مشروطه، نگهبان آثار تاریخی و باستانی یزد بود و هر بیگانه‌ای که به یزد پا می‌نهاد، خانه‌ مشروطه مهمانسرایش بود؛ چه یک روز و چه چند ماه. خوان گسترده‎ی دانش و بینش او برای همه گسترده بود.

این پیشکسوت فرهنگ و هنر، خستگی ناپذیر بود و با همه، نشست و برخاست می‌کرد؛ از غنی گرفته تا فقیر، از خرد تا کلان و راهنمای همگان بود. در برخوردها، حتّی با کودکان پیش‌ سلام بود و فرزندان خود را همه به تحصیل واداشته و در عین توانمندی، درویش مسلک و مردمدار بود. مشروطه، انسانی خداجوی و خداترس بود و خدماتی که او برای یزد و یزدی‌ها کرده از حدّ شمار بیرون است.

«حسین مسرت» محقق و نویسنده یزدی در گفت‌وگو با ایسنا در رابطه با هنرمند شهیر این خطه، می‎گوید: تولد «محمود مشروطه» در دهم اسفند ۱۲۹۸هجری شمسی در کانون گرم خانواده‌ی «ابوالحسن ‌مشروطه» اتفاق افتاد.

وی اضافه می‎کند: نام خانوادگی آنها از نهضت رو به گسترش مشروطه در یزد و فعالیت عمویش «محمّدآقا مشروطه» به عنوان یکی از فعالان این جنبش در یزد گرفته شده است.

مسرت با اشاره به این که «محمود» نخستین فرزند این خانواده بود، ادامه می‎دهد: «ابوالحسن مشروطه» در چهارسوق بازار خان یزد مغازۀ عطّاری داشت و امورات این خانواده را تأمین می‌کرد.

وی با اشاره به فراگرفتن مقدمات آموزش قران و الفبا توسط محمود ۴ یا ۵ ساله در مکتب‌خانه‌ای قدیمی در کوی دارالشفا، خاطرنشان می‎کند: او در سال ۱۳۰۵ برای تحصیل وارد دبستان تدین شد ولی سال بعد به دبستان اسلام و آنگاه به گونه همزمان به دبستان‌های طاهری و دولتی شماره یک راهی شد و پس از گرفتن مدرک تصدیق ششم ابتدایی از مدرسه دولتی با نمره ۲۰ شد.

این محقق و پژوهشگر بنام استان می‎گوید: محمود مشروطه در مهر همان سال به دبیرستان تازه بنیاد ایرانشهر رفت و سال بعد راهی دبیرستان کیخسروی شد و دوباره به ایرانشهر برگشت و سرانجام سال سوم دبیرستان را در حدود سال ۱۳۱۵ در ایرانشهر خواند، امّا امتحانات پایانی سیکل سوم متوسّطه را نداد.

وی با بیان این که محمود آقا پس از رهایی از دبیرستان، مدتی را در مغازه عطاری پدرش و پس از آن کارخانه ریسندگی سید محمدآقا واقع در خیابان انقلاب یزد مشغول بکار شد، می‎افزاید:  در این‌ سال‌ها محمودآقا در کنار زندگی به امر ورزش به ویژه دوچرخه‌سواری نیز می‌پرداخت به طوری که سال‌ها قهرمان دوچرخه‌‎‌سواری شهر یزد هم بود.

به گفته وی، سربازی «محمود مشروطه» مصادف با بروز جنگ جهانی دوم و حضور نیروهای متّفقین در ایران بود و البته پس از برگشت به یزد و اشتغال به کار، در مرداد ۱۳۲۲ با دختر شیخ علی‌اکبر عبدالواحدی از روحانیان یزد ازدواج کرد که ثمره آن پنج پسر و پنج دختر بود.

مسرت با اشاره به استخدام محمود مشروطه در اداره فرهنگ در سال ۱۳۲۹ و ابلاغ درخواستش برای آموزگاری دبستان‌های منطقه‎ای بیرون از یزد یعنی شهربابک کرمان در همان تاریخ، عنوان می‎کند: مشروطه تا یکم شهریور ۱۳۳۱ به سمت مدیر و آموزگار دبستان‌های سالاری و قطب‌آباد شهربابک مشغول بود و پس از آن به یزد بازگشت و در دبستان‌های گوناگون یزد مانند انوشیروان، ادب و صدیق، آموزگاری کرد.

وی به علاقه «محمود مشروطه» به امور هنری اشاره و بیان می‎کند: او از سال ۱۳۲۱ اقدام به تهیه عکس و اسلاید از آثار و بناهای تاریخی رویدادهای ملّی و فرهنگی و سنّتی کرد و توانست از آمریکایی‌های ساکن یزد یک پروژکتور و یک دوربین فیلم‌برداری برای نمایش فیلم برای دانش آموزان مدارس یزد بگیرد.

وی با بیان این که این اقدام بعدها به نمایش فیلم‌های اموزشی برای کشاورزان در روستاها نیز توسعه یافت، می‎گوید: مشروطه از سال ۱۳۳۳تا ۱۳۴۲به مدت ۱۱ سال سرپرست مرکز سمعی و بصری شهرستان یزد بود.

مسرت به فعالیت آموزشی مشروطه در زمینه سمعی و بصری در مراکز تربیت معلم دختران و پسران یزد اشاره و اضافه می‎کند: البته مشروطه با اشرافی که در امور آثار باستانی و تاریخی شهر یزد پیدا کرده بود، کم‌کم به عنوان چهره‌ای شناخته شده در عرصه‌ی آثار باستانی مورد وثوق بسیاری از پژوهشگران آثار تاریخی یزد قرار گرفت و هر کسی که پای بدین دیار می‌نهاد از محضر پرفیض و دانش گسترده او برخوردار می‌شد و او به بازتاب اهمّیت آثار یزد بین اصحاب هنر و فرهنگ ایران می‌پرداخت.

نویسنده کتاب «یزد، یادگار تاریخ» به انتصاب مشروطه به مدیر عاملی شورای حفاظت آثار باستانی یزد با ابلاغ وزیر فرهنگ و هنر اشاره و اظهار می‎کند: از بارزترین خدمات مشروطه در این زمینه، کشف و شناسایی و ثبت آثار تاریخی یزد مانند مسجد ریگ رضوان‌شهر و مسجد جامع فهرج در فهرست بناهای تاریخی کشور و تعمیر و بازسازی مسجد جامع کبیر و باغ دولت‌آباد یزد بود.

وی به فعالیت مشروطه از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۰ به عنوان رئیس انجمن کتابخانه‌های عمومی شهر یزد نیز اشاره کرده و می‎گوید: مجموع فعالیت‌های سودمند فرهنگی، هنری و باستان‌شناسی مشروطه که بسیار چشمگیر و گسترده بود، باعث شد که وی در فروردین ۱۳۴۸ مسئولیت مهم‌ترین اداره شهرستان یزد یعنی اداره فرهنگ و هنر یزد را برعهده بگیرد و آنچنان فعالیت مشروطه در این اداره چشمگیر بود که آن را «اداره مشروطه» می‌خواندند.

مسرت با بیان این که مشروطه از سال ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۸ مسئولیت امور کتابخانه‌های عمومی استان یزد را برعهده داشت، عنوان می‎کند: استاد مشروطه در تاریخ ۸/۱۲/۱۳۵۸ پس از ۳۲ سال خدمت صادقانه که همراه با مسئولیت‌های گوناگون بود، بازنشسته شد و پس از آن یکسره اوقات خود را وقف امور هنری مانند عکّاسی، به ویژه بازیگری در سینما کرد.

وی یادآور می‎شود: مشروطه که در آثار متعدد سینمایی و تلویزیونی هنرنمایی کرده بود، در سومین جشنواره فیلم حقیقت در یزد به عنوان پیشکسوت سینما با حضور هنرمندان بزرگ سینمایی ایران مانند جمشید مشایخی، داوود رشیدی، آزیتا حاجیان و مهرانه مهین‌ترابی تجلیل شد.

مسرت در پایان نیز تصریح می‌کند: سرانجام این هنرمند وارسته پس از عمری تلاش مجدّانه در راه حفظ و احیای آثار تاریخی یزد و ثبت کردن لحظات ارزشمند تاریخی، فرهنگی و هنری در هزاران عکس و اسلاید و پذیرایی از ایرانگردان و جهانگردان شهر تاریخی یزد در ۱۲/۱۰/۱۳۸۳ در سن ۸۵ سالگی براثر نارسایی ریه و قلب و شکستگی استخوان لگن در بیمارستان شهدای کارگر یزد، این دنیای ناپایدار را بدرود گفت و پس از مراسمی باشکوه در قطعه‌ی هنرمندان خلدبرین یزد آرمید.

انتهای پیام