مهدی حسنیان مهر در گفت‌وگو با ایسنا، بزرگ‌ترین مشکل حوزه پژوهش در رشته‌های علوم پایه را "نبود گرنت تحقیقاتی" عنوان کرد و گفت: بودجه‌های تحقیقاتی طی یک سال اخیر کم شده و حتی در دانشگاه‌های تیپ یک هم با مشکل کمبود بودجه مواجه هستیم.
وی در همین خصوص تشریح کرد: بزرگ‌ترین مرکزی که گرنت‌های تحقیقاتی در رشته پزشکی را به محققان می‌دهد، مؤسسه ملی توسعه تحقیقات علوم پزشکی یا نیماد است، در حالی که این مؤسسه در اعطای گرنت‌ها به شدت سخت‌گیری می‌کند و تعداد گرنت‌هایی با اعطای آنها موافقت می‌شود در هر دوره نسبت به دوره قبل، کاهش چشم‌گیری پیدا کرده است.
محقق جوان برگزیده کشوری در جشنواره رازی تصریح کرد: به عنوان مثال در دانشگاه علوم پزشکی مشهد برای اساتید سقف دریافت گرنت تعیین شده، در حالی که قبلاً این‌طور نبود و هر فردی بسته به تلاش علمی که داشت می‌توانست گرنت تحقیقاتی دریافت کند در شرایط کنونی دست افراد مستعد و پرتلاش بسته شده، در حالی که ظرفیت بالایی دارند که بلااستفاده مانده است.
حسنیان مهر اضافه کرد: نیماد به اساتید برتر یا فرهیختگان، که یک تا دو درصد اساتید کل کشور هستند بعد از افزایش دلار معادل ۲۵ میلیون تومان گرنت تحقیقاتی می‌داد و شرط اعطای آن را اچ ایندکس بالای ۱۵ تعیین کرده بود. اول به ما گفتند این شرط در صورتی رعایت می‌شود که فرد در مقاله خود به دیگر مقالات خودش ارجاع ندهد؛ که البته این حرف منطقی است، اما بعداً گفتند همکارانی که شما در مقاله‌تان با آنها همکاری کرده‌اید هم نباید به مقاله شما ارجاع دهند. چنین سخت‌گیری‌هایی از سوی نیماد باعث شده اچ ایندکس اساتید پایین بیاید و گرنت تحقیقاتی به آنها تعلق نگیرد.
وی تصریح کرد: اچ ایندکس من در یک دو سال اخیر ۱۹ بوده، اما زمانی که اسم همکارانم را حذف کنم اچ ایندکس من به ۱۴ می‌رسد و امکان استفاده از گرنت تحقیقاتی فرهیختگان را ندارم.
این عضو بنیاد ملی نخبگان با اشاره به اینکه در همه جای دنیا محققان می‌توانند به مقالات خودشان استناد کنند، ادامه داد: البته نیماد هم تا حدی حق دارد چرا که گاهاً بعضی همکاران به صورت بی‌ربط و مداوم در مقالات خود به مقالات خودشان ارجاع می‌دهند یا دوستان آنها به مقالات‌شان ارجاع می‌دهند. بنابراین نیماد این شروط را به عنوان فیلتری قرار داده تا از دریافت گرنت فرهیخته توسط چنین افرادی جلوگیری کنند. در عین حال به دنبال اعمال چنین فیلتری کسانی که واقعاً بخواهند کار انجام دهند هم آسیب می‌بینند.
وقتی مطالعات پایه راهی به درمان نمی‌یابد
حسنیان مهر افزود: مشکل دیگری که وجود دارد این است که در بسیاری از مطالعات علوم پایه، امکان همکاری با اساتید بالینی فراهم نمی‌شود و همکاری مشترک اتفاق نمی‌افتد؛ این موضوع باعث شده مطالعات پایه، راهی به سمت درمان پیدا نکند.
وی در همین زمینه به ارائه یک مثال پرداخت و توضیح داد: اگر من در حوزه مشکلات قلبی کار می کنم، همکار تحقیقاتی من یک متخصص قلب و عروق نیست و در صورتی که در مطالعات پایه به نتیجه‌ای برسم، از نتایج این مطالعات برای درمان انسان استفاده نمی‌شود؛ چرا که من شانس استفاده از تجربیات یک همکار بالینی را نداشته‌ام و مطالعات من تنها در سطح سلولی یا مدل حیوان باقی می‌ماند.
استادیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پاسخ به این سؤال که این مشکل را در سطح فرد یا مربوط به سیستم دانشگاهی می‌داند، گفت: این موضوع بیشتر فردی است، در حالی که دانشگاه و سیستم همکاری بین اساتید را مورد تشویق قرار می‌دهد. بزرگ‌ترین مشکل این است که پیدا کردن زبان مشترک بین محققین علوم پایه و اساتید بالینی دشوار است.
حسنیان مهر ادامه داد: ما به عنوان محققان بالینی معمولاً از مکانیزم سلول و مولکول صحبت می‌کنیم در حالی که همکاران بالینی ما از بیماری و علائم پاتوژن حرف می‌زنند. علت دیگر این موضوع می‌تواند کم‌توجهی ما به بچه‌های علوم پایه یا مشغله اساتید بالینی باشد یا به عدم وجود انگیزه در اساتید علوم پایه یا بالینی مربوط شود.
وی خاطرنشان کرد: البته پیدا کردن زبان مشترک بیشتر به روحیه اجتماعی افراد برمی‌گردد و اینکه چقدر توانایی برقرار کردن ارتباط داشته باشند.
این محقق برگزیده در بخش دیگری از صحبت‌های خود متذکر شد: زمانی که شما می‌خواهید با فردی در یک کار علمی شریک شوید، اولین شرط آن اعتماد به فرد مقابل است. این در حالی است که "اعتماد" به سختی و در طول زمان ایجاد می‌شود و شما به سختی اطمینان حاصل می‌کنید.
آینده پژوهش روشن است
حسنیان مهر در بخش پایانی صحبت‌های خود در پاسخ به اینکه آینده پژوهش در علوم پایه را با توجه به کم شدن گرایش به این علوم چطور می‌بیند، خاطرنشان کرد: با توجه به درک و بینشی که در بین عموم جامعه ایجاد شده که ما بدون علم و فناوری به قدرت و پیشرفت دست پیدا نمی‌کنیم، و نیز با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری مبنی بر حمایت از نخبگان و محققان، به ویژه پژوهشگران جوان، آینده پژوهش را به شدت روشن می‌بینم و احساس می‌کنم با گذر زمان توجه به کارهای تحقیقاتی بیشتر می‌شود.
وی با بیان اینکه در همه جای دنیا ناملایمات هست، اظهار کرد: سال ۲۰۱۲ در آمریکا به خاطر دارم که مشکلات اقتصادی ایجاد شد و به دنبال آن گرنت‌های اساتید به شدت کاهش پیدا کرد. اما در سال ۲۰۱۵ دوباره گرنت‌ها به شکل عادی برگشت و ما هم امیدواریم مشکلات اقتصادی که بر همه اقشار جامعه از جمله دانشگاه تأثیر گذاشته، بهبود پیدا کرده و شرایط تحقیق بیش از پیش ارتقا پیدا کند.
محقق جوان برگزیده کشوری در جشنواره رازی در پاسخ به این سؤال که اولویت‌های تحقیقاتی ما در حوزه تخصصی ایشان با اولویت‌های دنیا یکسان است یا خیر، گفت: به عنوان کسی که در محیط تحقیقاتی هر دو حضور داشته به جرأت اعلام می‌کنم که در بعضی کارهای تحقیقاتی اگر از دنیا جلوتر نباشیم، عقب‌تر نیستیم. برای مثال تیپ کاری که خود ما انجام می‌دهیم که مرتبط با مشکلات بعد از عمل جراحی چه در خانم‌ها و چه در آقایان است، (درد بعد از جراحی تشکیل رشته‌های چسبنده در بدن) مطالعاتی که ما انجام می‌دهیم به مراتب به بالین نزدیک‌تر است (در مقایسه با مطالعاتی که در آمریکا بر روی سلول و حیوان انجام می‌شود).
وی ادامه داد: قطعاً آنها با توجه به حجم بودجه به نسبت تعداد دانشمندی که جذب کرده‌اند از ما جلوترند (۲۵ میلیون تومان معادل ۲ هزار دلار است، هیچ استادی در آمریکا با کمتر از ۲۰ هزار دلار کار تحقیقاتی انجام نمی‌دهد و اگر به ما معاول بودجه آنها تعلق گیرد، ۱۰ برابر آنها کار تحقیقاتی انجام می‌دهیم. بنابراین با توجه به مشکلات اقتصادی که وجود دارد اساتید ما سنگ تمام می‌گذارند و تلاش می‌کنند تا انگیزه جوانان حفظ شود.
انتهای پیام