مرکز آموزش عالی میراث‌فرهنگی اواخر دهه شصت با هدف تربیت متخصص در حوزه‌های میراث‌فرهنگی در ساختمانی در محوطه کاخ نیاوران در رشته‌های هنرهای سنتی، موزه‌داری، مردم‌شناسی، باستان‌شناسی، مرمت آثار تاریخی، مرمت بناهای تاریخی، راهنمای موزه و محوطه‌های تاریخی و هنرهای سنتی به تربیت کارشناسان مجرب مورد نیاز سازمان میراث فرهنگی و سایر سازمان‌ها می‌پرداخت.

هرچند نقدهایی درباره به کار نگرفتن فارغ‌التحصیلان این مرکز در سال‌های مؤخر همواره مطرح بود، اما این مرکز تنها ساختار آموزشی در حوزه میراث‌فرهنگی بود که به طور تخصصی به آموزش نیروی انسانی در این حوزه‌ها می‌پرداخت.

با این حال، در اواخر دهه هشتاد، رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی دستور انحلال این مرکز را صادر کرد که در اوایل دهه نود با توجه به خلائی که در آموزش احساس می‌شد، پس از نامه‌نگاری‌های متعدد با رییس‌جمهور وقت، سرانجام با ابقاء و تداوم فعالیت این مرکز موافقت شد اما در ادامه درگیر اختلاف نظر شورای عالی اداری و وزارت علوم شد.

در سال ۱۳۹۸ اما رییس سازمان وقت میراث فرهنگی، سرپرستی را برای این مرکز انتخاب و او را ملزم کرد که ظرف شش ماه به استناد مصوبه سال ۹۰ شورای عالی اداری، این مرکز را ابقا کند. در همان سال وسایل مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی از نیاوران به خوابگاه دانشجویی پسران در خیابان «به آفرین» تهران منتقل می‌شود، ولی تا امروز خبری از راه‌اندازی دوباره مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی نشده است.

به دنبال طولانی شدن این تعطیلی که بدون هیچ جایگزینی اتفاق افتاده و با توجه به ضرورت متخصص‌پروری به‌ویژه در حوزه میراث فرهنگی و نقدهایی که به خلاء متخصص در اداره‌های میراث فرهنگی استان‌ها، پایگاه‌ها و محوطه‌های تاریخی و همچنین پژوهشگاه میراث فرهنگی می‌شود، ایسنا در رشته گفت‌وگوهایی، ضرورت راه‌اندازی دوباره این مرکز را با نگاهی به انتقادها، بررسی می‌کند.

سیداحمد محیط‌طباطبایی که درحال حاضر رییس کمیته ملی موزه‌ها در ایران (ایکوم ایران) است و از سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۳ مدیریت معاونت معرفی و آموزش سازمان میراث فرهنگی را به عهده داشت، در گفت‌وگو با ایسنا درباره روند شکل‌گیری مرکز آموزش عالی میراث‌فرهنگی، توضیح داد: با تشکیل سازمان میراث‌فرهنگی در پایان دهه شصت متولیان سازمان در آن زمان متوجه این امر شدند که فاقد تعداد کافی و لازم از کارشناسان ذی‌ربط در حوزه‌های موزه‌داری و مرمت هستند و به همین دلیل در این رشته‌ها لزوم تأسیس یک مرکز آموزشی وجود دارد. هدف از تشکیل این مرکز این بود که از فارغ‌التحصیلان آن در بدنه سازمان میراث‌فرهنگی که با خلأ نیروی متخصص مواجه بود، استفاده شود.  

او ادامه داد: نکته مهم در مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی این بود که به جز اساتیدی که در رشته‌های ذی‌ربط دارای تخصص و تجربه در دانشگاه‌های مختلف بودند، از خود حوزه کارشناسی میراث‌فرهنگی نیز استفاده شود و از خِبرگان این امر که دارای تجربیاتی چند دهه‌ای نیز بودند، در بخش‌های مختلف سازمان برای آموزش و انتقال تجربیات استفاده شود.

محیط‌طباطبایی گفت: این رفتار و روند در ابتدا بسیار موفق بود و مرکز در یکی از بخش‌های سازمان میراث‌فرهنگی تشکیل شد و شروع به فعالیت کرد. بعدها روند جذب ورودی‌ها به علت مسائل اداری یا این‌که جذب رسمی دارای معذورات و مشکلاتی بود، دیگر مثل قبل انجام نشد، اما مرکز آموزش عالی همچنان به عنوان یک مرکز تخصصی علمی باقی ماند تا با گسترش رشته‌ها و با استفاه از کارشناسان خبره و قدیمی که می‌توانستند تجربیاتشان را در اختیار دانشجوها قرار دهند، در حوزه میراث فرهنگی به حیات خود ادامه دهد و به این ترتیب، شامل جایگاهی در حوزه آموزش عالی ایران شود.

رییس ایکوم ایران در ادامه به روند تعطیلی مرکز آموزش عالی میراث‌ فرهنگی اشاره کرد و افزود: به هر حال مرکز آموزش به آن شکل تأسیس شده بود و بعد به شکل مرکز آموزشی سایر دانشکده‌های کشور درآمد، متأسفانه در دوره‌ای به علت مسائل مختلف که خیلی هم شفاف به آن پرداخته نشد، مورد بی‌مهری سازمان میراث‌فرهنگی قرار گرفت و مرکزی را که بخشی از حافظه و خاطره سازمان میراث فرهنگی در دهه هفتاد و هشتاد بود، به تعطیلی کشاندند. اگرچه قرار بود این مرکز در جای دیگر به کارش ادامه دهد، اما این اتفاق نیفتاد و امروز جای خالی آن را به شدت حس می‌کنیم.

محیط‌طباطبایی با انتقاد از فقدان مرکز آموزشی در بدنه میراث‌فرهنگی، اظهار کرد: سازمان میراث‌فرهنگی زمانی‌ به شکل پژوهشگاه و بخشی از وزارت علوم بود و با عنوان یک سازمان علمی و تخصصی شمرده می‌شد. با جابه‌جایی‌ها که بعدا صورت گرفت به تدریج از این جایگاه فاصله گرفت و بعدها ادغام و به شکل سازمانی مرکب با گردشگری و بعدها هم به شکل وزراتخانه فعلی درآمد. در آن شکل پژوهشگاهی، واحدآموزشی جزو ملزومات و مکمل فعالیت‌های آن شمرده می‌شد. امروز نیز مانند هر پژوهشگاهی، بخش پژوهشگاه میراث‌فرهنگی باید دارای فضای آموزشی باشد تا بتواند کارشناسان را در سطوح بالاتر (دکتری) تربیت کند و در رشته‌های مرتبط با میراث‌فرهنگی همچون، باستان‌شناسی و مردم‌شناسی و نه فقط مرمت آثار و بنا حضور مؤثری داشته باشد، اما متأسفانه هیچ‌گاه این امر در حوزه پژوهشگاهی میراث‌فرهنگی شکل نگرفته و این نگاه و دقت نظر و پشتیبانی لازم از آن به عمل نیامده است و به طور کلی به این جایگاه میراث‌ فرهنگی در ساختار علمی ـ پژوهشی کم‌تر توجه می‌شود.

انتهای پیام