قرآن کریم در آیاتی به توصیف و بیان اهمیت شب قدر و نزول این کتاب آسمانی در این شب پرداخته است. از جمله این آیات می‌توان به آیات سوره مبارکه قدر اشاره کرد که به طور مستقیم به بیان اهمیت این شب و نزول قرآن در آن می‌پردازد.

به گزارش ایسنا- منطقه خراسان؛ آیاتی چند از قرآن کریم به اهمیت شب قدر و نزول قرآن اختصاص دارد و مشخص‌ترین آن‌ها، آیات سوره مبارکه قدر است که بیان‌گر ویژگی‌ها و اهمیت آن است. در ادامه نگاهی اجمالی به تفاسیر بخش‌هایی از آیات سوره قدر خواهیم داشت:

آیات قرآن به خوبی مبین آن است که قرآن مجید در ماه رمضان نازل شده است؛ «شهر رمضان الذى انزل فيه القرآن» و ظاهر اين تعبير آن است كه تمام قرآن در اين ماه نازل گرديد.

تفسیر نمونه درباره اولین آیه از سوره مبارکه قدر (انا انزلناه فى ليلة القدر) ذکر کرده که گرچه در اين آيه صريحا نام قرآن ذكر نشده؛ ولى مسلم است كه ضمير «انا انزلناه» به قرآن باز مى‌گردد و ابهام ظاهرى آن براى بيان عظمت و اهميت آن است. تعبير به «انـا انـزلنـاه» (مـا آن را نـازل كرديم) نيز اشاره ديگرى به عظمت اين كتاب بـزرگ آسمانى است كه خداوند نزول آن را به خودش نسبت داده، مخصوصا با صيغه متكلم مع‌الغـيـر كـه مـفـهـوم جـمـعـى دارد و دليـل بـر عـظـمـت اسـت. نـزول آن در شـب قـدر هـمـان شـبـى كـه مـقـدرات و سـرنـوشـت انـسـان‌ها تعيين مى‌شود، دليل ديگرى بر سرنوشت‌ساز بودن اين كتاب بزرگ آسمانى است. همچنین از ضميمه كردن ايـن آيـه بـا آيه سوره بقره نتيجه‌گيرى مى‌شود كه شب قدر در ماه مبارک رمضان است؛ اما‌در این مورد که كدام شب است، از قرآن چيزى در اين مورد استفاده نمى‌شود؛ ولى روايـات در اين‌باره بحث فراوان كرده‌اند.

تفسیر نمونه با طرح سوالی در این مورد که از نظر تاريخى و هم از نظر ارتباط محتواى قـرآن بـا حـوادث زنـدگـى پـيغمبر اكرم(ص) مسلم است كه اين كـتـاب آسـمـانـى بـه طـور تدريجى و در طـى 23 سـال نازل گرديد و اين امر چگونه با آيات فوق كه مى‌گويد در ماه رمضان و شب قدر نازل شده است سازگار خواهد بود، پاسخ داده است؟ پاسـخ ايـن سؤال، بـه گـونـه‌اى كـه بـسـيـارى از مـحـقـقـان گفته‌اند، ايـن اسـت كـه قـرآن داراى دو نزول بوده است؛ نـزول دفـعـى كه در يک شب تمام آن بر قلب پاک پيغمبر اكرم(ص) يـا بيـت‌المـعـمـور يـا از لوح مـحـفـوظ بـه آسـمـان دنـيـا نازل گرديد و نزول تدريجى كه در طول بيست‌و‌سه سال دوران نبوت انجام گرفت.

در ادامه این تفسیر می‌خوانیم: درباره نازل شدن قـرآن در بعضى از آيات تعبير بـه «انـزال» و در بعضى تـعـبـير به «تنزيل» شده است و از پاره‌اى از متون لغت استفاده مى‌شود كه تنزیل معمولا در جایى گفته مى‌شود كه چيزى تدريجا نازل گردد، ولى «انـزال» مفهوم وسيع‌ترى دارد كـه نـزول دفعى را نيز شامل مى‌گردد. اين تفاوت تعبير كه در آيات قرآن آمده، مى‌تواند اشاره به دو نزول فوق باشد.

تفسیر نمونه همچنین درباره آیه «و ما ادراك ما ليلة القدر» بیان می‌کند که در این آيه براى بيان عظمت شب قدر مى‌فرمايد: «تو چه مى‌دانى شب قدر چيست؟» و بلافاصله مى‌گويد: «شب قدر شبى است كه از هزار ماه بهتر است»: «ليلة القدر خير من الف شهر». در ادامه تفسیر ذکر شده که ايـن تـعبير نشان مى‌دهد عظمت اين شب به قدرى است كه حتى پيغمبر اكرم(ص) بـا آن علم وسـيـع و گسترده‌اش قبل از نزول اين آيات به آن واقف نبود.

تفسیر المیزان نیز درباره آیه«ليلة القدر خير من الف شهر» می‌گوید: اين جمله به طور اجمال آنچه را كه در جمله «و ما ادراك ما ليله القدر» بدان اشاره شده بود، يعنى عظمت آن شب را بيان مى‌كند، و مى‌فرمايد: بدين جهت گفتيم آن شب مقامى ارجمند دارد كه از هزار ماه بهتر است و منظور از بهتر بودنش به طورى كه مفسرين تفسير كرده‌اند، بهتر بودنش از حيث فضيلت عبادت است و مناسب با غرض قرآن هم همين معنا است. چون همه عنايت قرآن در اين است كه مردم را به سوى خدا نزديک و به وسيله عبادت زنده كند.

در تفسیر نور نیز در خصوص واژه «قدر» آمده است: کلمه«قدر» در قرآن، در چند معنا به کار رفته است: مقام و منزلت، تقدیر و سرنوشت و تنگی و سختی که دو معنای اول در مورد «لَیْلَهِ الْقَدْرِ» مناسب است؛ زیرا شب قدر، هم شب با منزلت و هم شب تقدیر و سرنوشت است. خداوند در شب قدر، امور یک سال را تقدیر می کند؛ چنان‌ که قرآن در جایی دیگر می‌فرماید: «فِیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ»؛ در آن شب، هر امر مهمّی، تعیین و تقدیر می‌شود. بنابراین، شب قدر منحصر به شب نزول قرآن و عصر پیامبر نیست؛ بلکه در هر رمضان، شب قدری هست که امور سال آینده تا شب قدر بعدی، اندازه‌گیری و مقدّر می‌شود.

در بخش دیگری از تفسیر نمونه ذکر شده که تقارن شب تقدیر بشر با شب نزول قرآن، شاید رمز آن باشد که سرنوشت بشر، وابسته به قرآن است. اگر پیرو قرآن باشد، سعادت و رستگاری و اگر دور از قرآن باشد، شقاوت و بدبختی برای او رقم می‌خورد.