معاون پژوهشی مؤسسه فرهنگی-پژوهشی «فرهنگ اول» گفت: انیمیشن‌ها در دنیای امروز بر ترویج بی‌دینی و بی‌خدایی، دور شدن از بنیان خانواده و یا مفاهیمی چون عشق مثلثی تأکید می‌کند اما متولیان فرهنگی و سیاست‌گذاران این حوزه با غفلت از اهمیت «رسانه کودک» راه را برای اهداف پشت پرده تولیدکنندگان غربی و آمریکایی هموار می‌کنند.

به گزارش ایسنا منطقه قزوین، امروز یکی از ابزارهای تأثیرگذار در نهادینه کردن باورها و اهداف مدنظر «رسانه» است. آنچه مسلم است رسانه‌ها در الگوسازی‌ها، هنجارسازی‌ها و انتقال ارزش‌ها به کودکان و نوجوانان تأثیر بسیار زیادی دارند و در واقع بسیاری از ورودی‌های اطلاعات، عواطف و احساساتی که کودکان نیاز دارند از سوی رسانه‌ها تأمین می‌شود.

برای شناخت جایگاه و اهمیت «رسانه کودک» خبرنگار ایسنا منطقه قزوین، با ایمان شمس معاون پژوهشی مؤسسه فرهنگی-پژوهشی «فرهنگ اول» به گفت‌وگو نشسته و ضمن واکاوی و پرداختن به عمق شخصیت‌های تولید شده از جایگاه این رسانه در میان کودکان و نوجوانان پرده‌برداری شد. 

شمس: امروز یکی از ابزارهای تأثیرگذار در نهادینه کردن باورها و اهداف مدنظر «رسانه» است که متأسفانه از نقش رسانه‌ها به‌عنوان ابزارهای القای غیرمستقیم در تربیت افراد غفلت شده و با نادیده گرفتن طرح مسئله مهمی چون رسانه کودک که یک خوراک تربیتی و فرهنگی برای کودکان و نوجوانان به شمار می‌رود روبرو هستیم.

در حقیقت در حوزه «رسانه کودک» تعریفی شاخص و سیاست‌گذاری‌های فرهنگی لازم وجود ندارد و حتی شاهد بی‌توجهی نسبت به حوزه‌های آسیب‌شناسی رسانه کودک در جامعه هستیم. 

شمس: در میان انیمیشن‌ها و کاراکترهای کارتونی برای پسران می‌توان به «بن تن»، «مردعنکبوتی»،«سوپرمن» و در بین دختران نیز «باربی»، «یخ‌زده» و «فروزن» تولیدشده در سال 2014 و 2015 اشاره کرد که جزء انیمیشن‌هایی بود که بیشترین استقبال و اقبال از آن صورت گرفته و می‌گیرد. همین استقبال باعث ورود جدی این کاراکترها در عرصه‌های مختلف از جمله نوشت‌افزار شد؛ در این میان شخصیت «باب اسفنجی» مورد استقبال هم‌زمان دختران و پسران قرار گرفت.

شمس: بله متأسفانه در کشور این آسیب‌ها توسط عده‌ای نادیده گرفته شده چرا که معتقد هستند حوزه تولیدات نمایشی، انیمیشن‌ها و رسانه کودک و نوجوان چیزی به غیر از سرگرمی نیست که این تفکر بزرگ‌ترین جفا در حق مردم است؛ این در حالی است که خود کارشناسان آمریکایی بر این باور هستند که رسانه و هنر هالیوود بسیار اثرگذار بوده و چیزی به غیر از سرگرمی است و درصدد ترویج ارزش‌های آمریکایی است.

در حقیقت آن‌ها به دنبال لیبرالیستی کردن فضای جامعه ما هستند و در انیمیشن‌ها هم نگاه تربیتی و هم القاء فرهنگ خود در کنار زاویه سرگرمی لحاظ می‌شود و اما می‌توان گفت نگاه اول غالب است.

شمس: چند مسئله توسط انیمیشن‌ها و شخصیت‌های کارتونی تولید شده در غرب و امریکا دنبال می‌شود که از جمله آن می‌توان به تفرق‌گرایی و دور شدن از بنیان خانواده و یا مفاهیمی چون عشق مثلثی که در مقابل نهاد خانواده و تشکیل آن قرار می‌گیرد، اشاره کرد.

نگاه اسلام بر این تأکید می‌شود که ما یک خدا داریم اما در عرفان شرقی بر «دوئیت  یِن و یانگ (خیر و شر)» و این نکته که جهان بر دو چیز متضاد تکیه دارد. همچنین بخشی از انیمیشن‌ها نیز برگرفته شده از تفکر «تثلیث» و منطبق بر تحریفات دین مسیحیت یعنی اعتقاد بر بودن خدا، پسر و روح‌القدس است و بر آن تأکید می‌شود.

به‌طور کلی در بحث اعتقادی در انیمیشن‌ها بر ترویج بی‌دینی و بی‌خدایی، نگاه تثلیثی منطبق بر تحریفات دین مسیحیت و در نهایت نگاه دوئیت شکل‌گیری جهان بر مبنای دو چیز متضاد تأکید می‌شود. 

شمس: نگاه برگرفته شده از بحث «دوئیت  یِن و یانگ (خیر و شر)» را می‌توان در انیمیشن «پاندای کنگ فوکار» دید. متأسفانه در اکثر شخصیت‌های کارتونی نهاد خانواده وجود ندارد و یا هجمه سنگین به مباحث اعتقادی و تأکید بر نبود خدا در آن به‌صورت ملموس دیده می‌شود.

اوج این تفکر منفی در انیمیشن «باب اسفنجی» دیده می‌شود. در باب اسفنجی با نگاه به فلسفه دیدگاه نیچه بر آن تأکید می‌شود که خدایی وجود ندارد و یا این سؤال برای کودکان با دیدن کارتون بن تن ایجاد می‌شود که قدرت خدا بیشتر است یا قدرت بن تن؟  

شمس: یکی دیگر از موضوعاتی که در انیمیشن‌ها به آن تأکید می‌شود بحث «انقلاب و تفکرات جنسی» است که به ارتباط شخصیت‌ها با هم به‌صورت ترویج دوستی دختر و پسر دامن زده می‌شود و با ارائه این تفکر به ترویج و پایه‌ریزی این ارتباط غلط در دوران کودکی پرداخته می‌شود. 

این تفکر در «بن تن» و «باب اسفنجی» به‌وضوح دیده می‌شود که تولیدکنندگان آن به‌صورت غیرمستقیم درصدد القای این تفکر در میان علاقه‌مندان به انیمیشن هستند.  

شمس: بحث‌های سیاسی نیز در انیمیشن‌ها منطبق با تفکرات رایج در کمپانی‌های مطرح به‌ویژه نگاه صهیونیستی لحاظ می‌شود که از جمله آن می‌توان به انیمیشن «ماشین‌ها»، «چگونه اژدهای خود را تربیت کنیم» و به‌ویژه انیمیشن «مینیون ها» که به‌طور کامل منطبق بر تاریخ یهود ساخته شده است، اشاره کرد. 

شمس: در خود کشور آمریکا نیز شهروندان بارها نسبت به مفاهیم و بازخوردهای انیمیشن‌ها اعتراض کرده‌اند که آن سرگرمی نیست. در فضای نهادها و رسانه‌های امریکا هم این کاراکترها سروصدا کرده و به‌ویژه در جنبش وال‌استریت اعتراض‌های بسیاری به آن و ترویج گفتمان خشونت و الحاد داشته‌اند. 

شمس: انیمیشن‌ها با القای غیرمستقیم خود به دنبال اهداف پشت پرده‌ای هستند که هوشیاری و آگاهی لازم ما را برای مقابله با آن می‌طلبد. لذا باید اطلاع‌رسانی در این خصوص صورت بگیرد تا با لحاظ کردن تجربیات و نمونه‌های عینی از این آسیب‌ها، خانواده‌هایی که فرزند کوچک دارند نیز دچار این چالش برای خانواده و فرزند خود نشوند، اگر چنین اتفاقی بیافتد به‌طور قطع شاهد اثرگذاری آن در جامعه خواهیم بود.  

شمس: نیاز است تولید داخلی در حوزه نمایش و انیمیشن رونق بگیرد و با حمایت از آن سدی در مقابل تفکرات منفی و القائات غیرمستقیم انیمیشن‌های غربی قرار بگیرد. 

انیمیشن‌هایی چون «شاهزاده روم» و «فیلشاه» یک عملیات ایضایی است و نیاز است کمپانی تخصصی برای تولید آثار تأثیرگذار و فاخر در کشور ایجاد و شاهد خروجی مثبت از این کمپانی‌ها برای کودکان و نوجوانان باشیم.

شمس: پیشنهاد کاربردی آن است که یک شهرک انیمیشن ایجاد شود تا شرکت‌های کوچک متخصص در این حوزه در آن جمع‌آوری‌شده و با ایجاد یک رقابت سالم به تولید محصول برای رسانه ملی اقدام کنند. 

شمس: آنچه مسلم است صداوسیما از آسیب‌های چنین برنامه‌هایی خبر دارد و می‌داند که این کاراکترها چه اثری در بین کودکان و نوجوانان دارد اما از آنجا که هنوز به تولید داخلی فاخر نرسیده‌ایم از این رو مسئولان صداوسیما معتقدند برای جذب و سرگرم کردن کودکان و نوجوانان مجبور به پخش این کارتون‌های تولید غرب و آمریکا هستند. 

شمس: در حال حاضر این نتیجه‌گیری از روند تأثیرگذاری منفی انیمیشن‌ها دیده می‌شود اما اطلاع‌رسانی لازم در این خصوص وجود ندارد لذا اگر پویشی مبنی بر جمع‌آوری آسیب‌های این حوزه ایجاد شود بی‌شک بسیاری از خانواده‌ها از آسیب‌های بسیار بالایی که رسانه کودک و این انیمیشن‌ها بر سر خانواده و کودکان و نوجوانان آورده‌اند، سخن خواهند گفت.

متأسفانه صدای خانواده‌هایی که در این حوزه آسیب‌ دیده‌اند به گوش کسی نمی‌رسد و نمی‌دانند که کجا باید اعتراض خود را اعلام کنند برای مثال مادری با گریه تعریف می‌کرد فرزندم به باب اسفنجی علاقه دارد و از زمانی که آن را می‌بیند می‌گوید که می‌خواهم مانند باب اسفنجی تنها و دور از خانواده زندگی کنم.

شمس: باید پویش لازم ایجاد شود تا صدای آسیب دیدگان این حوزه به گوش مسئولان و خانواده‌ها برسد از این رو نیاز است افراد ذی‌صلاح و مطلع به کف صحنه رفته و اطلاع‌رسانی لازم را در این خصوص انجام دهند.