دكتر منصوري با بيان اين كه مقاله اگر چه تنها نمود كار تحقيقاتي و رشد علمي هيچ كشوري نيست اما مهمترين نمود خارجي كار تحقيقاتي هر كشور است، تاكيد كرد: خدشه وارد كردن به شاخصي مثل كيفيت مقالات براي كشور ما كه هنوز مفهوم علم جديد را به روشني درك نكرده، مانعي جدي در راه ورود به جامعه بين‌المللي خواهد بود.

دكتر رضا منصوري، عضو هيات علمي دانشگاه صنعتي شريف و معاون پژوهشي سابق وزير علوم در گفت‌وگو با خبرنگار علمي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) كه نظر وي را درباره ديدگاه‌هاي مطرح شده در مقاله دكتر داوري اردكاني - رييس فرهنگستان علوم - با عنوان «توهم توسعه علمى از طريق افزايش تعداد مقالات در فهرست ISI» جويا شد، اظهار كرد: در چند سال اخير كه بحث ISI عمومي شده، افرادي بحث‌هايي را مطرح كرده‌اند مبني بر اين كه «ارسال مقاله به ISI نوعي صدور علم و مقاله به خارج از كشور است» يا «درج مقاله در مجلات ISI خدمت به كشور نيست»، اما اين افراد با نوعي سوء تفاهم در تعريف مفهوم «علم» و «مقاله» روبه‌رو هستند كه تا زماني كه تعريف يكساني از آنها نداشته باشيم اين برخوردها ادامه مي‌يابد.

وي افزود: برخي، مقاله را تنها نوشتن و درج آن در روزنامه‌ها، مجلات علمي پژوهشي و علمي ترويجي، دايرة‌المعارف‌ها و مجلات بين‌المللي مي‌دانند اما در عرف جديد دنياي علم، مقاله، نتيجه مكتوب شده يك كار تحقيقاتي است كه از چند ماه تا چندين سال به طول انجاميده و منظور از آنچه در وزارت علوم و دانشگاه‌ها، مقاله بين‌المللي يا نمايه سازي در ISI خوانده مي‌شو‌د نيز همين كار تحقيقاتي است و طوري نيست كه مثلا دولت دستور دهد كه تعداد اين مقالات را دو برابر كنيد!

با اين حال در صورتي كه بودجه كافي در اختيار محققان قرار گيرد كه بتوانند كار تحقيقاتي نظري، تجربي يا كاربردي انجام دهند با حضور نيروي محقق كافي و ابزار و تجهيزات لازم مي‌توان رشد كمي در اين بخش را محقق كرد.

عضو هيات علمي دانشگاه صنعتي شريف تاكيد كرد: ما در حال تمرين اين عرف بين‌المللي هستيم اما به نظر مي‌رسد دكتر داوري اردكاني اين مفهوم را با مقاله‌نويسي در روزنامه‌ها اشتباه گرفته و اين امر سوء تفاهم ايجاد كرده است.

وي با اشاره به اختلاف در تعريف مفهوم علم گفت: علم مدرن متفاوت از چيزي است كه هنوز برخي از متخصصان علوم انساني به آن معتقدند و هنوز متوجه تحول در سازوكارهاي علم جديد نيستند؛ در حالي كه دانشمندان ما با مقاله‌نويسي در حال تمرين علم - به معناي جديد آن - هستند و با درج يك نوشته علمي آن را در معرض قضاوت اجتماع بين‌المللي قرار داده و پس از تاييد آنها به عنوان نتيجه كار تحقيقاتي آن را منتشر مي‌كنند و در اين زمان نوشته‌ها نام مقاله به خود مي‌گيرد.

عضو فرهنگستان علوم جهان سوم در گفت‌و‌گو با ايسنا افزود: متاسفانه برخي متخصصان، موسسه ISI را نه بر سر مردم كه بر سر خود مي‌زنند اما براي ورود به جامعه بين‌المللي علم، بايد كار تحقيقاتي كرده و به آن نمود خارجي داد كه از روش‌هاي اين نمود خارجي نوشتن مقاله، شركت در كنفرانس‌هاي علمي و كارگاه‌هاي آموزشي، بحث با همكاران بين‌المللي، عضويت در آكادمي‌هاي بين‌المللي و ... است اما براي ورود به بحث بايد مطلبي از نظراتمان را نوشته و در اختيارشان قرار دهيم تا از تفكرات ما مطلع شوند.

وي خاطرنشان كرد: قطعا، مقاله تنها نمود كار تحقيقاتي و رشد علمي هيچ كشوري نيست اما مهمترين نمود خارجي كار تحقيقاتي هر كشوري بوده و مجلات پرشماري كه در موسسه خصوصي ISI به عنوان مرجع نمايه سازي مجلات معتبر علمي، نمايه مي‌شوند، انواع شاخص‌هاي لازم را براي نمايه شدن در اين مركز كسب كرده‌اند و اين مركز اعتبار مجلات را مشخص مي‌كند.

دكتر منصوري اظهار كرد: دانشمندان كشور بايد تلاش كنند كه نوع كار تحقيقاتي و نمود خارجي فعاليت‌شان در مجلات معتبر دنيا منعكس شود و در عين حال نحوه مديريت و سياستگذاري ملي در اين حوزه نيز بايد به روشني مشخص شود.

وي در گفت‌و‌گو با ايسنا افزود: در بعضي از رشته‌ها و شرايط مي‌توان در مدت كوتاهي يك مقاله نوشت اما مسلما محققي كه در چنين شرايطي قرار مي‌گيرد، بهترين نيست و هيچ گاه در علم سنجي كسي كه تعداد مقالات بيشتري دارد به عنوان بهترين فرد معرفي نمي‌شود؛ حتي افراد زيادي با مقالات بسيار كم، دانشمند هستند؛ چون شاخص‌هاي زيادي در اين امر دخيل است.

دكتر منصوري خاطرنشان كرد: براي كشور ما كه هنوز علم جديد را درك نكرده، اگر به شاخص كيفيت مقالات خدشه وارد كنيم، يعني راه خود را براي ورود به جامعه بين‌المللي بسته‌ايم.

وي افزود: يك محقق خوب مي‌تواند در هر حوزه، مقاله‌اش را به زبان الكن نوشته و يك مترجم آن را اصلاح كند و ندانستن زبان بين‌المللي مانعي براي نوشته مقاله نيست؛ زيرا افراد بسياري هستند كه زبان‌هاي مختلف را مي‌دانند اما چون محقق نيستند، مقاله‌اي هم نمي‌نويسند.

عضو هيات علمي پژوهشگاه دانش‌هاي بنيادي در عين حال تصريح كرد: نمي‌توان تصور كرد يك محقق خوب به يكي از زبان‌هاي دنيا مسلط نباشد و از طريق ترجمه نمي‌شود، محقق خوبي شد.

وي مسابقه مقاله نويسي را كه به ترغيب دانشمندان به تحقيقات انجاميده است، پديده‌اي مثبت خواند و گفت: در همين مدتي كه بحث مقالات بين‌المللي و ISI مطرح شده، بسياري از همكاران دانشگاهي همت بيشتري براي انجام پژوهش و نوشتن نتايج تحقيقات خود يافته‌اند و اين مسابقه خوبي است اما حتي اگر 5 درصد محققان ما به روش‌هاي غير اخلاقي مقاله منتشر مي‌كنند، نمي‌توان روند مثبت روبه رشد توليد علم ايران را خدشه‌دار كرد.

انتهاي پيام