حجت‌الاسلام‌والمسلمین صیف الله صرامی، ۲۱ خرداد در افتتاحیه همایش بین المللی «ظرفیت شناسی اصول فقه در حل مسائل نوپدید با رویکردی مقارن» که به همت پژوهشکده فقه و حقوق دفتر تبلیغات اسلامی در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، با ارائه گزارشی از فعالیت‌های انجام شده در راستای برگزاری این همایش گفت: "ایجاد فضای ارتباط علمی و دستیابی به دستاوردهای علمی اصولی در حل مسائل نوپدید در سطح کشورهای اسلامی "و "ارائه اندیشه‌های اصولی در حل مسائل نوپدید "از جمله اهداف این همایش است.

وی افزود: زمینه‌سازی برای ظرفیت‌شناسی و توسعه علم اصول، به ویژه در چارچوب مبانی اصول فقه امامی و همچنین زمینه‌سازی برای کارایی و توانمندی هرچه بیشتر فقه و اصول فقه به ویژه در چارچوب مبانی اصول فقه امامیه از دیگر اهداف این همایش است.

وی در خصوص محورهای این همایش اظهار کرد: دایره اعتبار سیره‌های عقلایی در حل مسائل نوپدید (بررسی لزوم معاصرت زمان معصوم در سیره‌های عقلانی، امکان تمسک به سیره‌های نوپدید و ...)، نقش مناطات احکام در حل مسائل نوپدید (تنقیح مناط، قیاس اولویت و ...) و دایره اعتبار ظهور الفاظ قرآن و سنت (مانند عام و مطلق) در حل مسائل نوپدید از جمله محورهای این همایش بود.

وی با قدردانی از دست اندرکاران این همایش به‌ویژه گروه دانش‌های وابسته به فقه دفتر تبلیغات اسلامی گفت: نقش، روش و شرایط اعتبار موضوع شناسی در حل مسائل نوپدید و امکان‌سنجی کاربرد اصول عملیه در فقه مسائل نوپدید اجتماعی و حکومتی از دیگر محورهای در نظر گرفته شده برای این همایش است.

ضرورت مطالعه ساختار اصول فقه و تحول تکامل آفرین در آن

آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست نیز در این همایش عنوان کرد: آنچه که امروزه در بین حوزه‌های علمی و مدارس علمی رایج است ساختاری است که در کتاب کفایه الاصول ارائه شده است و ساختار موجود دارای ملاحظاتی است که در سه محور خلاصه می‌شوند.

وی با بیان اینکه ملاحظه اول فقدان تبیین نقطه مرکزی مشترک و جامع بین همه مسائل دانش در این ساختار است ادامه داد: می‌دانیم که علم اصول به اقتضای دانش بودن نیاز به اهداف معین دارد و نیل به این اهداف نیازمند محوری معین برای طرح مسائل است که آن محور می‌تواند یک موضوع مشخص و یا غرض معین باشد.

وی گفت: ملاحظه دوم فراگیر نبودن آن نسبت به مسائل مختلفی است که در علم اصول مطرح می‌شود و گاهی در مباحث علم اصول، مسائلی مطرح می‌شود که برخی گمان می‌کنند به مقدار لازم بیان شده است در حالی که در لابلای مباحث فروعی دیده می‌شود که بحث کردن از آن‌ها برای ارائه روش استنباط لازم است اما حد و مرز مشخصی برای آن‌ها تعیین نشده است بنابراین این‌گونه موارد نیاز به بحث و تکمیل دارد.

آیت‌الله علیدوست بیان کرد: ملاحظه سوم توجه نشدن به وظیفه تبیین کنندگان شریعت بوده و منظور این است که در ابلاغ شریعت الهی همه آن‌هایی که تبیین کننده شریعت هستند وظیفه‌ای در این رابطه داشته‌اند.

وی خاطرنشان کرد: در نتیجه لازم است است یک جایی از اصول فقه درباره آنچه بر عهده آن‌ها بوده است بیان شود تا بر اساس آن راه استنباط احکام الهی باز شود و با این سه نوع ملاحظه لازم است ساختار اصول فقه مطالعه گردد و تحول تکامل آفرین در آن ایجاد شود.

در هر حوزه از حیات انسان توقع موضع‌‏گیری دین و ارائه رهنمود وجود دارد

آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی نیز در این همایش با بیان اینکه اسلام دین خاتم و کامل‌‏ترین دین مُرسَل است، عنوان کرد: از این‌رو، در هر حوزه از حیات انسان، خواه فردی و خواه اجتماعی، توقع موضع‌‏گیری دین و ارائه رهنمود وجود دارد.

وی افزود: این رهنمودها که در واقع عناصر تشکیل دهنده دین هستند، به دو دسته قابل تقسیم‌ هستند که دسته اول عناصر دینی‌ای هستند که نُمُود جهان‌‏بینی اسلام در یک حوزه‌ی خاص، مانند سیاست یا اقتصاد است و نسبت بین آن‌ها و جهان‌‏بینی اسلامی، همان نسبت جزئی به کلی، یا صغرا به کبرا است.

وی ادامه داد: این‌گونه عناصر از قبیل قضایای «هست» هستند و رنگ کلامی - فلسفی دارند، مانند سلطه‏‌ تکوینی خداوند در حوزه‌ مباحث سیاسی، یا رازقیّت او در زمینه‏‌ اقتصاد و ما از این عناصر به عنوان «فلسفه» یاد می‌کنیم. پس «فلسفه‏‌ی سیاسی اسلام» مجموعه عناصری از اسلام در حوزه‌ی سیاست است که نُمُود جهان‌‏بینی و از جزئیات آن محسوب می‌‏شود.

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم در تبیین دسته دوم گفت: دسته دوم عناصر دینی‌‏ هستند که نتایج جهان‌‏بینی اسلامی، به‌ویژه فلسفه‌ آن یعنی عناصر دسته اول هستند و این عناصر از قبیل قضایای «باید» هستند و جنبه‌ اعتباری دارند و به نوبه‌ خود به دو گروه تقسیم می‌‏شوند.

وی بیان کرد: برخی از این عناصر جنبه‌ زیر بنا برای بقیه دارند و به نحوی آن‌ها را تبیین و تعیین می‌کنند و این عناصر یا به صورت اصول و امور مسلم در یک زمینه‌ هستند که از آن به «مبانی» یاد می‌‏کنیم و یا اغراض و مقاصد دین را در یک حوزه‌ی مشخص می‌نماید که به آن «اهداف» می‌‏گوییم.

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم ادامه داد: مجموعه‏‌ این مبانی و اهداف، «مکتب» را تشکیل می‌‏دهند، پس «مکتب سیاسی اسلام» همان مجموعه‌ی مبانی و اهداف سیاسی اسلام است.

وی در تبیین گوره دوم گفت: بر اساس مبانی موجود در یک زمینه، برای رسیدن به اهداف همان زمینه، مجموعه‌ عناصری در دین ارائه شده است که از آن به عنوان «نظام» یاد می‌‏شود که در واقع دستگاه نهادهای جهان‌‏شمول است و بنابراین، ما در هر ساحت از حیات بشر با سه گروه از عناصر جهان‌‏شمول فلسفه، مکتب و نظام، مواجه هستیم که بین آن‌ها ارتباط مستحکم و منطقی وجود دارد.

انتهای پیام