به گزارش ایسنا، مستند «خانه‌ خدا» محصول ۱۳۴۵ است که به عنوان اولین مستند جدی ایران و به باور برخی، کامل‌ترین سند سینماییِ جهان درباره‌ مناسک حج - تا زمان ساخت فیلم - شناخته می‌شود.

این فیلم مستند که به عنوان یک گنجینه سینمایی معرفی می‌شود از جمله آثار مستندی است که در همان زمان ساخت، اکران عمومی شد و با نمایش در سینماهای متعدد در تهران و خارج از پایتخت، تماشاگران زیادی را جذب کرد. یکی از دلایل این استقبال در سال ۱۳۴۵، محتوای مذهبی فیلم و همزمانی اکران با ماه مبارک رمضان عنوان می‌شود.

از این فیلم نگاتیوی باقی نمانده و چند سال قبل از روی پزیتیوهای به‌جامانده، نسخه‌ای از «خانه خدا» به سفارش فیلمخانه ملی ایران در «شرکت پیشگامان سینمای آریا» ترمیم و بازسازی شد که در بهار سال ۱۳۹۶ در جشنواره جهانی فیلم فجر به نمایش درآمد.

یکی از بحث‌های مهم درباره این فیلم، فارغ از ارزش تاریخی و سندگونه آن، به قطعی نبودن نام فیلمسازش برمی‌گردد چرا که در منابع زیادی نام جلال مقدم به عنوان کارگردان مستند «خانه خدا» ذکر شده در حالی که به گواه برخی اسناد دیگر ابوالقاسم رضایی کارگردان اصلی شناخته می‌شود.

محمد تهامی‌نژاد درباره این مستند گفته است: «از زمان تولید «خانه‌ خدا» تا کنون همواره این پرسش مطرح شده که کارگردان این فیلم چه کسی بوده. این در حالی است که در تیتراژ فیلم، از اشاره‌ مستقیم به این عنوان پرهیز شده و تهیه‌کننده (استودیو ایران‌فیلم که محل فعلی خانه سینماست) ترجیح داده هیچ اسمی از کارگردان نباشد. سال‌ها قبل، جلال مقدم در گفت‌وگویی با مجله‌ «نگین» گفته بود این فیلم کارگردان مشخصی نداشته و به همین دلیل نام کسی در تیتراژ قید نشده است اما نکته این‌جاست که در نسخه‌ ویدیویی این فیلم و در تیتراژ انگلیسی آن که سال‌ها قبل در آمریکا توزیع شد، نام ابوالقاسم رضایی به عنوان کارگردان و جلال مقدم به عنوان مشاور تهیه‌کننده قید شده است. همچنین در نامه‌ای که در حاشیه‌ یکی از نمایش‌های محدود این فیلم (درخانه‌ شهریاران جوان) توسط زنده‌یاد نعمت حقیقی فرستاده شد نیز به صراحت به این نکته تاکید و اشاره شده بود که فیلم «خانه‌ خدا» متعلق به ابوالقاسم رضایی و ساخته‌ اوست.»

به گفته تهامی‌نژاد، در بخشی از آن نامه آمده بود: «گلستان، تدوینگر فیلم نبود بلکه گفتار فیلم را نوشت. البته فیلم تمام‌شده را دید، به تدوین ایراداتی گرفت و کار کرد ولی گفتار فیلم را دوباره نوشت. طوری که «گلستانی» نباشد. محمود سعادت و حمزه رحمانی رسماً نویسنده‌ گفتار این فیلم هستند.»

این مستندساز و پژوهشگر در عین حال گفته است: «البته به گمان من ساخت این نوع فیلم‌ها اساساً بین کارگردان، تهیه‌کننده و فیلم‌بردارها مشترک است. چنان که مرحوم نعمت حقیقی در گفت‌وگویی گفته بود این فیلم کارگردان خاصی نداشته و چهار فیلم‌بردار این فیلم در مکان‌های مختلف به کار مشغول بوده‌اند. در حقیقت می‌توان گفت در این فیلم با پدیده‌ فیلم‌بردار/ کارگردان مواجهیم که در ساختار آن نیز نمود دارد.»

حالا قرار است این مستند در ادامه نمایش‌های ویژه فیلم‌های مستند در موزه سینما تحت عنوان «شب‌های مستند» با مشارکت انجمن صنفی تهیه‌کنندگان سینمای مستند، بر روی پرده سالن فردوس موزه سینما برود.

در نشست شب‌های مستند که روز دوشنبه ۲۲ مرداد ساعت ۱۷ برگزار می‌شود، محمود کلاری فیلمبردار مطرح سینما و جواد طوسی منتقد سینما درباره فیلم صحبت خواهند کرد.

«خانه خدا» که صد دقیقه است، نمایشی از مراحل مختلف مراسم حج از ورود زائران هر نژاد و کشور و در سنین مختلف تا انجام مناسک حج و بازگشت مسلمانان به کشورهای‌شان است.

این فیلم که در سال ۱۳۴۵ تولید شده از معدود مستندهای سینمای ایران است که به نمایش عمومی درآمده است.

انتهای پیام