اگر چه محلات شرق عیدگاه، نیروگاه، کلاته سیفر، قلعه‌نو، شرق صالح‌آباد و محله‌های اسلام‌آباد، جعفرآباد و زرگرها در ردیف سکونتگاههای غیر رسمی و مناطق حاشیه‌نشین شهر سبزوار قرار دارند اما محدوده شرق کال عیدگاه بزرگ‌ترین کانون اسکان غیررسمی شهر سبزوار هم از نظر جمعیت و هم وسعت محسوب می‌شود که بیش از ۵۰ درصد کل حاشیه‌نشینان را در خود جای داده است.
اکنون ۵۰۰ هکتار از گستره ۳۷۰۰ هکتاری شهر سبزوار سکونتگاه غیررسمی یا حاشیه این شهر محسوب می‌شود. این وضعیت سال‌هاست که تاکنون موجب بروز مشکلات و آسیب‌های فراوانی شده و مسئولان این شهرستان را بر آن داشته تا در راستای توقف این روند اقداماتی انجام دهند.
۲۰۷ اقدام برای مناطق حاشیه نشین
دبیر ستاد بازآفرینی شهر سبزوار در همین خصوص به ایسنا گفت: از سال ۱۳۹۴ برای ۷۰ هزار جمعیت حاشیه‌نشینی که در پیرامون شهر زندگی می‌کنند ۲۰۷ اقدام متنوع در قالب طرح‌های بازآفرینی و توانمندسازی مناطق هدف شهر سبزوار تعریف نمودیم که در حوزه کالبدی، زیرساخت، روبنایی و همچنین غیر کالبدی مانند مسائل اقتصادی، آموزشی، اجتماعی و بهداشتی بوده است.
مهدی برزویی با بیان اینکه این اقدامات پس از تصویب سند در ستاد ملی بازآفرینی، با همکاری نهادها و مشارکت شهروندان آغاز شده است، افزود: هر چند تا انتهای ۶ سال حدود ۱.۵ ماه دیگر باقی مانده اما در این مدت تقریباً به ۷۰ درصد آنچه می‌خواستیم انجام دهیم رسیده‌ایم و ۳۰ درصد باقی مانده از اقداماتمان مربوط به مسائل غیر کالبدی است.
وی تصریح کرد: تاکنون برای این طرح‌ها و اقدامات نزدیک به ۸۰ میلیارد تومان هزینه نموده‌ایم که ۳۶ درصد این اعتبارات توسط شهرداری، ۴۸ درصد دستگاه‌های دولتی، ۸ درصد اعتبارات ملی و باقی توسط خیران و بخش خصوصی تأمین و هزینه شده است.
دبیر ستاد بازآفرینی شهر سبزوار در پاسخ به این سؤال که آیا فکر می‌کنید کار به معنای واقعی به اتمام رسیده و محلات به استاندارد متوسط شهری رسیده‌اند و ناکارآمدی‌شان برطرف شده است یا نه، گفت: حدود ۷۰ درصد از آنچه لازم بوده را انجام داده‌ایم تا محلات هدف به متوسط خدمات شهری برسند و چتر غیر رسمی و کم برخوردار را از روی سرشان برداریم، البته در حال تهیه برنامه پیش‌نویس سه ساله تکمیلی هستیم که مختصر و چابک‌تر خواهد بود تا مناطقی که هنوز کسری‌هایی دارند، تکمیل شود.
وی افزود: تمام تلاش خود را به کار گرفته‌ایم تا طی سه سال آینده با استانداردهایی که ایجاد می‌کنیم موضوع حاشیه‌نشینی را از شهر سبزوار پاک کنیم، طی این مدت که طرح بازآفرینی را آغاز نمودیم نمی‌توانیم بگوییم که بازهم به حاشیه‌نشینی افزوده نشده و جلوی آن را کامل گرفته‌ایم ولی با روش‌های پیشگیری که داشتیم تصور می‌شود به کنترل این وضعیت بسیار کمک شده است.
برزویی مطرح کرد: متأسفانه زمانی که می‌خواستند در این مناطق اقدام به ساخت و ساز کنند به دلیل پایین بودن هزینه‌ها، خرید زمین به صورت قولنامه‌ای، عدم برخورد از سوی متولیان و استفاده از مصالح نامرغوب موجب شد استقبال برای حضور در محله‌های حاشیه‌نشین بیشتر شود، اما اکنون چون هزینه‌ها بسیار افزایش یافته دیگر جاذبه‌ای برای آمدن به مناطق حاشیه‌نشین نیست.
وی بیان کرد: این ۷۰ هزار نفر حاشیه‌نشین در قالب ۱۵ هزار خانوار در ۸ محله ساکن هستند. سه محله روستاهایی هستند که طی ۱۵ سال قبل به شهر الحاق شده‌اند و ۵ محله دیگر در پیرامون شهر قرار دارند که حاشیه‌نشینی محسوب می‌شود.
دبیر ستاد بازآفرینی شهر سبزوار افزود: هر چند اکثر این واحدها فاقد سند، قولنامه‌ای و فاقد پروانه ساخت و پایان کار هستند، ولی طی این چند سال با تشویق‌هایی که برای اهالی این مناطق در نظر گرفته شده خودشان برای گرفتن پایان کار از شهرداری اقدام می‌کنند.
وی ادامه داد: شرایط اقلیمی و مهاجرت اهالی روستاهای کویری و نیمه خشک و همچنین نبود سخت‌گیری مسئولان وقت و در ادامه مجبور شدن به ارائه خدمات به دلیل فشارهای اجتماعی موجب شد که امروز سبزوار به دومین شهر حاشیه‌نشین خراسان رضوی تبدیل شود در صورتی که اگر از همان ابتدا سخت‌گیری می‌کردند این اتفاقات نمی‌افتاد.
وی با بیان اینکه اکنون ۳۰ درصد جمعیت سبزوار حاشیه‌نشین هستند از عیدگاه به عنوان بزرگ‌ترین منطقه حاشیه‌نشین که بیش از ۵۰ درصد کل حاشیه‌نشینان را در خود جای داده است نام برد و گفت: نگرانی و چالش ما مباحث اقتصادی و اجتماعی است، به دنبال این هستیم با توسعه اشتغال به خصوص اشتغال خانگی فقر و بیکاری را کاهش دهیم.
تلاش برای کاهش آسیب‌های اجتماعی در مناطق حاشیه‌نشین
بسیاری از کارشناسان معتقدند حاشیه‌نشینی مولود فقر و نداری و نابرابری‌های اقتصادی است و فردی که توانایی اسکان در مناطق مرکزی و مجاز شهر را ندارد برای کاستن از هزینه‌های زندگی شهری به مناطق حاشیه‌ای روی می‌آورد که بدون شک زندگی در این مناطق مشکلات خاص خود را دارد.
حاشیه‌نشینی با مقوله سکونتگاههای غیر رسمی گره خورده است و برخی از ساکنان به ناچار به حاشیه شهرها کشیده می‌شوند، بخش عمده‌ای از جمعیت حاشیه‌نشین را جوانان بیکار تشکیل می‌دهند که با توجه به شرایط سخت اقتصادی زمینه مناسب بروز آسیب‌های اجتماعی در آن‌ها فراهم است.
رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر سبزوار در همین خصوص به ایسنا گفت: آسیب‌های اجتماعی ناشی از حاشیه‌نشینی به یک دغدغه ملی تبدیل شده و فقط مختص سبزوار نیست.
وحید ملوندی نیکو، افزود: اعضای شورای شهر سبزوار نگاه ویژه‌ای به مناطق حاشیه‌نشین و کم برخوردار داشته‌اند، به طوری که حتی در این رابطه کمیسیونی مختص توسعه ویژه مناطق کم برخوردار نیز تشکیل شده است.
وی بیان کرد: با توجه به اینکه حاشیه‌نشینی در سبزوار بسیار زیاد است دبیرخانه منطقه پنج ستاد بازآفرینی کشور در این شهرستان تشکیل شده است.
این عضو شورای شهر عنوان کرد: برای اینکه بتوانیم با توزیع متوازن خدمات‌رسانی به سطح شهر بخش جزئی از این معضل را رفع کنیم و امکانات رفاهی برای مردم این مناطق فراهم شود طی ۶ ماهه گذشته بیش از ۹۰ درصد بازدیدهای حضوری و مصوبات مربوط به همین اماکن و بافت حاشیه‌ای بوده است.
وی تصریح کرد: برای پیشگیری از معضلات و آسیب‌های اجتماعی در مناطق حاشیه شهر و مناطق کم برخوردار از سنوات گذشته تاکنون اقدامات خوبی با کمک سازمان‌های مردم نهاد، حوزه اجتماعی نیروی انتظامی، بهزیستی و دیگر ادارات انجام شده است.
ملوندی نیکو اظهار کرد: به کمک حوزه علمیه و آموزش و پرورش تیم‌های خوبی در محلات هدف و حاشیه شهر مستقر شدند و در حوزه‌های فرهنگی نیز فعالیت‌هایی را انجام داده‌اند.
وی گفت: تمام تلاش خود را به کار گرفته‌ایم تا جلوی رشد حاشیه‌نشینی را بتوانیم بگیریم و برای این موضوع اتفاقات بسیاری افتاده که توسعه شهر در اماکنی که امکان‌پذیر بوده از آن جمله است، با این اقدام سعی شده تا رفتن به سمت حاشیه‌نشینی و تشکیل سکونتگاههای غیر رسمی را کاهش دهیم.
رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر سبزوار گسترش و ایجاد سکونتگاههای رسمی، توانمندسازی مردم، اختصاص زمین به مردم در مناطق مختلف مانند توحید شهر، محلات ۸، ۹، ۱۰، ۱۱ و سجاد شهر و فراهم آوردن بسترهای لازم برای اقامت شهروندان و... را از جمله راه‌های جلوگیری از حاشیه‌نشینی دانست و افزود: ضمن اینکه این امکانات را باید فراهم آوریم از سودجویی زمین‌خواران هم باید جلوگیری شود.
وی با اشاره به اینکه باید حق ابتدایی زندگی و مسکن را برای مردم فراهم آوریم، بر توانمند کردن حاشیه‌نشینان تأکید کرد و گفت: هر چند برای توسعه مشاغل خانگی اقداماتی صورت گرفته، اما توانمندسازی مردم صرفاً از عهده یک دستگاه خاص برنمی‌آید و نیاز به اقدام همگانی دارد.
ملوندی نیکو با بیان اینکه یک سالن ورزشی نیز در محله ۴۰ متری یا عیدگاه به بهره‌برداری رسیده است، اظهار کرد: تاکنون عملیات ساخت چندین سالن ورزشی در مناطق حاشیه‌نشین آغاز شده است، همچنین در نقاط مختلف از مدارس و مساجد برای ورزش و برنامه‌های فرهنگی و هنری استفاده می‌شود.
حاشیه‌نشینی در کشور زخمی است که ناخواسته شکل گرفته و عفونتی است که به پیرامون خودش نیز سرایت می‌کند، می‌طلبد تا این زخم را درمان کنیم تا بیش از این کسی آسیب نبیند. بدون شک یکی از راه‌های رفع مشکل حاشیه‌نشینی ادامه همین برنامه‌های بازآفرینی شهری است البته از سویی همان‌گونه که جلو می‌رویم باید از گسترش آن جلوگیری نمود و درمان و پیشگیری را هم‌زمان به پیش ببریم. هر چند برای ارائه خدمات روان‌شناختی به ساکنان حاشیه شهر سبزوار مراکز مشاوره ایجاد شده اما تا اشتغال، امکانات بهداشتی، آموزشی، فرهنگی و ورزشی مناسب برای آن‌ها فراهم نشود همچنان شاهد رشد آسیب‌های اجتماعی در این مناطق خواهیم بود.
انتهای پیام
نظرات