حجت‌الاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا، استاد حوزه و دانشگاه در دومین نشست از یازدهمین دوره کرسی‌های آزاداندیشی با عنوان «الگوی حکمرانی اسلامی در گام دوم انقلاب اسلامی» که به همت مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم و اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر امروز ۲۰ آبان‌ماه، به صورت حضوری و مجازی در دانشگاه طلوع مهر قم برگزار شد. گفت: کشورهای غربی حکمرانی خوب را برای جهان مطرح و برای آن شاخص‌هایی تعریف کردند که ظاهر خوبی دارند و مطلوب هر جامعه‌ای هست و ما هم ظاهر آنها را قبول داریم، اما وقتی به مبانی و پیش‌فرض‌ها و ذهنیت‌های حاکم بر این شاخصه‌ها توجه می‌کنیم؛ می‌بینیم که با نظام دانایی حاکم براین شاخصه‌ها مشکل داریم و به راحتی قابل قبول نیستند.
وی افزود: یکی از ویژگی‌های این حکمرانی این است که دولت به یک شورای سه نفره تبدیل می‌شود که دولت هم عضو آن هست. دو عضو دیگر هم به نام بخش خصوصی و جامعه مدنی داردکه باید پاسخگو باشند. ظاهر آن خیلی دموکراتیک و مردم‌سالارانه هست. ما هم در جمهوری اسلامی می‌گوییم که دولت باید در قبال وظایف خود پاسخگو باشد.
استاد فلسفه سیاسی حوزه و دانشگاه بیان کرد: مشکل این است که همۀ حوزه پاسخگویی این نوع دولت در عرصه مسائل توسعه، اقتصاد و مسائل مادی هست. در حوزه معنویت اصلاً پاسخگویی مطرح نیست، این پاسخگویی با بهشت و جهنم انسان کاری ندارد. آیا ما در جمهوری اسلامی می‌توانیم این شاخصه را به این شکل قبول کنیم.
وی افزود: شاخصه بعدی که برای حکمرانی خوب نهادهای بین‌المللی تعریف کردند شفافیت است. همه جریان اطلاعات، رفتارها و مسئولیت‌ها شفاف و در دید مردم باشد. مردم بدانند چه تصمیم‌هایی در کشور گرفته می‌شود، مخصوصاً با وجود دنیای رسانه و مجازی، همه چیز شفاف می‌شود. این هم ظاهر زیبایی دارد، اما شفافیت در نظام دانایی آنها؛ در نظامی که سکولار و در جنگ با خدا هست، نظامی که دین، اخلاق و معنویت را حذف می‌کند، چه معنا دارد.
مهاجرنیا گفت: معنای شفافیت آنها سند ۲۰۳۰ است. یکی از بندهای این سند که ما به آن حساس بودیم این است که می‌گویند باید در مدرسه به بچه‌های ابتدایی و کودکستان همه چیز حتی مسائل جنسی را یاد بدهید، یعنی اخلاق و معنویت را کنار بگذارید. این شفاف‌سازی به چه درد ما می‌خورد؟ با این نسخه نتن‌ها شفا پیدا نمی‌کنیم و به توسعه نمی‌رسیم بلکه عقب‌گرد می‌کنیم.
مهاجرنیا با اشاره به اینکه شاخصه بعدی را حاکمیت قانون دانسته‌اند، گفت: در مملکت باید معیار و ملاک رفتارها، گفتارها، کردارها، تصمیم‌گیری‌ها و همه چیز قانون باشد. ظاهر آن این است و ما همین را می‌گوییم. اما قانون آنها قانون بی‌طرفانه و خنثی است. یعنی قانونی که بین اخلاق و غیر اخلاق فرق نگذارد، بین دین و معنویت و دنیا و مادیات و شهوات و کفر و شرک و نفاق تفاوت قائل نشود. قانونی که می‌گوید همه ما شهروند هستیم و آزاد هستیم که هر کاری دلمان می‌خواهد انجام دهیم.
مؤلف کتاب آینده‌پژوهی انقلاب اسلامی افزود: مورد بعدی که مطرح کرده اند مبارزه با فساد آن هم طبق قانون است. این هم از آموزه‌های دینی ماست، هم در قانون اساسی و در بسیاری از قوانین ما این مبارزه با فساد آمده است. اما مبارزه با فسادی آنها یعنی طبق همان قانون سکولار. قانونی که دین و غیر دین برای آن فرق نمی‌کند. ولی مبارزه فساد ما یعنی فسادی که آموزه‌های دینی و قرآن به ما می‌گوید.
وی افزود: حقوق شهروندی یکی دیگر از شاخصه‌های حکمرانی مطلوب است. حقوق شهروندان آنها یعنی حقوقی که سکولار است. حقوقی که خنثی، ضد فطرت، ضد اخلاق، ضد دین وضد آزادی هست. حقوق شهروندی آنها یعنی آزادی همجنس‌بازی؛ شاخصه بعدی این حکمرانی را اثربخشی و کارآیی دانست و گفت: می‌گویند این حکمرانی کارآمد است و رشد و ترقی ایجاد می‌کند. اما دقیقاً این هم در همان نظام دانایی هست که به نفی خدا رأی دادند. در این نظام، کارآیی و اثربخشی یعنی چه؟
استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: نکته بعدی بالا بردن مشارکت عمومی مردم است. در این حکمرانی می‌گویند ما حکومت را مردمی کردیم و این باعث می‌شود که مشارکت بالا می‌رود. ظاهر آن درست هست. چون در یک نظام مردم سالار و دموکراتیک باید نقش مشارکت بالا برود. ولی الان در کشورهای غربی از آمریکا و انگلیس و فرانسه و این‌هایی که این ایده را داده‌اند مردم چقدر نقش دارند؟ طبق گزارش‌های مختلف و آماری که گرفتند به لحاظ آگاهی و بینش و حضور در صحنه، هیچ کدام از این کشورها با ایران قابل مقایسه نیستند.
پارادایم حکمرانی غرب با مبانی توحیدی ما همخوانی ندارد
وی افزود: آخرین نکته و شاخصه‌ای که برای حکمرانی خوب مطرح کردند اجماع ملی هست. می‌گویند ما اگر به سمت حکمرانی خوب برویم به نوعی یک اجماع ایجاد می‌شود یعنی همه این سیستم را می‌پذیرند. اما اولاً این طور نیست؛ یعنی در هیچ کدام از این کشورها که پیاده کردند تجربه نشان نداده است که چنین اتفاقی افتاده باشد. حالا فرض کنیم هم که انجام شده باشد. آیا این درست است که مردم را از اخلاق و معنویت و دین و فطرت خالی کنیم و بعد بگوییم برای پیشرفت، اجماع ملی داشته باشیم؟
استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: خلاصه این شد شاخصه‌هایی که برای حکمرانی در دنیا مطرح کرده‌اند که اجمالاً ظاهر آنها خوب هست و جنبه‌های مثبت هم دارند، اما این‌ها در نظام فکری و در گفتمان و پارادایم فکری غرب قرار دارند و با ادبیات ما، نظام فکری و مبانی توحیدی و اخلاقی و فطری ما همخوانی ندارند.
وی سپس با طرح این سوال که آیا حکمرانی خوب که در آن نظام سکولار غربی و بی دین تولید شده است را می‌شود اسلامی یا بومی کرد؟ گفت: شما چطور می‌توانید در یک نظام اسلامی و حکمرانی دینی که مبتنی بر ولایت‌فقیه و احکام خدا هست، برای آن حکمرانی که مبنایش سکولار و بی‌دینی هست، مشروعیت درست کنید؟ هر نظامی منشأ و پایگاه مشروعیت و مقبولیتی دارد. شما وقتی نمی‌توانید آن را اسلامی کنید چگونه می‌خواهید برای آن مشروعیت دینی درست کنید.
مهاجرنیا افزود: وقتی یک تفکری در دنیا مطرح می‌شود نباید به راحتی برویم و مثل یک گل آن را بگیریم و بو کنیم. متأسفانه در کشور ما این کار درحال انجام است. این که ما اولویت را به این بحث دادیم، واقعاً این یک مشکل جدی هست که الان وجود دارد. خیلی راحت دربارۀ حکمرانی خوب همایش می‌گذاریم «حکمرانی اسلامی» هم نمی‌گوییم، یعنی دقیقاً چیزی که ما هنوز اطلاعات پشت صحنه آن را نداریم، ولی راحت می‌خواهیم از آن استفاده کنیم.
وی بیان کرد: حکمرانی خوب با این ویژگی‌ها و شاخصه‌هایی که عرض کردم در جهان‌بینی مادی شکل گرفته است. همه مبنای آن رسیدن به توسعه است. توسعه آنها دقیقاً ابعاد و زوایای مادی دارد و بر مدار ثروت و سرمایه جامعه است. در این توسعه معنویت، اخلاق، دین، خدا و پیامبر هیچ جایی ندارد. اصلاً حکمرانی خوب مشکل و مسئله آنها هست، الان مسئله و دغدغه ما حکمرانی نیست، ولی عده‌ای به صورت ناخودآگاه این را دارند به مسئله ما تبدیل می‌کنند و درحال تولید ادبیات برای آن هستند.
رعایت زیرساخت‌های انقلاب اسلامی در حکمرانی، ایران را به یک کشور برجسته تبدیل می‌کند
استاد حوزه و دانشگاه گفت: نکته بعدی تجربۀ حکمرانی خوبی هست که در دنیا اتفاق افتاده است. بدون استثناء همه کشورهایی که این را عمل کردند همه سکولار شدند. این اولین چیزی که ما با آن نمی‌توانیم کنار بیاییم. بسیاری از این‌ها اصلاً در مسائل مادی هم موفق نشدند. در کشورهای اروپایی یک بخشی از آنها پیشرفت کرده است خیلی از کشورها که همین نسخه را عمل کردند پیشرفت هم نکردند؛ لذا به لحاظ تجربی هم این حکمرانی خوب، موفقیت صد درصدی به دنبال نداشته است.
مهاجرنیا در ادامه گفت: بحث اول این حکمرانی اقتصادی بود، ولی بعد برای تحقیر دولت‌ها وارد حوزه سیاسیت شدند. این‌ها می‌خواستند دولت را کوچک و تحقیر کنند. هر جایی دولت آن ضعیف باشد عملاً وابسته و زیر سلطه رفته است، چون دولت نمی‌تواند از منافع ملی دفاع کند و توسعه ایجاد کند لذا مجبور هست وابستگی را بیشتر کند.
وی بیان کرد: به لحاظ سیاسی در همین مسائل اخیر غزه می‌بینید که آزاده‌ترین کشور دنیا که راحت این جنایات را محکوم می‌کند و می‌گوید ما با ظلم، با تبیعض، با آپارتاید، با نسل‌کشی، با کشتار مردم بی‌پناه مخالف هستیم و رسماً آمریکا راشریک جرم جنایت صهیونیست‌ها می‌داند، جمهوری اسلامی است، چون نظام دانایی و مبنای انقلاب اسلامی این را به ما می‌گوید.
رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر در پایان با تبیین مبانی خداشناسی و انسان‌شناختی حکمرانی خوب نهادهای بین‌المللی گفت: مبانی این حکمرانی با نظام دانایی و گفتمان فکری و اصول و ارزش‌های انقلاب اسلامی مطابقت ندارد و نباید در دام آن گرفتار شویم و انصافاً با همه کاستی‌هایی که داریم اگر ما مبتنی بر مبانی و افکار و زیرساخت‌های انقلاب اسلامی حرکت کنیم، یک کشور برجسته خواهیم شد.
انتهای پیام
نظرات