از مهرماه ۱۳۷۰ که تأسیس دانشگاه علمی کاربردی در کشور مصوب شد، تا امروز که حدود ۶۰۰ مرکز فعال در سراسر کشور مشغول به آموزش رشته‌های مهارتی و مسئله‌محور موردنیاز جامعه هستند، این زیر نظام آموزشی به دنبال افزایش سطح مهارت شاغلان بخش‌های مختلف صنعتی و اقتصادی و افزایش مهارت‌های حرفه‌ای به دانشجویان است.
راهبرد دانشگاه علمی کاربردی، مهارت‌افزایی برای بازار کار تعریف‌شده و ارائه رشته‌های نو و جدید و متناسب با نیاز بازار در این دانشگاه، راهی برای مهارت‌آموزی بیشتر دانشجویان است. در همین راستا استان اصفهان با داشتن ۲۲ مرکز آموزش علمی کاربردی هرسال با ارائه رشته‌های جدید و مسئله‌محور موردنیاز جامعه به دنبال مهارت‌افزایی بیشتر دانشجویان است؛ از رشته‌هایی همچون کاردانی فنی باغبانی، تولیدات گلخانه‌ای و کاردانی حرفه‌ای آشپزی گرفته تا کاردانی فنی تولید محتوای دیجیتال، کاردانی فنی ربات و یا حتی مربیگری سوارکاری، از جمله رشته‌های جدیدی هستند که در سال تحصیلی پیش رو در اصفهان ارائه می‌شود.
بهزاد رضایی، رئیس دانشگاه جامع علمی کاربردی استان اصفهان با حضور در خبرگزاری ایسنای منطقه اصفهان به معرفی اهداف این دانشگاه و برنامه‌های پیش روی ۲۲ واحد فعال دانشگاه جامع علمی کاربردی استان اصفهان در سال جدید تحصیلی پرداخت.
مهارت‌محوری در دانشگاه‌های کشور مغفول مانده است
او در ابتدا با اشاره به رسالت مهارت‌محوری دانشگاه جامع علمی کاربردی از مغفول ماندن این رسالت در دیگر داننشگاه‌های کشور گلایه می‌کند و می‌گوید: این دانشگاه به‌عنوان یکی از ارکان توسعه آموزش‌های مهارتی در کشور و استان مشغول به فعالیت است و با توجه به نقش مهارت‌آموزی و توسعه مهارت‌ها به جوانان و لزوم اشتغال بهتر آنها لازم است، دانشگاه این نقش کلیدی را به بهترین نحو اجرا کند که خوشبختانه این رسالت در دانشگاه علمی کاربردی به جدیت دنبال می‌شود.
رضایی که معتقد است، شیوه آموزش در دانشگاه‌های کشور نیازمند تغییر است، می‌گوید: زمانی در کشور به افراد متخصص نیاز بود و این نیاز با جدیدت در داننشگاه‌ها دنبال شد تا جایی که رشته‌های دانشگاه تاحدی ریز و با گرایش‌های متعدد شدند که دانشجویان هنگام انتخاب رشته سردرگم می‌شدند. پس از مدتی گفته شد این‌همه تخصص با گرایش‌های متعدد و بعضاً ریز در یک‌رشته خاص نیاز نداریم، از طرفی در همان دوران در کشور تعدد دانشگاه و مدرک‌گرایی جامعه و خانواده‌ها تاحدی بود که فقط دانشگاه رفتن مهم تلقی می‌شد و اینکه این مدرک در کجا استفاده شود، اهمیتی نداشت. در حال حاضر این رویکرد نیازمند اصلاح است و باید هدف از دانشگاه رفتن مشخص باشد.
رئیس دانشگاه جامع علمی کاربردی استان اصفهان، به تجربه کشورهای موفق در زمینهٔ اشتغال جوانان اشاره و اظهار می‌کند: در دنیا بیش از ۸۰ درصد افراد از آموزش متوسطه وارد بازار کار می‌شوند و اگر نیاز به مهارت باشد در کالج‌ها و دوره‌های کوتاه‌مدت مهارت‌های متناسب با شغل خود را کسب می‌کنند و تنها ۲۰ درصد افراد که علاقه‌مند به تحقیق، توسعه و پژوهش هستند، به سمت تحصیلات کلاسیک می‌روند، اما این روند در ایران برعکس است. در کشور ما ۸۷ درصد دانش آموزان برای مدرک‌گرایی به دانشگاه می‌روند و بر اساس آمار موجود، تنها ۱۳ درصد به دنبال آموزه‌های مهارتی هستند.
۱۳ درصد جوانان کشور به دنبال آموزه‌های مهارتی هستند
رضایی ادامه داد: در برنامه ششم توسعه، رسیدن به آموزش ۳۰ درصدی مهارت محوری هدف‌گذاری شده بود که تاکنون متأسفانه ۱۳ درصد محقق شده است. نرسیدن به این هدف، به دلیل نبود حمایت‌های لازم و آشنا نکردن کافی خانواده‌ها و جوانان بامهارت آموزی است.
او البته معتقد است که دانشگاه علمی کاربردی در چند سال گذشته تلاش کرده به سمت آموزش‌های موردنیاز صنایع برود و می‌گوید: صنایع به دنبال نیرویی هستند که کار بلد باشند و فرصتی برای آموزش ندارند. وظیفه دانشگاه‌های جامع علمی کاربردی و فنی و حرفه‌ای این است که این حلقه را بین دانشجو و صنعت ایجاد کنند. از یک‌سو مجموعه‌ای نیاز به نیروی ماهر دارد و از سویی دیگر مجموعه‌ای توانایی آموزش این نیروها را دارد، این دو در کنار هم قرار می‌گیرند و تربیت نیرو شکل می‌گیرد. این شیوه مهارت‌آموزی مانند اتفاقی است که در صنعت سنتی رخ می‌داد، در صنعت سنتی فرد دانش را سینه‌به‌سینه از نسل‌های قبلی فرا می‌گرفت. در دانشگاه علمی کاربردی به دنبال این هستیم که دانش را به شکل دانش مدون منتقل کنیم.
رضایی با تأکید براینکه رشته‌های دانشگاه علمی کاربردی جوار صنعت و جوار محیط کار هستند، معتقد است: زمانی‌که دانشجو در محیط کار آموزش می‌بیند، ضمن اینکه آموزه‌ها کاربردی‌تر است، صنعت نیز درآمدی از آموزش کسب خواهد کرد.
رئیس دانشگاه جامع علمی کاربردی استان اصفهان هدف‌گذاری و تعیین خط‌مشی هر زیر نظام آموزشی را مورد تأکید قرار می‌دهد و می‌گوید: نباید همه دانشگاه‌ها یک شیوه آموزش را کپی کنند. متأسفانه زمانی در کشور با تعدد مراکز دانشگاهی که به یک‌شکل آموزش می‌دادند، روبرو بودیم. در حال حاضر بر اساس برنامه‌ریزی‌ها قرار است در برنامه توسعه هفتم از آموزش کلاسیک دور شویم و سهم آموزش‌های مهارتی در دانشگاه‌ها بیشتر شود. باید وظیفه هر نظام آموزشی مشخص شود تا موازی کاری انجام نشود. همه دانشگاه‌ها نباید به یک‌شکل اداره شوند و باید مشخص باشد که وظیفه تأمین نیروهای مهارتی با دانشگاه‌های مهارتی است که یا دانشگاه جامع علمی کاربردی است یا فنی و حرفه‌ای.
او در پاسخ به این پرسش که دانشگاه علمی کاربردی استان اصفهان چگونه در این مسیر گام برداشته است؟، می‌گوید: در اصفهان تلاش کردیم در طرح تکاپو آمایش استان دیده شود. در این طرح بخش‌های مختلف استان و شهرستان‌ها مورد بررسی قرار گرفت و نیازسنجی شغل‌ها انجام شد، همچنین برنامه پنج ساله تدوین و راهبردها اعلام شده است. برنامه چهارساله اجرایی و عملیاتی نیز طراحی‌شده است.
طراحی رشته در دانشگاه علمی کاربردی بر اساس نیاز جامعه است
رضایی به ایجاد رشته‌های نو و متناسب با نیاز بازار در دانشگاه علمی کاربردی اشاره می‌کند و در حالی که آن را یک مزیت دانشگاه علمی کاربردی می‌داند، اینگونه توضیح می‌دهد: رشته‌های موجود در دانشگاه علمی کاربردی بر اساس نیاز جامعه طراحی می‌شود. امسال برای اولین بار، ۱۳۵ رشته جدید متناسب با نیازهای جامعه تدوین‌شده است که ۵۷ رشته جدیددر استان اصفهان ارائه می‌شود. رشته‌هایی همچون کاردانی حرفه‌ای حقوق کارگزاری عمومی، مربیگری رشته‌های مختلف ورزشی، کاردانی فنی تعمیر کامپیوتر و لپ‌تاپ، کاردانی فنی دامپروری، کارشناس حرفه‌ای موسیقی و... از جمله رشته‌های جدید هستند. در سال تحصیلی پیش رو، ۲۲ کد رشته در مقطع کاردانی و ۱۶۹ رشته در مقطع کارشناسی در ۲۲ مرکز فعال در استان اصفهان ارائه می‌شود.
او عملی بودن دروس ارائه شده در دانشگاه علمی کاربردی را دیگر مزیت این دانشگاه نسبت به دانشگاه‌های دکلاسیک عنوان می‌کند و بابیان اینکه بیش از ۶۰ تا ۷۰ درصد دروس ارائه‌شده در دانشگاه علمی کاربردی به شیوه عملی است، معتقد است که هدف دانشگاه نظریه‌پردازی نیست و دانشگاه علمی کاربردی به دنبال آموزش نیروی مهارتی است، به همین دلیل موضوع کار بینی و کارورزی در محیط کار در کنار ارائه دروس دنبال می‌شود.
رئیس دانشگاه جامع علمی کاربردی استان اصفهان در پاسخ به پرسشی در خصوص وضعیت پژوهش در مراکز علمی و کاربردی استان، بابیان اینکه شکل پژوهش در دانشگاه‌های مادر و دانشگاه علمی کاربردی متفاوت است، تأکید می‌کند: در دانشگاه‌های مادر نوع پژوهش از جنس تولید مقالات علمی و توسعه علمی در مرزهای دانش است، اما در دانشگاه جامع علمی کاربردی توسعه فعالیت‌های کاربردی در حوزه‌های مختلف مدنظر است که به‌صورت برگزاری ایده شو و رویدادهای شتاب متناسب با نیاز جامعه ارائه می‌شود. الگوهای ارائه‌شده در ایده شو و رویدادهای شتاب می‌تواند تولیدات موردتوجه جامعه را ارائه دهد که موجب توسعه مشاغل و خودجوشی در اشتغال و کارآفرینی می‌شود.
رضایی به برگزاری دوره‌های پودمانی در دانشگاه علمی کاربردی اشاره می‌کند و آن را دیگر مزیت این دانشگاه می‌داند و توضیح می‌دهد: حسن دوره‌های پودمانی این است که در مدت‌زمان کوتاه و مشخص، مهارتی کسب و مدرک آن داده می‌شود. این ویژگی تنها در دانشگاه علمی و کاربردی است. ضمن اینکه امکان برگزاری دوره‌های آزاد و کوتاه‌مدت نیز در دانشگاه علمی کاربردی فراهم است. هر مجموعه مهارتی می‌تواند در برگزاری این دوره‌های با ما همکاری کند. برگزاری دوره‌های کوتاه‌مدت و آزاد موجب افزایش مهارت‌های شغلی می‌شود و این توانایی در حوزه‌های مقطع‌دار، کوتاه‌مدت و پودمانی وجود دارد.
دانش‌آموزان با آموزه‌های مهارتی آشنا نیستند
رئیس دانشگاه جامع علمی کاربردی استان اصفهان در پاسخ به این پرسش که چقدر به اهداف تعیین‌شده برای دانشگاه دست‌یافته‌اید؟، می‌گوید: یک بحث این است مجریان چگونه عمل می‌کنند و بحث دیگر اینکه قانون‌گذاران در سطح کلان چه می‌کنند. در برنامه توسعه ششم قرار بود سهم آموزش مهارتی به ۳۰ درصد برسد، اما به ۱۳ درصد رسید. چرا این مهم محقق نشد؟ یکی از دلایل این بود که در هنگام برنامه‌ریزی باید حمایت‌های لازم پیش‌بینی و نیازها سنجیده می‌شد. متأسفانه درگذشته به این موضوع اهتمام نشد که نتیجه آن نرسیدن به برنامه است، اما اکنون جامعه مطالبه‌گر شده، خانواده‌ها و دانش آموزان دیگر به دنبال اینکه فقط برای گرفتن مدرک به دانشگاه بروند و پول خرج کنند، نیستند، بلکه به دنبال مهارت‌آموزی و راهی برای یافتن بازار کار هستند.
او که خواستار حمایت از آموزش‌های واقعی است، یکی از مشکلات دانش‌آموزان را آشنا نبودن با آموزه‌های مهارتی می‌داند و می‌گوید: انتخاب رشته و هدایت تحصیلی مهم است. نباید همه دانش‌آموزان را به سمت برخی رشته خاص سوق دهیم. هدایت تحصیلی باید درست انجام شود و دوره‌هایی برای آشنایی آموزش‌های مهارتی ارائه شود. خوشبختانه اکنون خانواده‌ها کم‌کم به این بلوغ رسیده‌اند، البته باید همچنان اطلاع‌رسانی‌ها انجام شود و واقعیت درست به جامعه تزریق شود. آنچه مهم است اینکه مردم اگر درست هدایت شوند و اعتماد کنند نتیجه بخش خواهد بود.
رضایی در پاسخ به این پرسش که آیا نسبت به قبل اقبال از رشته‌های متنوع مهارتی بیشتر شده است یا خیر؟ معتقد است: زمانی همه به دنبال رشته‌های تجربی و ریاضی بودند، اما اکنون ۵۰ درصد دانش‌آموزان در مدارس کار و دانش‌وفنی و حرفه‌ای تحصیل می‌کنند و این یعنی تغییر. مسئله این است مردم به این نتیجه رسیده‌اند و باید شرایطی ایجاد کنیم که فضا برای رشته‌های مهارتی بیشتر باشد، در این صورت اقبال نیز بیشتر خواهد شد.
ضرورت تغییر نگاه جامعه به مشاغل خدماتی
رئیس دانشگاه جامع علمی کاربردی استان اصفهان بر ضرورت تربیت نیروهای متخصص در رشته‌های مختلف مهارتی و خدماتی تاکید می‌کند و می‌گوید: برای مثال اکنون دولت به دنبال ساخت چهار میلیون مسکن است، سوال این است که آیا برای ساخت این تعداد خانه نیروی متخصص کافی وجود دارد؟ آیا جوانان و خانواده‌های آنها می‌دانند که بسیاری از مشاغل خدماتی از درآمد بالایی برخوردار هستند؟ آیا بجای اینکه در صنعت ساختمان سازی از مهاجران استفاده کنیم، جوانان خود را در رشته‌های مختلف تربیت کرده‌ایم؟ اینها سوالاتی است که باید پاسخ داده شود.
در حال حاضر در صنعت ساختمان سازی بیش از ۵۰ درصد کارهای ساختمانی توسط مهاجران انجام می‌شود و این درحالی است که اگر نیروهای متخصص در کشور تربیت کنیم، موجب رفع مشکل بیکاری جوانان می‌شود. خانواده‌ها و جوانان باید بدانند که امروز برای مثال یک سرامیک کار ماهر درآمد خوبی خواهد داشت. متاسفانه اینگونه مشاغل در کشور سطح پایین تلقی می‌شوند و خانواده‌ها تمایلی به آن ندارند، درصورتیکه این باور اشتباه است. در کشورهای پیشرفته اینگونه نیست و نیروی ماهر برای کارهای خدماتی در داخل کشور تربیت می‌شود و اگر بخواهند مهاجر بپذیرند علاوه بر اینکه بر داشتن مهارت تاکید دارند، نیروی مهاجر باید در کالج‌های آن کشور مهارت کسب کند، روندی که در کشور ما طی نمی‌شود.
رضایی به نقش رسانه برای فرهنگ‌سازی بیشتر و سوق دادن جوانان به سمت مشاغل مهارتی تاکید می‌کند و معتقد است که اگر بخواهیم دیدگاه خانواده‌ها را اصلاح کنیم، نقش رسانه پررنگ است. زمانی‌که افراد بدانند حقوق یک سرامیک کار ماهر چقدر است، قطعاً با نگاه سطح پایین به آن نمی‌نگرند. این واقعیت که رشته‌های دارای بازار کار استقبال خوبی دارند به وضوح قابل مشاهده است. برای مثال درحال حاضر رشته مکانیک ما در مرکز آران و بیدگل بسیار پرمخاطب است، چراکه بازار کار آن بسیار خوب است و یا دوره پکیج و اسپلیت ما در مرکز اسنوا استقبال بالایی دارد.
او با اشاره به مشغول به تحصیل بودن ۱۱ هزار و ۳۰۰ دانشجو در مراکز علمی کاربردی در استان اصفهان می‌گوید: زمانی پنج میلیون و پانصد متقاضی در دانشگاه داشتیم و اکنون به سه میلیون و پانصد نفر رسیده است. از یک سو جمعیت طالب دانشگاه کم شده و از سویی اقبال برای ادامه تحصیل در رشته‌های کلاسیک کمتر شده است. سال گذشته ۲۳ هزار دانش آموز از مدارس کار و دانش و فنی و حرفه‌ای فارغ التحصیل شدند که عمدتاً افرادی هستند که وارد بازار کار می‌شوند و ادامه تحصیل نمی‌دهند، این آمار و ارقام به معنی این است که نگاه دانشگاه به شیوه‌های آموزش باید تغییر کند.
جای چه رشته‌هایی در دانشگاه جامع علمی کاربردی اصفهان خالی است؟
مجید وفادار، رئیس اداره گسترش و برنامه‌ریزی درسی دانشگاه علمی کاربردی استان اصفهان نیز که در این نشست حضور داشت، از تغییر رویکردها در ذائقه جوانان نسبت به رشته‌های تحصیلی سخن می‌گوید و در پاسخ به پرسشی مبنی براینکه اقبال نسبت به چه رشته‌هایی در دانشگاه جامع بیشتر است، می‌گوید: دوره‌های کاردانی دانشگاه جامع بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرند. مهر سال گذشته حدود پنج هزار پذیرش داشتیم که سهم مقطع کاردانی بیشتر بود. در خصوص رشته نیز رشته‌های مدیریت خدمات اجتماعی در حال حاضر اقبال بیشتری دارند.
وفادار در پاسخ به این سوال که جای چه رشته‌هایی در دانشگاه جامع خالی است؟، می‌گوید: در حوزه صنایع دستی با توجه به اینکه اصفهان مهد صنایع دستی است به دنبال این هستیم در بخش صنایع دستی (زیورآلات طلا و جواهر) رشته‌هایی ایجاد کنیم. ۵۵ درصد تولید طلای کشور در اصفهان است که البته این حوزه متاسفانه خانوادگی است و دانش آن منتقل نشده است. یکی دیگر از خلاءهای ما در رشته‌های کشاورزی است که به دلیل هزینه‌بر بودن این گونه رشته‌ها متقاضی ایجاد مراکز آن کم است.
رئیس اداره گسترش و برنامه‌ریزی درسی دانشگاه علمی کاربردی استان اصفهان درخصوص ایجاد رشته‌های جدید در دانشگاه می‌گوید: رشته‌های ارائه‌شده در این دانشگاه به‌سرعت تدوین می‌شود و این یک مزیت نسبت به دانشگاه‌های دیگر است. دانشگاه دولتی نمی‌توانند به‌راحتی رشته جدید ایجاد کنند، چراکه دانشگاه دولتی اول باید سه تا پنج عضو هیئت‌علمی استخدام کند و بعد مجوز ارائه رشته جدید داده می‌شود، اما در دانشگاه علمی کاربردی رشته‌ها متناسب با نیاز جامعه از سوی مراکز ارائه دهنده معرفی و تصویب آنها در زمانی اندک انجام می‌شود. در دانشگاه علمی کاربردی مدرسان خبره مشغول تدریس هستند که به‌صورت حق‌التدریس با دانشگاه همکاری دارند و این دانشگاه عضو هیئت علمی استخدام نمی‌کند. منظور از مدرس خبره این است که مدرس کد دار تعیین می‌شود و کسانی می‌توانند کد بگیرند که یا تخصص رشته موردنظر را داشته باشند و یا پرونده خبرگی داشته و در رشته موردنظر سابقه کار داشته باشند.
او در خصوص دوره‌های ارائه‌شده در دانشگاه علمی کاربردی توضیح می‌دهد: یک نمونه از دوره‌ها کوتاه‌مدت است که ۴ تا ۳۰ ساعت را شامل می‌شود. بخشی از دوره‌ها به‌صورت دوره تک‌درس بین ۳۰ تا ۱۰۰ ساعت ارائه می‌شود و یا دوره به‌صورت تک پودمان است که ساعت‌های مشخص دارد. دوره‌های پودمانی انعطاف‌پذیر است و بین سطوح انجام می‌شود. ضمن اینکه دوره‌های کوتاه‌مدت مصوب استان است و سرفصل‌ها منطبق با نیاز معرفی می‌شود.
انتهای پیام
نظرات