به مناسبت سالروز تعیین رنگ پرچم ایران

از رنگ عوض کردن تا دیدن نام «USA» در پرچم ایران!

پرچم نخستین نشانه از هویت یک ملت در مجامع رسمی است، از این رو باید اِلِمان‌ها و موارد به کار برده شده در آن به نحوی انتخاب شود که بیانگر هم‌بستگی، وحدت و انسجام جمعی مردمی باشد که به اصطلاح باید برای کشورشان زیر یک پرچم بروند.

از قهوه‌خانه‌های صفوی تا کافه‌های امروزی

قهوه چگونه فرهنگ ایرانی را تحت تاثیر قرار داد؟

امروز درباره قهوه صحبت می‌کنیم؛ یک دانه غیربومی کشورمان که از حدود سه قرن قبل با شکل‌ دادن یک نهاد اجتماعیِ برگرفته از نام خود با عنوان «قهوه‌خانه» باعث ایجاد یک فرهنگِ خاص شد؛ فرهنگی که کنشگری اجتماعی - سیاسی را به بخشی از جامعه آموخت، مردم را با شاهنامه آشنا کرد و حتی در مقاطعی به انقلاب‌ها کمک کرد! نهادی که البته این روزها از آنچه که قبلا بود فاصله قابل توجهی گرفته و جای خود را به کافه‌هایی داده است که محلی برای «گفت‌وگوی تنهایی» و یا صرفا جایی برای برگزاری یک قرار کاری شده‌اند.

جشن میلاد پیامبر(ص) در میان شیعیان و سُنی‌ها با چه آداب و رسومی برگزار می‌شود؟

ماه ربیع‌الاول،‌ سومین ماه از تقویم قمری است. ربیع‌الاول پس از ماه‌های محرم و صفر که با ایام شهادت ائمه، وفات پیامبر، سوگواری و ... همراه است فرامی‌رسد و به دلیل مناسبت‌هایی مانند ولادت پیامبر(ص) و ازدواج ایشان با حضرت خدیجه (س)، ولادت امام صادق (ع) و ... در باورهای عامه به عنوان ماه خروج از غم‌ها و ایامی خوش‌یمن و پر برکت شناخته می‌شود که معمولا کارهای مهمی مانند عقد و عروسی را به این ماه موکول می‌کنند یا جشن‌هایی مرتبط با مناسبت‌های این ماه برگزار می‌کنند که البته در میان شعیان و سنی‌ها تفاوت‌های اندکی دارد.

آداب و رسومی برای یک خرافه

حاجت‌خواهی با توسل به درب هفت مسجد!

باور به سنگین بودن ماه صفر در فرهنگ عامه سبب شده است که افراد دست به برخی کارهایی بزنند که نه تنها مستند مذهبی ندارد، بلکه حتی پژوهش بر برخی از این رفتارها نشان می‌دهد که ریشه تاریخی هم ندارند و نهایتا سابقه‌ای کمتر از ۳۰ سال گذشته دارند. «دَق‌الباب هفت درب مسجد» نیز یکی از همین رفتارهایی است که چندسالی است به یکی از آداب و رسوم پایانی ماه صفر تبدیل شده است. رسمی که البته از سوی منابع دینی و تاریخی معتبر شناخته نمی‌شود.

آداب و رسومی برای یک خرافه؛

رهایی از نحسی چهارشنبه آخر ماه صفر به سبک ایرانیان

باور به نحس بودن ماه صفر و به‌ویژه روزهای آخر این ماه در فرهنگ عامه سبب شده است تا برخی افراد کارهایی را انجام دهند که فکر می‌کنند آنها را از باور نحوستی که پذیرفته‌اند رها می‌کند. این رفتارها به مرور خرده فرهنگ‌هایی را شکل داده است که برخی از آنها به یک آیین سنتی تبدیل شده است و برخی دیگر در حد خرافات باقی مانده‌اند. با این وجود هنوز هم این پرسش مطرح است که آیا واقعا ماه صفر نحس است و می‌توان با کارهایی مانند آب‌تنی در آب دریا، خرید طلا، شکستن کوزه و... از این نحسی دوری کرد؟

چرا «شله زرد» نذریِ خاص ۲۸ صفر شده است؟

همانطور که «قیمه» معروف‌ترین نذری عزاداری‌های دهه اول ماه محرم است، روزهای آخر ماه صفر را هم به نام یک نذری خاص سند زده‌اند! در این روزها از خانه‌هایی که بساط پخت نذری در آنها به راه است، بوی هل و گلاب و زعفران به مشام می‌رسد و صاحبان نذر یک کاسه «شُله‌زرد» تزئین شده با دارچین به دست مردم می‌دهند. یک نذری خوش‌رنگ و پر عطر که می‌گویند شیرینی آن از ضعف عزاداران جلوگیری می‌کند و زعفران آن هم نشاط‌آور است.

باور به حاجت‌دهی «سمنوپزان» در اربعین و ماجرای یک خوش‌شانسی

نذری دادن بخشی از فرهنگ عامه مردم ایران است که به بهانه برخی مناسبت‌های مذهبی، بیش از سایر زمان‌ها انجام می‌دهند. دو ماه قمری محرم و صفر بخشی از زمانی است که پخت و پخش نذری‌های خاص بیشتر دیده می‌شود چنانچه برخی نذر می‌کنند تا در ۲۰ صفر که مصادف با اربعین امام حسین (ع) است، «سَمَنو» بپزند.

رسم و رسوم ایرانی‌ها برای «اربعین» و خلق یک سنت جدید

چهلمین روز پس از شهادت امام حسین (ع) در هر سال قمری مطابق با بیستم ماه صفر است که در گویش عامیانه میان مردم با نام «اربعین» شناخته می‌شود و مراسم‌های عزاداری مرتبط با این روز در هر نقطه از کشور به فراخور آداب و رسوم همان منطقه برگزار می‌شود. البته چند سالی است که یک رسم جدید «پیاده‌روی جاماندگان اربعین» نیز به این آداب اضافه شده است.

نمایشگاه «نیمه شب در بیشه ساحران آش می‌پزند» گشایش یافت

شب گذشته، ۲۶مردادماه، نمایشگاه آثاری با تکنیک چاپ دستی و طراحی با عنوان «نیمه شب در بیشه ساحران آش می‌پزند» به مدت یک هفته در «خانه فرهنگ گیلان» افتتاح شد. دراین نمایشگاه آثار هنری «علی عباسی» برگرفته از مفاهیم انسان، مرگ و زندگی در بستر فرهنگ فولکلور محیط زیست به تصویر کشیده شده است.

فرهنگ پوشاک اقوام ایرانی/ بخش پنجم

لباس‌هایی که فریاد «شادی» سر می‌دهند!

ویژگی‌های خاص پوشاک هر منطقه از ملاک‌های تشخیص لباس‌های محلی از یکدیگر است. موضوعی که سبب شده علی‌رغم نقاط مشترکی همچون وجود تنوع طرح و رنگ در لباس‌ اقوام مختلف اما لباس‌های محلی متفاوتی در جغرافیای کشور داشته باشیم که هر کدام نشان‌دهنده بخشی از فرهنگ مردم همان منطقه هستند و حتی می‌توانند نشان دهنده یک ویژگی خاص از یک قوم باشند.

گزارش میدانی ایسنا از حلواپزونِ بازار تهران

می‌گویند این «حلوا» حاجت می‌دهد!

«ساده از کنار این مراسم رد نشو، قشنگ سَرِ صبر و با نیت قلبی برو حلوا هم بزن انشاءالله که تا سال دیگه این موقع حاجتت رو گرفتی و خودتم میای برای حلوا پختن.» این جملات را با اندکی تغییر در محتوا، تقریبا از تمام کسانی که امروز در راسته خیابان ۱۵ خرداد با گازِ پیک‌نیکی و قابلمه در حال حلوا پختن هستند، می‌شنوید. اما ماجرای کاری که این روزها به یکی از خرده‌فرهنگ‌های محرمیِ مردم تهران تبدیل شده است، چیست؟

هنوز هم «قیمه» محبوب‌ترین غذای نذری است؟

در لغت‌نامه دهخدا مقابل معنی واژه «نذر» آمده است: «آنچه واجب گردانند بر خود یا آنچه واجب کنند بر خود به شرط چیزی. مثل آنکه بگویند اگر از مرض خود شفا یابم، ۱۰ تومان در راه خدا بدهم.» تعریفی ساده از کاری که به مرور به بخشی از فرهنگ جامعه تبدیل شده است.

باورها و آداب عید غدیر در میان اقوام ایرانی

چه کارهایی در روز «عید غدیر» شگون ندارند؟

عید غدیر یکی از مناسبت‌های مذهبی مهم در میان شیعیان است که علاوه بر مناسک مذهبی مخصوص به خود، آداب و رسوم و باورهایی هم در طول زمان درباره آن شکل گرفته است تا بخشی از این جشن رنگ و بوی ایرانی به خود بگیرد؛ برخی آداب و رسوم نیز وجود دارد که هیچ پشتوانه‌ای ندارد و صرفا خراوات محسوب می‌شود.

«آب‌پاشونک» جشنی برای بلندترین روز سال

جشن‌های قدیمی ایرانی نقش مهمی برای آشنایی با فرهنگ دیرین مردم ایران‌زمین دارد که علاوه بر نمایان کردن وجوه مختلف فرهنگ عامه می‌تواند نشان‌دهنده بخشی از آداب و رسومی باشد که بیشتر بر اساس تغییر فصل‌ها و زندگی مبتنی بر کشاورزی شکل گرفته بود. نوعی از زندگی که وابسته به مواهب طبیعی از جمله باد، باران، زمین و... بود و همین سبب می‌شد طبیعت و تغییرات وابسته به آن نقش مهمی در زندگی مادی و معنوی افراد داشته باشد و بر همین اساس مناسبت‌هایی وابسته به گرامی‌داشتِ همین مواهب، شکل گرفتند.

سنت‌های عید قربان در میان اقوام ایرانی

از آرایش گوسفند قربانی تا تاب‌سواری به نیت پاک شدن گناهان

عید قربان یکی از اعیاد بزرگ مذهبی میان مسلمانان است که در شهرهای مختلف ایران با شکل و شمایل متفاوتی برگزار می‌شود، اما با این وجود آماده شدن برای این جشن از چند روز قبل با پوشیدن لباس‌های نو، تهیه شیرینی‌های گوناگون،‌ تزئین کوی و برزن و... اقدامی مشترک است که در میان اکثر اقوام ایرانی صورت می‌گیرد.

آداب و رسوم ازدواج در ایران/ بخش سوم

از شکستن تخم‌مرغ برای رفع چشم‌زخم تا حلوای عروسی

جشن عروسی آخرین بخش از مراحل مختلف مراسم ازدواج است که گاهی بلافاصله پس از عقد و گاهی با فاصله چند ماه و یا چند سال از دیگر مراحل انجام می‌گیرد. رسمی برای گذر از یکی از مهم‌ترین مراحل زندگی که در شهرهای مختلف کشور با توجه به آداب و رسوم هر منطقه، متفاوت اجرا می‌شود.

آداب و رسوم ازدواج در ایران/ بخش دوم

از شگونِ قند بله‌برون تا سرخیِ انگشتان حنا زده عروس

آداب و رسوم مختلفی از دیرباز به مراسم ازدواج وابسته بوده است که به مرور زمان به بخشی از فرهنگ هر جامعه تبدیل شده است. هر چند این روزها این فرهنگ به دلیل موضوعات مختلفی از جمله مسائل اقتصادی و اجتماعی دچار تغییراتی شده است اما با این وجود همچنان هم می‌توان ردپای کمرنگی از اجرای این سنت‌ها را در برخی نقاط دید.

آداب و رسوم ازدواج در ایران/ بخش اول

از «نشون کردن» دختر تا سبزی پاک‌کردن در مراسم خواستگاری

پیوند ازدواج را می‌توان یکی از مهم‌ترین مراحل زندگی انسان‌ها دانست که در هر شهر و منطقه در کشور ما رسوم مخصوص خود را دارد، هرچند شکل و شمایل برگزاری آن در طول زمان دستخوش تغییراتی شده است. درواقع با توجه به وقایع تاریخی مختلفی که فرهنگ عامه افراد را هم تحت تاثیر قرار داده است؛ هرچند وقت یک بار آداب مختلفی به رسوم ازدواج اضافه و یا از آن کم می‌شود. روندی سیال که تا روزگار فعلی ادامه یافته است. 

«خردادگان»؛ جشن فراموش شده پاسداشت آب

در ایران باستان به بهانه‌های مختلفی جشن‌هایی برگزار می‌شده که البته با آنچه که ما امروز به عنوان «جشن» از آن یاد می‌کنیم، تفاوت داشته است. این جشن‌ها الزاما برای شادی کردن نبوده و گاهی مجموعه‌ای از نیایش‌ها را دربرمی‌گرفته؛ در این میان پاسداشت مواهبی که از سوی پروردگار برای انسان درنظر گرفته شده بود از جمله زمین بارور، آب‌های روان، آتش و... از آنچنان اهمیتی برخوردار بود که سبب شکل‌گیری جشن‌های مخصوص می‌شد.

آداب و رسوم ایرانیِ سفر حج/ قسمت اول

از ریختن شِکر مقابل خانه حاجی‌ها تا آداب خاص پختن آش پشتِ پا

به جا آوردن حج به عنوان یکی از فرایضی که تحت شرایطی خاص بر هر مسلمانی واجب می‌شود،‌ آداب مخصوص خود را دارد که بخشی از آنها مرتبط با احکام اسلامی بوده و برخی دیگر نشات گرفته از رسوم خاصِ هر منطقه است و همین موضوع سبب شده سنت ویژه‌ای برای بدرقه و استقبال از حاجی‌ها شکل گیرد.

«پنجاه به دَر» قزوینی‌ها چگونه مدارس را تعطیل کرد؟

امروز پنجاهمین روزِ بهار است؛ روزی همزمان با آیینِ «پنجاه به درَ» قزوینی‌ها؛ آیینی کهن که حتی برگزاری آن بهانه‌ای برای تعطیلی مدارس شهر می‌شود!

«بهاربد»؛ جشنی قدیمی‌تر از بعثتِ زرتشت

پانزدهم اردیبهشت مصادف با جشن «بهاربد» است؛ روزی که هم بهار به نیمه می‌رسد و هم بنابر روایتی همزمان با بعثت زرتشت است. هرچند در حال حاضر شاید کمتر کسی از این مناسبت خبر داشته باشد.

«کوچ‌نشینی» و یک تغییر فرهنگی ۸ هزار ساله

جمعیت قابل توجهی از ایرانیان زندگی قومی، ایلی و عشیره‌ای دارند؛ سبکی از زندگی که به طور معمول با مفهوم «کوچ» همراه است و همین موضوع سبب شکل‌گیری نوع خاصی از فرهنگ، آداب و رسوم و سنت‌هایی شده است که هرچند نسبت به گذشته در حال کمرنگ شدن است اما همچنان وجود دارد.

رسوم متفاوت استقبال از عید فطر در ایران

با روئیت هلال ماه شوال، روزه‌داری و عبادت در ماه مبارک رمضان به پایان می‌رسد و مسلمانان به استقبال عید بندگی می‌روند؛ استقبالی که در ایران نیز بسته به عواملی همچون فرهنگ و منطقه جغرافیایی متفاوت است.