رضا سلیمان‌نوری در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: برخی از  مناسبت‌های ماه رمضان با گذشت زمان و به رغم تغییرات کوچک و بزرگ هنوز هم اجرا می‌شوند و برخی در طول زمان به دلایل مختلف به فراموشی سپرده شده‌اند.

وی اضافه کرد: نخل‌گردانی در روز و شب‌های عزای علوی در مشهد یکی از این آیین‌های فراموش شده است. براساس اسناد موجود این آیین از اواسط دوران صفوی تا پایان دوران افشاری باشکوه و وسعت خاصی در مشهد و حرم رضوی برگزار می‌شده است، اما به  مرور در عهد قاجار به دست فراموشی سپرده می شود.

یک خراسان‌پژوه ادامه داد: آیین‌هایی چون شب خوانی، ملاقه زنی و طبل‌زنی سحری در کل خراسان و تشت‌زنی در سبزوار و تربت حیدریه، چلیک‌زنی در گناباد و... نیز در طول سالیان گذشته و به مرور زمان به فراموشی سپرده شده‌اند.

وی ادامه داد: آیین‌های شب‌خوانی یا در اصطلاح محلی شوخوانی، ملاقه زنی و طبل‌زنی سحری تقریباً در تمام روستاها و شهرهای خراسان تا حدود ۷۰ سال پیش اجرا می‌شد، اما ظهور وسایل اطلاع‌رسانی از یک سو و از بین رفتن صمیمیت بین مردم از دیگر سو باعث کمرنگی و سپس نابودی این آیین‌های رمضانی شد.

رئیس هیات مدیره انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان در ادامه ایجاد فاصله فکری و فرهنگی بین نسل‌های مختلف از دیگر دلایل به فراموشی سپرده شدن برخی آیین‌های رمضانی در خراسان دانست و خاطرنشان کرد: در قدیم آموزش بین نسلی بهترین روش انتقال تجربیات بود و بدین گونه این آیین‌ها هم به مانند سایر دانش‌ها از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شد؛ اما اکنون با تغییر مرجعیت جامعه از بزرگان، ریش‌سفیدان و روحانیون که حافظان اصلی این نوع مراسم‌ها بودند به رسانه‌های دیداری و شنیداری و شخصیت‌های کشوری ناآگاه به آداب و رسوم مناطق مختلف کشور، کم کم دلایل اجرای این نوع آیین‌ها به فراموشی سپرده شده و در نتیجه نسل جوان  نسبت به آن‌ها احساس بیگانگی می‌کند؛ این امر نه تنها باعث نابودی سنن کهن می‌شود که نابودی فرهنگی و اجتماعی جامعه را به دنبال دارد.

سلیمان نوری تغییرات گسترده اجتماعی و مهاجرت ساکنان روستاها به شهرها را از دیگر دلایل کمرنگ شدن سنن قدیمی دانست و گفت: با مهاجرت مردم روستاها به شهرها از یک سو پیوندهای محکم فرهنگی موجود در روستاها از بین می رود و از دیگر سو با توجه به شرایط زیست این مهاجران تازه وارد در شهرها، امکان برگزاری بسیاری از آیین‌ها و رسوم کهنی که تا پیش از این در روستا از سوی آنان اجرا می‌شد، به دلایل مختلف از بین می‌رود. این امر جدا شدن نسل جدید مهاجران از ریشه‌های فرهنگی خود و تسلیم فرهنگ‌های غیرخودی و وارداتی مختلف در کمترین زمان ممکن را به دنبال دارد که کمترین نتیجه آن نابودی رسوم و آیین‌های چند صد ساله و در برخی موارد چند هزار ساله است.

این فعال حوزه فرهنگ خراسان ادامه داد: برخلاف برخی نظریه‌ها که نسل جدید را دشمن سنت‌ها معرفی می‌کند؛ من معتقدم اگر فلسفه آیین‌ها و سنت‌های مختلف به درستی برای نسل جوان تبیین شود، آنان تمایل شدیدی برای اجرای آن دارند. این نقطه کور درست همان چیزی است که به دلیل تغییر مرجعیت ناشیانه فرهنگی جامعه از بزرگان و ریش‌سفیدان اهل فرهنگ به سلبیریتی‌ها و چهره‌های رسانه‌ای فاقد دانش کافی ایجاد شده است.

وی ادامه داد: به عبارت بهتر برای‌ حفظ آیین‌ها و رسوم کهن باید فلسفه اجرای آن را با اندیشمند محور کردن فعالیت‌های فرهنگی و رسانه‌ای به اطلاع نسل جدید رساند. پس از این مرحله همین نسل جدید به ظاهر فراری از فرهنگ و سنن پیشینیان به بهترین حافظان و نگاهبانان آیین‌ها و سنن نیاکانی تبدیل می‌شوند.

آگاهی‌سازی درست نسل جدید تنها راه حفظ و احیای سنن نیاکانی است

سلیمان نوری بر لزوم استفاده از چهره‌های فرهنگی آگاه به آیین‌ها و رسوم پیشینیان درسانه‌ها و دانشگاه‌ها تاکید کرد و گفت: تنها راه حفظ و احیای سنن نیاکانی آگاهی‌سازی درست نسل جدید با استفاده از ابزار روز است. اگر رسانه‌ها و فعالان رسانه‌ای کشور به درستی تغذیه اطلاعاتی شوند، می‌توانند بزرگترین گام‌ها را در راه حفظ و ترویج آیین‌های کوچک و برگ باقی مانده از نیاکان بردارند.

وی اضافه کرد: به عبارت ساده‌تر برای حفظ و ساخت یک فرهنگ باید در گام نخست تلاشگران این عرصه، افراد صاحب فرهنگ و دانش کافی باشند و این عرصه از هم مسلک پروری و خانواده پروری و سیاسی بازی عاری شود.

انتهای پیام