوب است و بعد بگوييد برويم از آن استفاده كنيم. اين خيلي باعث تأسف است. اصلاً ما در سينما چكار بايد بكنيم. من كه معمولاً از چهرههايي كه خودم پيدا ميكنم استفاده ميكنم.
وي افزود: خيلي جالب است كه ما يك پرسوناژ پسر 20 ساله بخواهيم و افرادي مثل گزار، رادان و حيايي را جاي 20 سالهها جا بزنيم!.
كارگردان فيلمهاي نابخشوده و طوطيا با اشاره به الگو گرفتن بعضي از بازيگران امروز از بازيش اظهار داشت: الگو برداشتن خوب است اما نه اينكه فتوكپي دسته دهم باشد. من نميگويم من بازيگر خوبي هستم نه ما هم يك كاري ميكرديم ولي اگر قرار باشد بازي من را يك نفر الگو كند اي كاش بتواند تا حداقل الگوي زوار در رفته نباشد.
قادري خارج شدن بعضي از بازيگران را از صحنه قهر طبيعت دانست و گفت: آنها بايد دنبال آن بگردند كه چرا از رده خارج ميشوند و مثلاً در 35 سالگي حضور ندارند. من گاهي فكر ميكنم الان 40 سال است كه بازيگر و كارگردانم چرا اين همه لطف هنوز هم هست؟ من اگر چند فيلم بد ميساختم شايد از رده خارج ميشدم پس بيتوجهي خود من است. آن هنرمندي كه در سينما از رده خارج ميشود بايد به خودش مراجعه كند كه چرا؟
وي افزود: امروز بايد بدانم در مملكتي زندگي ميكنم كه داراي نظام اسلامي است و بايد به خيلي نكات توجه كنم از گردش و تفريح شخصي بزنم. اگر يك مقدار ولنگاري، بيتوجهي و ندانم كاري بكنم من هم از رده خارج ميشود. با كار خوب و لياقت و توجه به اين نكاتي كه اشاره كردم ميتوان هميشه ماند. هيچكس نميآيد كه از ما حفاظت كند خودمان بايد حافظ وجود و شخصيت خودمان باشيم.
قادري با ابراز علاقه به شروع فعاليت بازيگري در سينما به ايسنا گفت: چون در فيلم ميخواهم زنده بمانم به خودم رل ندادم اينجوري به نظر آمد كه اجازه بازيگري ندارم. بعد از آن هم گفتند بازي نكنم. قاعدتاً من كه در اين مملكت هستم و دارم زندگي ميكنم حق ممنوعالكار شدن ندارم. اگر گناه و خلافي هم دارم بايد جايي به آن رسيدگي كنند.
فعلاً بايد به همين كه اجازه كارگرداني دارم قانع باشم. البته الان نور يك پروژكتور دارد از دور تلؤلو ميكند و ممكن است كارم درست شود.
وي افزود: اگر قرار باشد بازي كنم نميآيم رل پسر 35 تا 40 ساله را بازي كنم. مثل تمام هنرپيشههاي دنيا رل خودم را بازي ميكنم. مثل آنتوني كويين كه نقش خودش را بازي ميكرد. به خودم تلفن ميكنم و ميگويم اين رل به تو ميخورد يا نه من در كارم خيلي وحشتناك دقت دارم كه اشتباهات اينجوري نداشته باشد.
قادري اظهار داشت: هميشه در همه جاي دنيا اين بوده يكدفعه يك ژانري مد ميشود كه در اينجا هم الان فيلمهاي دختر و پسري مد شده است. به نظر من هر كس بايد كار خودش را بكند و كارگرداني كه در يك سيستم تبحر دارد بايد آن نوع را ادامه دهد. اگر بخواهد رنگ عوض كند خطرناك است.
وي درباره كار آيندهي خود گفت: يك داستان از فريدون گله دارم كه مشغول كار كردن روي آن هستم كه اگر شرايط مهيا شود آن را خواهم ساخت.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بیاحترامی به اشخاص، قومیتها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزههای دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر میشود.
نظرات