به گزارش ایسنا، سال‌های سال است که اقتصاد زیرزمینی صنعت نشر و چاپ غیرقانونی کتاب‌ها که با عنوان قاچاق کتاب وارد ادبیات نشر شده، این صنعت را تهدید می‌کند. سوداگران کتاب در کنار کتاب‌هایی که بعضا مجوز نشر ندارند، کتاب‌های پرفروش ناشران دیگر را منتشر و عرضه می‌کنند. آن‌ها این کتاب‌ها را در تیراژهای بالا چاپ می‌کنند و در کف خیابان‌ها و بساط دست‌فروش‌ها، در ایستگاه‌های مترو یا در نمایشگاه‌ها، پارک‌ها و مکان‌های عمومی فرهنگی شهری در تهران و شهرستان‌ها و عمدتا با استفاده از حربه سانسور به فروش می‌رسانند. عرضه سبکی دیگر از کپی کار که معمولاً مطالب از کتاب دیگر با روشی ناقص رونویسی می‌شود و با قیمت بسیار بالاتر عرضه می‌شود و همچنین ارائه کتاب‌های سایر ناشران بدون داشتن نمایندگی در نمایشگاه‌های استانی کتاب و نمایشگاه کتاب تهران سابقه دارد که با ورود ناظران جمع‌آوری می‌شدند اما امسال در سی و سومین نمایشگاه کتاب تهران از روزهای آغازین تا روزهای پایانی شاهد عرضه گسترده کپی کتاب‌های پرفروش ناشران بودیم. مبارزه با کتاب‌های قاچاق و کتاب‌های کپی به عنوان یکی از فعالیت‌های اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در قالب کارگروه صیانت از حقوق ناشران، مولفان و ناشران تعریف شده است.
هومان حسن‌پور، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در گفت‌وگو با ایسنا در رابطه با عرضه گسترده کتاب‌های کپی در نمایشگاه کتاب و اقدامات این اتحادیه اظهار کرد: امسال خانه کتاب و ادبیات مجری نمایشگاه کتاب بود و اتحادیه در نمایشگاه نقش اجرایی نداشت اما مشکلاتی را که می‌دیدیم، به دوستان منعکس می‌کردیم. گزارش‌های زیاد و مکرری از همکاران در این رابطه داشتیم. آن‌ها می‌گفتند حدود چندده ناشر هستند که همه کتاب‌های مشابه دارند و پرفروش‌ترین کتاب‌های ناشران دیگر را چاپ کرده بودند، در جاهای مختلف نمایشگاه هم پخش شده بودند. این کتاب‌ها مجوز ارشاد گرفته و به اسم نشر و مترجم دیگری چاپ شده بودند؛ این‌که بگوییم این متن کپی است، نیاز به مباحث کارشناسی دارد اما ظاهر کتاب‌ها غیرقانونی است که وجه قانونی دارد و با مجوز ارشاد منتشر شده است. اگر با این ناشران برخورد هم می‌کردند، می‌گفتند مجوز داریم. بنابراین ارشاد باید مکانیزمی برای مقابله با این موضوع فراهم کند. پیش‌تر وزارت ارشاد در این زمینه وعده‌هایی داده بود که به نظر می‌رسد در دولت جدید هم اهتمامش هست اما نمی‌دانم تا چه حد ادامه دارد. اگر در مسیر مجوز کتاب، مشابه‌یابی شود که خدای نکرده کتاب رونویسی نباشد، کمتر شاهد این مسئله خواهیم بود. امسال یکی از گله‌های جدی ناشران ما این بود که چندده ناشر هستند که کاملا مشخص‌اند و در بخش‌های مختلف نمایشگاه کتاب‌های پرفروش ناشران دیگر را می‌فروشند.
او با اشاره به برگزار نشدن نمایشگاه کتاب در سال‌های اخیر بیان کرد: نمایشگاه بعد از دو سال برگزار شد و تا آخرین لحظه هم مشخص نبود کرونا اجازه می‌دهد این نمایشگاه برگزار شود یا خیر. این موضوع بر پیش‌بینی‌ها و اقدامات مسئولان برگزاری نمایشگاه بر سخت‌گیری‌ها و تدبیر مسائل مختلف تأثیر داشت. خودم را که جای‌شان می‌گذارم اگر در شرایط سخت این‌چنینی قرار می‌گرفتم که کار به این بزرگی را در بازه زمانی کوتاه انجام دهم، خب تصمیم‌گیری برای بسیاری از مسائل سخت می‌شد. قبلا فرصت زیاد بود، چندین ماه کار می‌شد و در شورای سیاستگذاری تمامی جزئیات بحث می‌شد، بعد در کمیته‌های تخصصی کار می‌شد تا اصول سیاستگذاری عملی باشد، سپس برخورد می‌شد. اما شرایط برگزاری نمایشگاه امسال با سرعت بالایی فراهم شد، هم کار اجرایی بود و هم جزئیات سیاستگذاری و هم آیین‌نامه‌ای که دوستان انجام دادند پس طبیعی بود که برخی از مسائل را نتوان دقیق‌تر انجام داد.
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران با تأکید بر این که مشکل کتاب‌های کپی از قبل هم بوده، گفت: قبلا در نمایشگاه با برخوردهایی که با این ناشران انجام می‌شد، بعد از یکی دو روز اول ناشران خود را جمع‌وجور می‌کردند و یا کلا جمع می‌شدند اما امسال به علت این‌که کار نو بود، ادامه پیدا کرد. نمایشگاه کتاب امسال از دو مسیر، حضوری و فیزیکی انجام می‌شد که کار را دشوار می‌کرد. هم ناشران و هم مجریان برای پشتیبانی از دو نمایشگاه تحت فشار بودند. این اتفاق تجربه جدیدی بود. باید ارزیابی شود که دفعه دیگر انجام شود یا نه؟ عواقب آن چیست؟ باید زمان بگذرد و دوستان آسیب‌شناسی و تجزیه و تحلیل کنند و کاستی‌های آن مشخص شود که سال بعد تکرار نشود.
حسن‌پور درباره موضع اتحادیه ناشران و کتابفروشان درباره کتاب‌فروشی‌ها و وارد شدن آسیب‌هایی که با برگزاری نمایشگاه کتاب به این صنف مطرح می‌شود، توضیح داد: دقیقا مشکل ما الان این است. با برگزاری نمایشگاه کتاب بخشی از صنف نشر را ترمیم می‌کنیم و زخم بخش دیگر بیرون می‌زند و ممکن است حادتر هم شود. باید ریشه‌ای با این مسائل برخورد کرد. هر سال که نمایشگاه برگزار می‌شود، دو سه هفته درباره این ماجرا صحبت می‌شود و بعد از نمایشگاه هم رها می‌شود.
او ادامه داد: باید نسبت به این موضوع توجه اساسی داشت که کتابفروشی یکی از رکن‌های صنعت نشر است؛ اگر سیاستگذاری همسانی در این دو بخش داشته باشیم، اگر ۱۰ روز هم نمایشگاه کتاب همراه فروش بگذارید، فکر نمی‌کنم هیچ کتابفروشی‌ای اعتراض کند اما در طی سال چند بار نمایشگاه مجازی و استانی داریم، سایت‌های فروش کتاب داریم، خود ناشران می‌فروشند، برخی از سایت‌های مجازی هم کتاب را با تخفیف می‌فروشند، خب کتابفروش در این میان تحت‌فشار قرار می‌گیرد و نمی‌تواند تعهدات خود را انجام دهد و حتی کارِ کتابفروشی دیگر مقرون به صرفه نخواهد بود. باید سیاستی اتخاذ شود که زنجیره نشر به زنجیره منفصلی تبدیل نشود. سال‌ها پیش‌بینی ما این بوده با مسیری که می‌رویم، منافع بخش‌های مختلف نشر را در تضاد با هم قرار می‌دهیم. حتی برخی از دوستان مطرح می‌کنند که منافع ناشران و کتابفروشان در تضاد است در حالی که این‌طور نیست و این‌ها کاملا به هم ربط دارند و اکثر کتابفروشان ناشر هستند زیرا کاری کاملا پیوسته با نشر است و نمی‌شود این‌ها را از هم جدا کرد.
او با بیان این‌که موضوع نشر و کتابفروشی نیاز به بحث کارشناسی و تجزیه و تحلیل دارد، خاطرنشان کرد: بدون هیچ‌گونه حاشیه باید این موضوع را بررسی کرد تا بتوان راه‌کاری پیدا کرد که کتابفروش و ناشر ضربه نخورد. ما پیشنهاداتی داشتیم و قبلا این پیشنهادات را ارائه کرده‌ایم و خود اتحادیه پیگیر مواضع و صحبت‌های خود است. منتها بحث این است که این موضوع نیاز به اراده ملی دارد که ممکن است از حیطه ارشاد هم خارج باشد؛ خیلی راحت در فضای مجازی کتاب می‌فروشند که مشخص نیست کتابفروش هستند و یا ناشر و در نهایت به اسم ناشر تمام می‌شود، ناشری که خبر ندارد کتابش را چند برابر قیمت می‌زنند و بعد با تخفیف ۵۰ درصد می‌فروشند. با این کار مخاطبان نسبت به فضای نشر بی‌اطمینان می‌شود. همه این‌ها عوارض این است که این موضوعات به صورت کلان دیده نمی‌شود.
او درباره سیستم توزیع و دسترسی به کتاب در سطح کشور و اصلاح ساختار توزیع اظهار کرد: باید سیستم توزیع تعریف شود، سیستم توزیع یعنی چه؟ اگر سیستم توزیع به معنای ویترین کتاب باشد، یک بحث است و اگر به معنای صنعتی است که کتاب را از ناشر به کتابفروش تحویل می‌دهد، بحث دیگری است. هر کدام از این‌ها راه‌کارهای متفاوتی دارند. اگر بحث توزیع کتاب را تقویت کنید، اما ویترین کفایت نکند، فایده‌ای ندارد، به زور که نمی‌تواند به جایی که کتابفروشی ندارد، کتاب بدهد. از طرف دیگر چندین سال وقت داشتیم که در سطح شهرستان‌ها کتابفروشی راه بیندازیم اما همیشه بیشترین هزینه به خاطر نبود تعریف جامع از سیستم توزیع، صرف چیزهای دیگر شد، مثلا نمایشگاه‌های استانی برگزار کردیم و کتابفروشی‌های کوچکی که در شهرستان‌ها ایجاد شده بودند، تعطیل شدند زیرا در زمانی که باید کتاب می‌فروختند نمایشگاه برگزار می‌شد. این مشکل برای امروز و دیروز هم نیست، عقبه طولانی دارد و باید ریشه‌ای کار کرد.
انتهای پیام
نظرات