نویسنده کتاب کمیجان سرزمین شگفت انگیز تات ها و مادها گفت: جشن سپندارمذگان که براساس آیین های ایران باستان در روز پنجم ماه دوازدهم برگزار می‌شود، اساسا مربوط به زنان است و به روز زن، زمین و مادر موسوم است.
دکتر محمد عارف در گفت و گو با خبرنگار ایسنا، منطقه مرکزی، در خصوص جشن اسفندارمذگان، اظهار کرد: اسفندارمذگان واژه‌ای است که در دوران باستان شکل گرفته است، در دوره پهلوی این جشن با نام سپنته آرمیتی شناخته می‌شد، به طور کلی واژه‌ها به مرور زمان در ادبیات کوچک و روانتر بیان می‌شوند و در حال حاضر سپندار به اسفند تغییر یافته است.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه قدمت این جشن به گذشته بسیار دور، در حدود هزاره اول و دوم قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد، عنوان کرد: برپایی این جشن در دوره هخامنشیان، پارت‌ها و ساسانیان ادامه داشته است.
وی عنوان کرد: در اواخر دوره ساسانیان اعراب به ایران حمله کردند، بدین طریق آئین اسلام وارد ایران شد و ایرانیان به دین مبین اسلام روی آوردند و به مرور زمان، آئین هایشان رنگ و بوی اسلامی گرفت. بر همین اساس بسیاری از سنت‌ها و رسوم دوران کهن رنگ باخت یا کاربری آن تغییر ماهیت داد، اما جشن اسفندگان با توجه به استنادات تاریخی موجود و اشارات بسیاری از شعرا و فلاسفه بعد از اسلام نیز از بین نرفت و همچنان در بین مردم، این جشن برگزار می‌شود.
عارف با اشاره به اینکه برپایی این جشن در مناطق مختلف به صورت متفاوت بوده است، بیان کرد: با توجه به شرایط جغرافیایی، امکانات بوم شناختی هر منطقه و برداشت مردم نقاط مختلف ایران از مفاهیم دوران کهن، در جای جای ایران این جشن به طرق مختلف برگزار می‌شد.
این پژوهشگر با بیان اینکه جشن اسفندگان روز پرستار نیز نامیده می‌شد، ادامه داد: این جشن که در روز پنجم ماه دوازدهم برگزار می‌شود، اساسا مربوط به زنان است و به روز زن، زمین و مادر موسوم است، این فصل برای چوپانان و کشاورزان فصل پربرکتی است و در عین حال اشاره به باروری زنان دارد، مردم انتظار دارند که در این عید زمین، گوسفندان و به طور کلی طبیعت بارور شده و بعد از عید این ثمره را دریافت کنند که بر این اساس، جشن چوپانان و کشاورزان از این جشن برگرفته شده است.
وی خاطرنشان کرد: مردم دوران کهن بر این باور بودند که زن و مادر به سبب تحول و زایش عزیز هستند، بنابراین هر چیزی که باعث نو شدن، تحول و زایش طبیعت می‌شد برگرفته از این باور است و برای مردم دوست‌داشتنی بوده است.
عارف با اشاره به اینکه در ایران باستان و پس از زرتشت عناوین امروزی برای شمارش هفته وجود نداشته و برای معرفی روزهای هفته از اعداد مربوط به هر روز و ماه مربوطه استفاده می‌کردند، ادامه داد: پنج روز در سال‌های کبیسه به برپایی این جشن اختصاص داده می‌شد و مردان در این روزها امور خانه‌داری را انجام می دادند و به طور کلی خدمت رسانی به زنان در این روز مورد توجه مردان بود و با هدیه دادن طلا، گل، لباس و غیره در این روزها از زنان قدردانی می‌کردند.
وی با اشاره به کهن بودن فرهنگ ایران باستان و وسعت بالای آن و طبیعتا قدرت و نفوذ فرهنگی که ایران در گذشته داشته است، گفت: این جشن‌ها و آئین‌ها مانند دیگر آئین‌ها به کشورهای دیگر انتقال یافت، اما بسیاری از پژوهشگران با توجه به کارکرد رسانه‌ها و ارتباط تنگاتنگی که بین اقوام مختلف به وجود آوردند و با توجه به اینکه رسوم و سنت‌ها نقاط مختلف جهان را به هم نزدیک می‌کند، معتقدند که ولنتاین برگرفته از سپندارمذگان است و احتمالا به سبب مهاجرت، شرایط یکسان محیطی، نزدیکی تاریخی و توارد این آئین به دیگر کشورها رفته و دیگر اقوام آن را پذیرفتند.
این پژوهشگر با بیان اینکه در ادبیات کلاسیک، به زنان کدبانو (پادشاه خانه) گفته می‌شد، اظهار کرد: در طول سال زن ایرانی مدیر و مدبر بوده است و در دوران هخامنشیان کارها با تفکیک مردانه، زنانه و شغل و پست مشخص می‌شد، به عنوان مثال تربیت فرزند، دوزندگی و نقاشی اغلب فعالیت زنانه بود و شغل پست به زنان واگذار نمی‌شد.
عارف با تاکید بر گوناگونی اقلیمی که در ایران با آن مواجه هستیم، بیان کرد: بر همین اساس تاریخ برگزاری این جشن در مناطق مختلف ایران تغییر کرد.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در ایران باستان فقط دو فصل وجود داشته، بیان کرد: این دو جشن سلطان فصل تابستان(همه) و عروس فصل زمستان(زینه) نامیده می‌شد.
نامزد قلم طلایی بین المللی سینمایی، با بیان اینکه استان مرکزی تنها برگزارکننده جشن چوپانان و کشاورزان است، بیان کرد: تنها میراث‌دار آئین سنتی کوسه گردان و جشن کشاورزان در ایران، فقط استان مرکزی است و در هیج جای دیگری از ایران این جشن برگزار نمی شود. جشن تیرگان نیز در اول تیر در منطقه نام ذلف آباد و شازند به صورت باشکوهی برگزار می‌شود.
عارف در پایان بابت نکوداشت تیرگان و کوسه ناقالدی در استان مرکزی از مدیران استان بویژه شهرداری اراک و تفرش و شازند تشکر کرد.
نظرات