بابک زمانی‌پور در گفت‌وگو با ایسنا درخصوص پیشینه‌ آداب انجام سفرهای زیارتی در چهارمحال و بختیاری، اظهار کرد: مردم این استان از آن جایی که از دیرباز به ائمه اطهار، صالحان، بزرگان و امامزادگان علاقه و ادارت خاصی داشتند، به همین‌ علت تلاش کردند تا این اعتقاد و علاقه قلبی و ارادت خود را به شکل‌های گوناگون و از جمله به شیوه‌ زیارت بقعه‌های متبرکه نشان دهند.

مدیر گنجینه آموزش و پرورش چهارمحال و بختیاری افزود: سفرهای زیارتی در استان به چند گروه تقسیم‌بندی می‌شوند؛ یکی از آن‌ها سفرهای زیارتی فرا ملی هستند که مردم برای دیدار و زیارت حرمین شریفین به سفر حج مشرف می‌شدند که این سفر از طریق راه دزپارت (اتابکی، سلطانی، نردبانی و لینچ) بختیاری تا اهواز و بوشهر و سپس از طریق دریا و یا از راه کربلا از مسیر کرمانشاه، عتبات عالیات، دمشق و عربستان انجام می‌شد، معمولا این سفرها بین یک تا دو سال زمان می‌برد.

وی ادامه داد: زیارت عتبات عالیات یکی دیگر از اشکال سفرهای زیارتی فرا ملی در چهارمحال و بختیاری محسوب می‌شد زیرا  سفر به شهرهای سامرا، کاظمین، کربلا و نجف یکی از آرزوهای دیرینه‌ی مردم استان بود که این خواسته و آرزو به شکل‌های گوناگون در اذهان مردم تبلور داشته و می‌توان شکل‌هایی از آن را در اشعار مدحی و مرثیه‌ای شعرای این منطقه به ویژه از دوره صفویه به بعد مانند واهب بختیاری مشاهده کرد همان گونه که واژگانی چون کربلایی(کبلایی و کل)نیز یکی از دل خواه‌ترین القاب برای زائرین این سفرها بوده است همچنین می‌توان به یک نمونه از اشعاری که در این زمینه وجود دارد، اشاره کرد: «ای کرده پی آب بقا عمر تلف، جز باد بگو چه داری آخر در کف، از آتش اگر نجات خواهی برسان، خودرا تو به خاک کربلا یا که نجف»

زمانی‌پور عنوان کرد: یکی دیگر از اشکال سفرهای زیارتی مردم چهارمحال و بختیاری سفرهای ملی و در راس آنها دیدار ارض اقدس مشهد الرضای مقدس بوده است، براین اساس از عصر صفویه به بعد آثار متعددی مانند انواع سفرنامه، آواها و چاوش‌خوانی‌ها درخصوص این نوع از سفرهای زیارتی توسط زائرین ضامن آهو فراهم شده، سفر به مشهد مقدس همواره برای مردم این دیار آرزومندی بوده است که نمونه‌هایی از بازخوردهای آن را می‌توان در موقوفاتی که برای آستان قدس رضوی در مناطق مختلف استان وجود دارد همچنین نام گذاری اماکن، نامگذاری افراد با نام رضا و در بارزترین شکل آن در روزگار حاضر در آثار تهیه شده در قالب جشنواره کتاب رضوی در این استان مشاهده کرد.

مدیر گنجینه آموزش و پرورش چهارمحال و بختیاری اضافه کرد: سفر به شیراز برای زیارت شاه‌چراغ و مسافرت به قم برای آستانه‌بوسی بقعه حضرت معصومه (س) و توجه به مراکز فرهنگی خاص دیگر نظیر حضور در مسجد جمکران از دیگر مقاصد مردم این استان در سفرهای زیارتی ملی محسوب می‌شوند.

وی تصریح کرد: در این مسیر یکی از موضوعات مهم که اهمیت بالایی دارد سفرهای زیارتی است که به عنوان سفرهای زیارتی منطقه‌ایی در سطح چهارمحال و بختیاری انجام می‌شوند و بر این منوال اماکن خاصی مانند بقاع متبرکه حمزه‌علی در بلداجی، شاهزاده عزیزالله در شهر کیان، سید بهاءالدین محمد در شیخ شبان، سید محمد در بارده و... از دیرباز مورد توجه مردم این استان قرار داشته‌اند، وجود بقاع متبرکه‌ فراوان در بسیاری از شهرها و روستاهای این استان علاوه‌بر اینکه بیان‌گر ارادت قلبی خاص اهالی هر محل به خاندان اهل بیت عصمت و طهارت (س) است؛ موجب می‌شود تا اهالی سایر نقاط دور و نزدیک نیز در سفرهای هفتگی، ماهانه، فصلی و سالانه به زیارت این اماکن مذهبی شتافته و به این ترتیب علاوه‌بر تهذیب نفس از جهت وفاق اجتماعی و نیز رونق اقتصادی زمینه‌های مختلف رشد فراهم آورده شود.

زمانی‌پور یادآور شد: سفرهایی که مردم شهرکرد در گذشته برای دیدار و زیارت بقعه سدبهاءالدین محمد در شیخ شبان انجام می‌دادند از جمله‌ سفرهای زیارتی منطقه‌ای قابل توجه به شمار می‌آید، این سفر معمولا در پایان فصل بهار که در گاه‌شماری کشاورزی هم زمان با خوشه بستن جوهای مزارع پر برکت بوده است انجام می‌شد، طول سفر نیز حدود یک هفته بوده و مردم به اشکال گوناگون برای زیارت این بقعه متبرکه از شهرکرد به سمت روستای شیخ شبان حرکت می‌کردند، مردم در این سفر زمان خود را به گونه‌ایی برنامه‌ریزی می‌کردند که بتوانند علاوه‌بر زیارت این بقعه شریف از ارتفاعات مجاور صعود کرده و پس از فرود مجدد به دیدار بقعه سید محمد بارده(س) نیز نائل شوند.

مدیر گنجینه آموزش و پرورش چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه امروزه اشعار و خاطرات بسیار زیادی از سفرهای زیارتی مردم استان در گذشته باقی مانده است، بیان کرد: سفر به بقعه‌ شاه‌منظر (س) در ارتفاعات بزلر هفشجان یکی دیگر از سفرهای زیارتی مردم شهرکرد یا دهکرد قدیم به شمار می‌آید که افراد با شوق فراوان به صورت یک روزه به زیارت این مکان می‌شتافتند که البته در دهه‌های اخیر این زیارت به دلیل صعب‌العبوری راه از جبهه‌ مشرف به شهرکرد با کم توجهی مواجه شده اما مردم هفشجان همچنان این سفر زیارتی را با دقت نظر تمام انجام می‌دهند.

وی افزود: سفر به بقعه سید سعید چلیچه یکی دیگر از سفرهای زیارتی است که در اواخر فصول بهار و تابستان توسط مردم چهارمحال و بختیاری انجام می‌شد و به واسطه‌ی آن که در حاشیه‌ این بقعه چشمه‌ای دارای آب املاح مفید معدنی وجود داشت افراد در طول سفر خود از مواهب درمانی این آب نیز استفاده می‌کردند.

زمانی‌پور ادامه داد: مردم چهارمحال و بختیاری مناسبت‌های مذهبی موجود در تقویم هجری قمری مانند ایام محرم بیش از سایر زمان‌ها به زیارت بقاع متبرکه مشرف می‌شدند همچنان که زیارت روزانه بقعه امامزادگان حلیمه و حکیمه خاتون (س) در شهرکرد وتوجه به فرهنگ و آداب خاص پیوسته به آن مانند توزیع حنای اولاد و مراد، پخت کاکولی بیست و هفتمین روز ماه مبارک رمضان، روشن کردن چراغ و برگزاری آیین چراغ‌بران در شب سال نو بسیار مورد توجه مردم قرار داشته و دارد.

مدیر گنجینه آموزش و پرورش چهارمحال و بختیاری عنوان کرد: در گذشته و هنگامی که کاروان زیارتی برای سفرهای زیارتی فراملی و ملی تشکیل می‌شد فردی با عنوان چاوش‌خوان با ندای خوش خود به مردم هر محل نوید آغاز سفر زیارتی را می‌داد و براین منوال افراد دل نهاده در این راه تلاش می‌کردند خود را به هر شکل  به این کاروان ملحق کنند، با این همه افراد بسیاری نیز که توانایی حضور در این سفرها را نداشتند تلاش می‌کردند با اهدای وجه نقد هرچند اندک به عنوان هزینه سفر به مسافران طلبیده شده برای زیارت کمک شوند تا  فرد زائر در تمام طول سفر زیارتی خود به یاد اشخاصی باشد که توفیق حضور در بقاع متبرکه را پیدا نکرده بودند و به طریق اولی  نائب‌الزیاره این افراد باشند، همچنان که خود را موظف می‌دانست برای آن‌ها نیز در هنگام برگشت هدایایی در خور و ره‌آوردی متناسب با این سفر تهیه کنند.

وی اضافه کرد: اهل هر محل در هنگام عزیمت زوار آنان را سه نوبت از زیر آرد و قرآن رد کرده، تا مسافتی آن‌ها را همراهی کرده و ضمن نثار آب و برگ گل در پشت سر مسافران پس از گذشت چند روز از آغاز سفر مسافران اقدام به پخت آشی با عنوان آش پشت پا با بهره‌مندی از آرد برجای مانده از روز سفر و توزیع آن در میان آشنایان و همسایگان می‌کردند، همچنین این افراد در طول عزیمت عزیزانشان به سفرهای زیارتی بیرقی سبز بر سر در خانه‌شان نصب می‌کردند که نشان از داشتن زائر و چشم به راهی سایر افراد خانواده داشت.

زمانی‌پور خاطرنشان کرد: هنگامی  که مسافران از سفر زیارتی بازمی‌گشتند در چهارمحال و بختیاری مرسوم بود که اهل محل تا حدود یک منزل بیرون از محل سکونت به استقبال از آن‌ها می‌رفتند و با دود دادن اسفند و انجام قربانی قدومشان گرامی داشته می‌شد همچنین از اهل محل، دوستان و همسایگان برای صرف ولیمه در روز سوم بازگشت به همراه برپایی آیین ختم سوره مبارکه انعام در کنار تقدیم کردن هدایا هرچند کوچک و به خصوص مهر، تسبیح، جانماز، سجاده، آیینه و شیشه عطرهای کوچک از سوی افراد بازگشته از سفر تقدیر به عمل آورده می‌شد.

انتهای پیام