مرتضی مهدویان دلاوری در گفت‌وگو با ایسنا ضمن تشریح ماموریت‌ها و اهداف پژوهش‌سراهای معلمین، اظهار کرد: پژوهشکده تعلیم و تربیت عباس‌زادگان و گروه تحقیق و پژوهش استان از سال ۱۳۷۴ شروع به کار کرده و از سال ۸۸ نیز به صورت رسمی افتتاح شده است و ما در این مدت با هدف برنامه‌ریزی پژوهشی برای نظام آموزش و پرورش، تصمیم‌سازی، سیاست‌گذاری و چاره‌اندیشی به شکل ویژه برای مدارس فعالیت‌های خود را انجام می‌دهیم.
وی افزود: این مجموعه دارای کتابخانه‌ای غنی است که هم شامل بهترین کتاب‌های مرتبط با حوزه مطالعاتی معلمان است و هم تمام رساله‌ها، پایان‌نامه‌ها، اقدام‌پژوهی‌ها، یافته‌های پژوهشی معلمان نیز در این مجموعه گردآوری شده است و در آینده نزدیک هم تصمیم داریم کتابخانه متاورسی را با یک رویکرد جدید در سایتی که داریم، راه‌اندازی کنیم.
رئیس گروه تحقیق و پژوهش آموزش و پرورش خراسان رضوی با بیان اینکه حدود ۸۵ هزار معلم در استان مشغول به کار اند، خاطرنشان کرد: ما دو دسته پژوهشگر داریم، یک دسته پژوهشگرانی هستند که به صورت حرفه‌ای فعالیت پژوهشی انجام می‌دهند که هم کتاب و هم تحلیل‌های پژوهشی دارند و دسته دیگر نیز پژوهشگران عمومی هستند که به واسطه ماموریت‌هایی که در میدان عمل آموزش و پروروش و در قالب طرح‌های و برنامه‌های وزارتی است، در این حوزه شرکت می‌کنند و اسمشان داخل بانک اطلاعاتی ما قرار می‌گیرد.
وجود ۱۵۰۰ پژوهشگر حرفه در سطح استان
مدیر پژوهشکده تعلیم و تربیت عباس‌زادگان بیان کرد: به صورت خاص ۱۵۰۰ پژوهشگر حرفه‌ای و حدود ۱۲ هزار پژوهشگر عمومی داریم که فعالیت پژوهشی داشته و اقدام‌پژوهی انجام داده‌اند و پایان‌نامه‌های خود را در حوزه تحصیلات تکمیلی در اختیار ما قرار داده‌اند.
مهدویان با اشاره به موضوعات پژوهش‌های صورت گرفته در این پژوهشکده، عنوان کرد: ما وقتی از اقدام‌پژوهی و برنامه ملی معلمان پژوهنده صحبت می‌کنیم، منظورمان مسئله‌یابی است. یعنی یک معلم در کلاس درس یک مورد پژوهشی را انتخاب می‌کند که مرحله مسئله‌یابی است، در مرحله بعد که تحلیل مسئله است، به صورت خاص بر روی آن مشکل کار می‌کند و در مرحله سوم نیز که مرحله ارائه راهکار است، راهکارهایی که به نظر او می‌تواند به حل شدن یک مسئله در کلاس درس کمک کند را ارائه می‌دهد.
وی اضافه کرد: ما در یک بازه زمانی ۶ ماهه از آذر هر سال تا پایان خردادماه، این فرصت مطالعاتی را در اختیار معلمان قرار می‌دهیم که این فرایند را انجام و در نهایت گزارش خود را ارائه دهند که با انجام چه کارهایی می‌توان چه مسئله‌ای را در کلاس درس حل کرد.
سال گذشته رتبه اول بخش پژوهش معلمان را از آن خود کردیم
رئیس گروه تحقیق و پژوهش آموزش‌وپرورش خراسان رضوی با تاکید بر اهمیت ارائه راهکار در پژوهش‌هایی که توسط معلمان انجام می‌شود، گفت: ما بر اساس یافته‌هایی که معلمان ارائه می‌دهند، پژوهش‌ها را به عرصه داوری می‌بریم. در سال گذشته از بین ۴۸۳۱ گزارشی که از مدارس به دست ما رسید، ۹ اثر برتر استانی داشتیم که از این تعداد یک اثر رتبه اول کشوری را از آن خود کرد.
مهدویان اظهار کرد: همچنین با توجه به اقدامات، برنامه‌ریزی‌ها و تولید محتواهای خوبی که در این مجموعه داشته‌ایم، خوشبختانه در سال گذشه به عنوان بهترین گروه تحقیق و پژوهش کشور شناخته شدیم و توانستیم رتبه اول را در حوزه پژوهش‌های معلمان در سطح کشور از آن خود کنیم.
وی ادامه داد: امسال طرح‌های تحولی در استان داشتیم که یکی از این طرح‌ها، طرح رادیوپژوهش بود که برای اولین بار در کل کشور مطرح شد و ما در این طرح به بررسی مسائل نظام آموزش و پرورش پرداختیم و همچنین در مجموعه عباس‌زادگان طرحی تحت عنوان مشاوره‌پژوهی داریم و در آن به معلمان پژوهشگر، مشاوره‌هایی را برای بهتر انجام شدن پژوهش‌ها ارائه می‌دهیم.
مهدویان عنوان کرد: در حوزه پژوهشگران حرفه‌ای، پژوهش اینگونه است که پژوهشگر، خود مسئله‌یابی می‌کند و فقط بر روی مسائل کلاس درس تمرکز ندارد، بلکه تمرکز او به صورت کلی بر بسترها و زمینه‌های مختلف تعلیم و تربیت آموزش و پرورش است، جریانات اجتماعی را رصد می‌کند و با توجه به تخصصی که دارد، بسترها و زمینه‌های ارتباطی این حوزه را پیدا می‌کند و فعالیت پژوهشی خود را با توجه به دغدغه و رسالتی که دارد انجام می‌دهد.
وی با بیان اینکه همچنین در پژوهشکده، گروه‌هایی را داریم که به صورت پروژه‌محور پژوهش‌ها را انجام می‌دهند، اضافه کرد: به عنوان مثال در بحث تحولات اجتماعی سال گذشته، یک پروژه مطالعاتی را شروع کردیم و از تمام متخصصان، کارشناسان و پژوهشگران حرفه‌ای متخصص در حوزه‌های جامعه‌شناسی، مسائل تربیتی و روانشناسی دعوت و پروژه‌ای را در خصوص تحلیل این مسئله طراحی کردیم تا بتوانیم به صورت خاص در ۶ برنامه محوری، این مسئله را حل کنیم.
مدیر پژوهشکده تعلیم و تربیت عباس‌زادگان گفت: بر همین اساس پژوهشگران حرفه‌ای ما به صورت پروژه‌محور و براساس رسالتی که دارند، فعالیت پژوهشی خود را انجام و در نهایت نیز یافته‌های خود را در اختیار ما قرار می‌دهند. پروژه‌ای از نظر ما معتبر و قابل اطمینان است که آن را به میدان عمل ببریم و راهکارهای ارائه شده را پیاده سازی کنیم و در نهایت نیز شاهد نتایج آن باشیم. در واقع فلسفه پژوهش، کاربست یافته‌هاست. یعنی باید یافته‌های پژوهشی را به مرحله ظهور و بروز برسانیم و آن را پیاده سازی کنیم که اگر جز این باشد صرفا یک کار پژوهشی انجام دادن و تحقیق کردن نمی‌تواند در هیچ حیطه‌ای راهگشا باشد.
پژوهش‌های صورت گرفته پیاده سازی نمی‌شود
رئیس گروه تحقیق و پژوهش آموزش‌وپرورش خراسان رضوی اظهار کرد: به نظر من مشکلی که در آموزش و پرورش کشور وجود دارد، این است که پژوهش‌هایی که صورت می‌گیرد، پیاده‌سازی نمی‌شود. در حالیکه اگر نتایج حاصل از پژوهش‌ها در عمل به کار گرفته شود، حال کشور و نظام تعلیم و تربیت ما بسیار بهبود می‌یابد.
مهدویان خاطرنشان کرد: ما در گروه تحقیق و پژوهش استان، در هر اداره‌ای یک کارشناس پژوهش داریم که بازوان توانمند پژوهشی در هر اداره هستند. بر همین اساس طرحی را برای سال آینده طراحی کرده‌ایم برای اینکه بتوانیم مشکلات را از کف مدارس احصا و به کارشناسان هر اداره ارجاع دهیم تا پژوهش‌های لازم انجام شود و بر اساس یافته‌ها، اقدامات لازم صورت گیرد.
وی اضافه کرد: همچنین در هر مدرسه یک راهبر پژوهشی تعریف کرده‌ایم که این راهبر پژوهشی از کارگزاران آموزشی و تربیتی مدرسه مانند معلم، مدیر، مربی پرورشی، معاون آموزشی یا یکی از معلمان توانمند حوزه پژوهشی آن مدرسه است و مشکلاتی که در مدرسه وجود دارد را شناسایی و آن‌ها را یا به اطلاع کارشناسان پژوهش می‌رساند یا اینکه از طریق سامانه به صورت مستقیم به استان ارسال می‌کند.
پژوهشکده عباس‌زادگان، عقل منفصل آموزش و پرورش استان است
مدیر پژوهشکده تعلیم و تربیت عباس‌زادگان گفت: این پژوهشکده به نوعی عقل منفصل آموزش و پرورش استان است، به گونه‌ای که ما در اینجا برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام می‌دهیم، اما بازوان توانمند در قالب کارشناسان و راهبران پژوهشی در مدارس می‌توانند رسالت و ماموریت‌هایی که مورد توجه ماست را در پیشبرد اهدافمان به ما کمک کنند.
مهدویان اظهار کرد: یکی از نکات مهم مورد توجه ما برای ایجاد تحول در جامعه این است که در گام اول باید تحول در آموزش و پرورش و نظام تعلیم و تربیت را رقم بزنیم و یکی از بهترین و اثربخش‌ترین میدان‌های عمل در جامعه هم نظام تعلیم و تربیت رسمی و مدرسه‌ای است. باید فرمایش رهبر معظم انقلاب مبنی بر اینکه امروز مسئله تعلیم و تربیت و فرهنگ مسئله اول نظام ماست را جدی بگیریم، چراکه همین موضوع به نوعی خط مقدم تحول و حرکت در مسیر تعلیم و تربیت و فرهنگ‌سازی و آینده‌سازی جامعه آموزش و پرورش است.
رئیس گروه تحقیق و پژوهش خراسان رضوی آموزش‌وپرورش ادامه داد: بر اساس این فرمایش ایشان ما هم از این قاعده مستثنی نیستیم و در گروه تحقیق و پژوهش استان تمام هدف ما این است که بتوانیم نظام تعلیم و تربیت خود را در مسیر درست قرار دهیم و اسناد بالادستی را که به نوعی مورد تاکید مقام معظم رهبری، خبرگان، متخصصان و نخبگان عرصه تعلیم و تربیت است را در حوزه تحقق و پژوهش استان و پژوهشکده تعلیم و تربیت عباس‌زادگان پیاده‌سازی کنیم.
مهدویان با بیان اینکه ما برای معرفی و شناساندن پژوهشکده به معلمان اقدامات خوبی را انجام داده‌ایم، افزود: ما اکنون به طرق مختلف با معلمان ارتباط داریم. در همین راستا در روزهای پنجشنه هر هفته نشست‌های تخصصی برای معلمان استان برگزار می‌کنیم و حضور پژوهشگران زیادی را در این مجموعه شاهد هستیم که و طی این نشست‌ها به مسائل را احصاء و برای آن‌ها برنامه‌ریزی می‌کنیم، اما باز هم انتظار ما این است که شاهد حضور پژوهشگران بیشتری باشیم.
وی با بیان اینکه این مجموعه از ظرفیت بسیار خوبی برخوردار است، گفت: به گونه‌ای که ۱۳ هزار و ۵۰۰ جلد کتاب تخصصی در حوزه آموزش و پرورش، نزدیک به ۱۱ هزار گزارش اقدام‌پژوهی مدرسه‌ای معلمان، حدود ۳۸۶۴ پایان نامه و ۱۶۴ رساله و نزدیک به ۲۳۰ طرح پژوهشی تا کنون در این مجموعه انجام شده است.
کار پژوهش مظلوم واقع شده است
مدیر پژوهشکده تعلیم و تربیت عباس‌زادگان افزود: در واقع آسیبی که در حوزه پژوهش وجود دارد این است که به طور کلی پژوهش مظلوم واقع شده است و پژوهشگران ما انسان‌های حساسی هستند و یافته‌های خود را در بسیاری از مواقع انتشار نمی‌دهند.
مهدویان با اشاره به نقش کلیدی خانواده در نظام تعلیم و تربیت، خاطرنشان کرد: امسال در این خصوص دو طرح را در دستور کار حوزه پژوهش قرار داده‌ایم. باید بررسی شود که چرا رویکردهای خانواده که در جریان تعلیم و تربیت مهم است، با رویکرد مدرسه و محتوایی که در کتب درسی وجود دارد، مغایرت دارد.
رئیس گروه تحقیق و پژوهش آموزش‌وپرورش خراسان رضوی با اشاره به پای کار آمدن سایر سازمان‌ها برای کمک به این حوزه، تاکید کرد: از سازمان‌هایی که در عرصه تعلیم و تربیت فعالیت می‌کنند، این انتظار داریم که با آموزش و پرورش ارتباط داشته باشند که البته ما در همین راستا تفاهمنامه‌های پژوهشی زیادی با موسسات تربیتی، آموزشی و دانشگاه‌های استان امضا و طرح‌های مشترکی برایشان تعریف کرده‌ایم.
مهدویان یادآور شد: ما در جلسات مختلفی گفته‌ایم که برای انجام یک کار اساسی در حوزه تعلیم و تربیت، نیاز به انسجام داریم و در همین راستا باید همه سازمان‌های مرتبط با این حوزه یک هدفگذاری درستی انجام دهیم. هرچند که بسیاری از سازمان‌ها پای کار آمده‌اند، اما در حد کمال و انتظار ما نیست و هنوز نتوانسته‌ایم حال نظام تعلیم و تربیت را آن گونه که باید خوب کنیم که البته این حال بد به متغیرهای زیادی بستگی دارد.
وی بیان کرد: برای پاسخ درست و منطقی این سوال که حال نظام تعلیم و تربیت ما چگونه است، باید به خروجی‌های آن نگاه کنیم، همان گونه که میدانیم خروجی‌های نظام و تعلیم و تربیت ما دانش‌آموزان و جوانانی هستند که در جامعه حرف‌هایی برای گفتن دارند و لذا به نظر من باید از همه ظرفیت‌های تربیتی استان در آموزش و پرورش استفاده کنیم.
مدیر پژوهشکده تعلیم و تربیت عباس‌زادگان گفت: در واقع تمام این انسجام‌ها باید در قالب یک بسته محتوایی بسیار غنی در آموزش و پرورش تهیه شود تا در این صورت بتوانیم دانش‌آموزان را در مسیر رشد و توسعه قرار دهیم.
انتهای پیام
نظرات