فضای سبز ممکن است به جبران اثرات نامطلوب دماهای بالا برای سلامتی کمک کند و کیفیت فضای سبز تاثیر بسیاری بر روی سلامت جسم و روان انسان دارد. امروزه در رویارویی با تهدیدهای روبه رشد و فزاینده طبیعت و فضای سبز، بنا به دلایل اقتصادی و اخلاقی، حفاظت از آن مورد توجه قرار گرفته است در حالی‌که پتانسیل آن در سلامت جوامع انسانی بسیار چشمگیرتر از آن بوده و به آن توجه اندکی شده است. قرار گرفتن در طبیعت، تاثیرات مثبتی بر روی فعالیت‌های فیزیکی، روحی و روانی انسان دارد به‌طوری‌که استرس و فشار کار روزانه را  از او دور کرده و محیطی آرام را برای او فراهم می‌کند.

نتایج مطالعات نشان دادند که  فضای سبز اثرات مستقیمی بر استرس و سلامت جوامع بشری دارد و با توجه به اثرات مخرب گرما ناشی از افزایش شهرنشینی و تغییرات اقلیمی، یکی از اهداف توسعه پایدار سازمان ملل، فراهم کردن دسترسی همگانی به فضاهای سبز و عمومی امن و قابل دسترس به‌ویژه برای گروه‌های آسیب‌پذیر مانند کودکان، سالمندان و افراد مبتلا به بیماری‌های طولانی مدت تا سال ۲۰۳۰ است.

مشکلات زیست محیطی ازجمله تغییرات اقلیمی طی چند دهه اخیر به راس خطرات جهانی بدل شده است. این امر به‌دلیل افزایش دما در نتیجه گرم شدن کرە زمین و به‌ علت سوزاندن سوخت‌های فسیلی و آزادسازی گازهای گلخانه‌ای رخ می‌دهد. تغییرات اقلیمی به‌طور فزاینده‌ای به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر سلامت افراد تاثیر می‌گذارد؛ به‌گونه‌ای که انتظار می‌رود تغییرات اقلیمی در جهان، سالانه موجب مرگ ۲۵۰ هزار نفر بین سال‌های ۲۰۳۰ تا ۲۰۵۰ شود.

منظور از فضای سبز شهری در واقع نوعی از سطوح کاربری زمین شهری با پوشش گیاهی انسان ساخت است که دارای بازدهی اجتماعی و هم واجد بازدهی محیطی هستند. فضای سبز شهری از دیدگاه شهرسازی دربرگیرنده بخشی از سیمای شهر است که از انواع پوشش‌های گیاهی تشکیل شده و به‌عنوان یک عامل زنده و حیاتی در کنار کالبد بی‌جان شهر، تعیین کننده ساخت شکل شهر است. به گفته محققان، علیرغم انجام تحقیقات گسترده در مورد اثرات کلی فضاهای سبز، اثرات آنها بر خطرات سلامتی مرتبط با گرما هنوز درک نشده است. در تلاشی برای رفع این شکاف دانش، آنان با تکیه بر تحقیقات منتشر شده مرتبط، به اثرات مناطق سبز بر مرگ و بیماری در مناطق شهری در سراسر جهان پرداختند.

محتوای مقالات منتشر شده به زبان انگلیسی بین ژانویه ۲۰۰۰ تا دسامبر ۲۰۲۲ را شامل می‌شد و ۱۲ تحقیق از مجموع ۳۰۰۰ تحقیق اولیه از کشورهای مختلفی نظیر هنگ کنگ، استرالیا، ویتنام، ایالات‌متحده، کره جنوبی، پرتغال و ژاپن بررسی شد.

این بررسی نشان داد که فضاهای سبز شهری، مانند پارک‌ها و درختان، به‌طور بالقوه می‌توانند به جبران اثرات نامطلوب دمای بالا بر سلامتی کمک کنند.

مناطقی که فضای سبز بیشتری دارند نسبت به مناطقی که فضای سبز کمتری دارند، به‌ویژه در میان گروه‌های آسیب‌پذیر، نسبت به مناطقی که فضای سبز کمتری دارند، میزان بیماری و مرگ ناشی از گرمای کمتری دارند و فضای سبز شهری با سلامت روان و تندرستی بهتر همراه است که می‌تواند به کاهش اثرات منفی دماهای بالا بر سلامت کمک کند.

روش‌شناسی و طراحی متفاوت تحقیقات گنجانده شده، مانع از ادغام نتایج برای تجزیه و تحلیل بیشتر داده‌ها می‌شود و در حالی که بررسی ارتباط بین فضای سبز شهری و پیامدهای سلامتی را نشان می‌دهد، نمی‌تواند روابط علّی را ایجاد کند.

توجه به این نکته حائز اهمیت خواهد بود که برای درک کامل میزان تاثیر فضای سبز شهری بر عوارض و مرگ‌ومیر ناشی از گرما و نحوه تعامل آن با سایر عوامل مانند آلودگی هوا، وضعیت اجتماعی-اقتصادی و غیره، به تحقیقات بیشتری نیاز است اما با این وجود می‌توان نتیجه گرفت، فضاهای سبز شهری نقشی حیاتی در کاهش خطرات سلامتی مرتبط با گرما ایفا می‌کنند و راهبرد بالقوه برای برنامه‌ریزی شهری در رسیدگی به تغییرات اقلیمی و ارتقای سلامت عمومی ارائه می‌دهند.

منابع

برگرفته از مقاله «بررسی اثرات فضای سبز بر جوامع انسانی: فعالیت فیزیکی، سلامت جسمی و روانی و کاهش تصادفات»، مریم مصلحی، مهسا  رفعتی و اکرم احمدی

مقاله «بررسی رابطە زیرساخت سبز-آبی و کاهش آسیب‌پذیری سلامت در برابر گرمای شدید متاثر از تغییرات اقلیمی»، مریم رضایی قلعه، فرزین حق‌پرست، آیدا ملکی

مقاله «تاثیر فضای سبز بر سلامت جسمی و روانی جامعه»، زهرا مبارکه ایرانپو 

انتهای پیام