به گزارش ایسنا، در ماده ۱۹ پیمان‌نامه حقوق کودک آمده است که «کشورهای عضو کلیه اقدامات قانونی، اجرایی، اجتماعی و آموزشی لازم را به عمل خواهند آورد تا از کودک در برابر کلیه اشکال خشونت جسمی یا روانی، صدمه یا آزار، بی‌توجهی یا رفتار توأم با سهل‌انگاری، سوءرفتار یا بهره‌کشی، از جمله سوءاستفاده جنسی، در حین مراقبت توسط والد (یا والدین)، سرپرست (یا سرپرستان) قانونی یا هر شخص دیگری که عهده‌دار مراقبت از کودک است، حمایت کنند.» و همچنین در بند ۲ این ماده قانونی گفته شده است که « اقدامات حمایتی باید بر حسب مورد شامل روشهای مؤثر برای ایجاد برنامه‌های اجتماعی جهت فراهم کردن پشتیبانی لازم از کودک و کسانی که عهده‌دار مراقبت از کودک هستند و نیز پشتیبانی از دیگر شکلهای پیشگیری و شناسایی، گزارش‌دهی، ارجاع، تحقیق، درمان و پیگیری موارد سوءرفتار با کودک که قبلاً ذکر شد، و برحسب مورد پشتیبانی از پیگرد قضایی، باشد.»
همچنین طبق ماده ۳۲ این پیمان‌نامه «کشورهای عضو حق کودک را برای برخورداری از حمایت در برابر بهره‌کشی اقتصادی و انجام هرگونه کاری که ممکن است زیانبار باشد یا خللی در تحصیل کودک وارد آورد، و یا به سلامتی کودک یا رشد جسمانی، ذهنی، اخلاقی یا اجتماعی او آسیب رساند، به رسمیت می‌شناسند.»
این مواد قانونی در حالی مطرح می‌شود که آسیب های ورود کودکان به موضوعات خشونت‌آمیز و تاثیر آن بر سلامت روح و روان آنها بر کسی پوشیده نیست، چراکه کودکی یکی از حساس‌ترین دوره‌هایی است که جسم و روان افراد در حال شکل گیری و تکامل است و اتفاقات اجتماعی می‌توانند در روند این شکل‌گیری موثر باشند؛ با این وجود اما پس از حادثه تروریستی حرم شاهچراغ که موجب شهادت و مجروحیت تعدادی از زائران شد، ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد که با واکنش‌های گسترده‌ای از سوی کاربران همراه بود؛ ویدیویی حاوی برنامه‌ای زنده که از شبکه‌ای تلویزیونی به صورت مستقیم از بیمارستان محل بستری مصدومان روی آنتن رفت و جزئیاتی از این حادثه را برای کودکان تعریف کرد. این در حالیست که طی ماه‌های اخیر شاهد انتشار ویدئوها و اخباری از اعتراضات، خشونتها و ... در برنامه‌های تلویزیونی و شبکه‌های اجتماعی هستیم که تماشای این اخبار توسط کودکان نیز خود محل نقد کارشناسان است.
در معرض خشونت قرار دادن کودکان «ممنوع»
مونیکا نادی، حقوقدان و فعال حقوق کودک در این باره به ایسنا می‌گوید: از آنجایی که بروز خشونت علیه کودکان و همچنین در معرض خشونت قرار دادن آنها در رشد و تکامل جسمی و روانی کودکان آثار نامطلوب به همراه دارد، «ممنوع» است، چراکه اصول و قواعد بین‌المللی و قوانین داخلی دولت‌ها را ملزم به حمایت همه جانبه از کودکان در برابر خشونت کرده است.
وی با استناد به قوانین و مواد قانونی تعریف شده در پیمان‌نامه حقوق کودک و همچنین سازمان بهداشت جهانی اظهار می‌کند: سازمان بهداشت جهانی خشونت علیه کودکان را اینطور تعریف کرده است که «آسیب یا تهدید سلامت جسمانی، روانی، رفاه و آسایش و بهزیستی کودک به دست والدین یا افراد دیگر که نسبت به او مسئول هستند.» و پیمان‌نامه حقوق کودک نیز به عنوان معتبرترین سند بین‌المللی که ایران نیز آن را تصویب و اجرایی کرده از کودکان در برابر خشونت حمایت کرده است که طبق ماده ۱۹ آن اینطور مقرر کرده است که «کشورهای طرف کنوانسیون تمام اقدامات قانونی، اجرایی، اجتماعی و آموزشی را در جهت حمایت از کودک در برابر تمام اشکال خشونت‌های جسمی و روحی، آسیب‌رسانی یا سوءاستفاده، بی‌توجهی یا سهل‌انگاری، بدرفتاری یا استثمار، به عمل خواهند آورد.»
شاهد خشونت روانی از سوی برخی از رسانه‌ها نسبت به کودکان هستیم
این فعال حقوق کودک با اشاره به ماده ۳۲ پیمان‌نامه حقوق کودک که دولت‌های عضو را از اقدامات زیانبار برای بهداشت جسمی، روحی، معنوی و اخلاقی بازداشته است، می‌گوید: در واقع طبق اسناد بین‌المللی بر تامین منافع عالیه کودکان و حمایت همه جانبه از کودکان در برابر خشونت تاکید شده است و این درحالیست که در شرایط کنونی شاهد رفتارهای خشونت‌آمیز با کودکان هستیم، این رفتارهای خشونت‌آمیز با کودکان در فضای مدارس و خیابان‌ها به جسم و روان کودکان صدمه وارد می‌کند و در شرایط کنونی حتی شاهد خشونت روانی از سوی برخی از رسانه‌ها نسبت به کودکان هستیم.
باید حامی حقوق کودکان باشیم
نادی با انتقاد از پخش اخبار حاوی مطالب خشونت بار برای کودکان یادآور می‌شود: شبکه پویا به عنوان شبکه ویژه کودکان باید مهم‌ترین حامی حقوق کودک باشد و اقدامات‌شان باید در چارچوب تامین منفعت کودکان صورت گیرد، اما متاسفانه شاهد اعمال خشونت توسط این شبکه در پخش و انتشار اخبار خشونت‌آمیز حمله به حرم شاهچراغ و کشته شدن افراد در میانه پخش برنامه کودک بودیم. هرچند در این مدت علاوه بر این شبکه شاهد پخش اخبار متعدد در شبکه‌های اجتماعی و تماشای آنها توسط کودکمان هستیم، به طور قطع این اقدام به منزله عملی زیان بار برای روان کودکان است و کودکان را در معرض آسیب‌هایی قرار می‌دهد که نه تنها احساس امنیت فعلی‌شان را مختل می‌کند و موجب ایجاد ترس و وحشت در آنها می‌شود، بلکه در بلندمدت تاثیرات منفی در رشد روانی آنها می‌گذارد، بنابراین این عمل، خشونت‌آمیز و مردود است و با توجه به تعاریف قانونی مندرج در قانون حمایت از کودکان و نوجوانان می‌تواند از مصادیق کودک‌آزاری و قابل پیگرد قضایی باشد.
از مسیر درست کودکان را در معرض اخبار قرار دهید
این حقوقدان تصریح می‌کند: بنابراین برای کاهش بار خشونت‌آمیز اتفاقات کنونی برای کودکان ضمن احترام به کرامت انسانی کودکان و پذیرش حق اعمال نظر و عقیده و مشارکت آنها در امور اجتماعی باید کودکان را از حقوق قانونی خویش مطلع کرد و از آنها خواست که هر گونه اعمال خشونت و نقض حقوق خود را گزارش دهند و آنها را از مسیرهای درست در معرض اخبار قرار داد.
وی با تاکید بر اینکه حفاظت از کودکان در برابر خشونت وظیفه تمام افراد جامعه است، می‌افزاید: خانواده، مدارس، دولت، افراد جامعه، مراجع قضایی و رسانه‌ها همگی موظف هستند که در راستای تحقق حقوق کودکان نقض حقوق قانونی‌شان را پیگیری کنند.
اخبار به بدترین شکل در رسانه‌ها به کودکان نمایش داده می‌شود
الهه خوشنویس، روانشناس و فعال حقوق کودک نیز در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه در حال حاضر اخبار مختلف به بدترین شکل در رسانه ها به کودکان نمایش داده می‌شود و حتی در صدا و سیما به نظر هیچ تفکری پشت رفتار رسانه ملی دیده نمی‌شود، می‌گوید: کشور ما پیمان‌نامه حقوق کودک را امضاء کرده و این پیمان‌نامه پس از تصویب در مجلس در حکم قانون است و لازم‌الاجراست اما مواد آن نادیده گرفته می‌شود.
خوشنویس ادامه می‌دهد: در ماده ۳ از بخش اول پیمان‌نامه حقوق کودک به صراحت مطرح شده است که در کلیه اقدامات مربوط به کودکان که توسط افراد یا مؤسسات رفاه اجتماعی دولتی یا خصوصی، دادگاه‌ها، مقامات اجرایی یا نهادهای قانونگذاری به عمل می‌آید، منافع عالیه کودک باید مورد توجه جدی قرار گیرد. هیچ کجای دنیا در قرن ۲۱ چنین اتفاقی نمی‌افتد که برنامه کودک که بچه‌هایی با سنین مختلف آن را تماشا می‌کنند قطع شود و یک حادثه تروریستی با جزئیاتی تکان دهنده گزارش شود؛ این مصداق بارز کودک‌آزاری عاطفی است و بی‌رحمانه‌ترین کاری است که ممکن است در دنیا اتفاق افتد و امنیت کودکان ما را می‌گیرد. آیا در چنین تصمیمی منافع عالیه کودک لحاظ شده است؟!.
این روانشناس در خصوص تاثیر اخبار خشونت‌آمیز بر روان کودکان می‌گوید: «بندورا» (روانشناس) در نظریه یادگیری مشاهده‌ای و تقلید مطرح کرده که مشاهده خشونت می‌تواند به طور مستقیم بر روی رفتار کودکان اثر بگذارد و آزمایش بندورا یکی از آزمایش‌های معروفی است که در این رابطه در دنیا مطرح است. مشاهده خشونت می‌تواند موجب عادی سازی خشونت شود؛ می‌تواند حساسیت کودک را نسبت به درد و رنج دیگران کم کند؛ می‌تواند کودک را به سوی رفتارهای پرخاشگرانه یا آسیب رسان نسبت به دیگران سوق دهد یا ممکن است موجبات احساس ترس و ناامنی از محیط را در کودکان فراهم کند.
ایجاد احساس ناامنی و ترس در کودکان با ارائه جزییات حوادث تروریستی
این فعال حقوق کودک با تاکید بر اینکه حق هر کودک و انسانی این است که در جریان آنچه در محیط می‌گذرد، قرار گیرد، اما تفاوت بین کودک و بزرگسال از نظر محتوای پیامی که دریافت می‌کند باید مورد توجه قرار گیرد، خاطرنشان می‌کند: کودک آنچه را که می‌بیند یا می‌شنود باور می‌کند و توانایی تجزیه و تحلیل ذهنی این اطلاعات را ندارند در حالی که بزرگسالان می‌توانند به کمک تجارب قبلی و تجزیه و تحلیل از خود مراقبت کنند، بنابراین حتما در روایت اخبار ناراحت‌کننده، حوادث خشونت‌آمیز و ... باید به سن مخاطب و میزان رشد شناختی او توجه کرد چرا که ارائه جزئیات یک حادثه تروریستی که حتی برای بزرگسالان هم تکان دهنده است، برای کودکان با ساده‌ترین نگاه دستاوردی جز احساس ناامنی و ترس نخواهد داشت.
وی در پاسخ به این سوال که باتوجه به شرایط فعلی اخباری که دارای خشونت هستند را باید چطور با کودکان در میان بگذاریم؟ می‌گوید: اکنون در کشور بحث‌هایی است که نباید جزئیات آن در حضور کودکان مطرح شود. روایت والدین نباید برای کودکان دارای جزئیات باشد. به طور مثال اگر قرار مثلا اخبار را نگاه کنیم و این اخبار حاوی تصاویر خشن یا پرخاشگری است، باید به فرزندمان بگوییم که این برنامه در مورد برخی از اعتراضات مردم است ولی تصاویر و گزارشهای آن برای شما مناسب نیست، و اصلا ضرورتی به ذکر جزئیات برای کودکان نیست. البته این که کودکان در جریان اخبار قرار گیرند خوب است، اما نه با جزئیات.
حال سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا با وجود اینکه حتی شبکه پویا شبکه‌ای تخصصی برای خردسالان است، این شبکه برای تولید محتوا و برنامه‌های خود از روانشناسان کودک و کارشناسان این حوزه استفاده می‌کند؟ چراکه حتی در توضیحاتی هم که در سایت شبکه پویا به عنوان معرفی آمده اینطور نوشته شده است که: «کانال پویا در ۲۸ تیر ۱۳۹۱، پخش رسمی خود را آغاز کرد. در آن سال، کانال پویا مختص پخش برنامه‌های پویانمایی (انیمیشن) برای هر سه رده سنی خردسال، کودک و نوجوان بود. از اول مهر ۱۳۹۴، کانال پویا به کانال تخصصی خردسالان تبدیل شد تا براساس یک منظومه تربیتی، برنامه‌های پویانمایی (انیمیشن)، رئال (لایواکشن) و تلفیقی را برای مخاطب خردسال ارائه دهد.»
انتهای پیام
نظرات