چه وقت محل کسب و کار و تجارت ما می‌تواند بدترین جای زمین باشد که در کلام معصومین(ع) نسبت به آن هشدار داده شده است.

به گزارش سرویس دین و اندیشه خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، بحث درباره ویژگی‌های بازار از جمله مباحث بسیار مهم در دانش اقتصاد است. بی‌دلیل نیست که در آموزه‌های اسلامی بازار را از جهت داشتن عناصری مذهبی چون مساجد، تکایا، مدارس و حسینیه‌ها «روح شهر»، خود بازار را با عناصر و ‌نقش‌های فضایی آن «قلب شهر» و کاسب را «حبیب خدا» معرفی کرده‌اند1".

اما گاهی به دلیل فاصله گرفتن ما انسان‌ها از این ویژگی‌هایی که برای بازار و بازاری در آموزه‌های اسلامی ذکر شده و ظلمی که در حق همدیگر می‌کنیم این مکان به تعبیر امام علی(ع)" جای‌ حاضر شدن‌ شیطان‌ و نمایشگاه‌ فتنه‌ و طغیان" می‌شود2".

امام باقر(ع) در این باره می‌فرمایند: " بدترین جاهای زمین بازارهاست؛ بازار میدان شیطان است، اولِ صبح پرچم خود را در آن جا نصب می‏‌کند و تخت خود را می‏‌گذارد و فرزندانش را همه سو می‏‌پراکند به سوی کسی که پیمانه را کم می‏‌دهد یا آن که ترازو را سبک می‏‌گیرد و کسی که در گز (متر) کردن دزدی می‏‌کند یا کسی که برای فروش کالایش به دروغ متوسل می‏‌شود. او به فرزندانش می‏‌گوید: بر شما باد به (فریفتن) مردی که پدرش (حضرت آدم) مرده در حالی که پدر شما (ابلیس) هنوز زنده است. ابلیس با اولین کسی که به بازار می‏‌آید وارد می‏‌شود و با آخرین نفری که بازار را ترک می‏‌کند بر می‏‌گردد3".

همچنین پیامبر خدا(ص) در توصیف بازار "البته بازاری که در آن کسبه به حلال و حرام الهی بی توجه هستند" و اهمیت تسبیح گفتن در این مکان می‌فرمایند: " بازار سرای بی‏‌خبری و غفلت است. پس هرکه در بازار یک تسبیح گوید خداوند هزار هزار ثواب برایش رقم زند4".

البته ناگفته نماند که بازار همیشه جای بدی نیست بلکه اعمال و رفتار ماست که آن را به بدترین مکان روی زمین تبدیل می‌کند، لذا تاریخ‌نگاران آورده‌اند: پیامبر اکرم(ص)، قبل از رسالت، خود بازرگانی امین و درستکار بوده است. با شکل‌گیری نظام اسلامی در مدینه، از همان روزهای نخست، پیامبر بزرگوار اسلام الگوی بازار را تعیین کردند. ایشان وارد بازار بسیط شدند، به آن نگاهی انداختند و فرمودند: این بازار مناسب شما نیست. سپس به بازار دیگری رفتند، نظارتی بر آن کردند و مجدداً فرمودند: این بازار مناسب شما نیست. سرانجام وارد بازار دیگری شدند و پس از ارزیابی فرمودند: این بازار مناسب شماست؛ از آن کم نکرده و خراجی بر شما بسته نمی‌شود5".

منابع وایات:

1- سیروس شفقی، بازار بزرگ اصفهان، ص45.

2- نهج‌ البلاغه، نامه‌ 69.

3- بحارالأنوار: 84 / 11 / 87 منتخب میزان الحکمة: 286

4- کنز العمّال: 9330 منتخب میزان الحکمة: 286

5- ابوعبدالله ربعی قزوینی(ابن ماجه)، سنن ابن ماجه، ص751، حدیث 2233.

انتهای پیام