به گزارش ایسنا، انسان پرمشغله دنیای امروز چند سالی‌ است که بیش از پیش ترجیح می‌دهد ببیند و بشنود تا بخواند؛ از این‌رو سرویس‌های اشتراک ویدیو هر روز مخاطبان بیشتری پیدا می‌کنند. این‌طور به نظر می‌رسد که دانستن درباره هر آن‌چه در زندگی امروز به کار می‌آید یا به دست آوردن یک سرگرمی کوتاه یا بلندمدت از طریق جست‌وجو و تماشای یک ویدیو برای اغلب گروه‌های سنی خصوصا جوانان که مخاطب عمده فضای مجازی نیز هستند، کار آسان‌تری است.  

این در حالی‌ است که همین مسئله خود اشتیاق به خواندن را تا حدی از بین می‌برد؛ امروزه کتاب‌هایی که منشاء ساخت فیلم‌ها شده‌اند کمتر از آثار نمایشی تولیدشده از آن‌ها شناخته و دیده می‌شوند (هرچند که اقتباس موفقی هم از آن اثر مکتوب نباشند). علاوه‌بر این، فراگیری مطالب گوناگون بیش از آن‌که از طریق آثار مکتوب به وقوع بپیوندد، از طریق پلتفرم‌های نمایشی ازجمله سرویس‌های اشتراک ویدیو اتفاق می‌افتد. 

در این میان البته از دوستداران پر و پا قرص کتاب و خواندن هستند کسانی که از فرصت توجه به این پلتفرم‌ها برای دیده و خوانده شدن کتاب استفاده می‌کنند و از طریق ضبط یک ویدیو به معرفی کتاب می‌پردازند یا با هر اقدام دیگری، پای کتاب و خواندن را به دنیای نمایش سرویس‌های اشتراک ویدیو و البته بعضا هم شبکه‌های اجتماعی باز کرده‌اند. این البته تنها نقطه اشتراک کتاب با این سرویس‌ها نیست. 

اما چندی پیش انتقاد یکی از کاربران فضای مجازی هشداری بود نسبت به جای خالی کتاب و حتی بعضا فرهنگ در سرویس‌های اشتراک ویدیو؛ جادی میرمیرانی، ‏برنامه‌نویس، بلاگر و مترجم کتاب «فقط برای تفریح» که اخیرا در صفحه‌های خود در فضای مجازی و سرویس‌های اشتراک ویدیو به معرفی کتاب پرداخته است، در توییتی نوشت: «یکی از نکات دردناک زندگی من در هر هفته وقتی است که می‌خوام تو آپارات معرفی کتاب آپلود کنم و می‌بینم هیچ طبقه‌بندی‌ای بهش نمی‌خوره. یعنی کارتون و مذهبی و بانوان(؟) و سلامت و حیوانات و... داره ولی هیچ چیزی که بشه توش معرفی کتاب رو گذاشت نداره. مثلا ادبیات، فرهنگ، کتاب و ... ): »

در پی این انتقاد، نگاهی داریم به جایگاه فرهنگ، ادبیات و کتاب در چندین سرویس اشتراک ویدیو ایرانی؛ نخست به سراغ آپارات می‌رویم، «سریال و فیلم‌های سینمایی»، «گیم»، «ورزشی»، «کارتون»، «طنز»، «آموزشی»، «تفریحی»، «فیلم»، «مذهبی»، «موسیقی»، «خبری»، «سیاسی»، «علم و تکنولوژی»، «حوادث»، «گردشگری»، «حیوانات» «متفرقه»، «تبلیغات»، «هنری»، «بانوان»، «سلامت» و «آشپزی» همه عنوان‌هایی است که در بخش دسته‌بندی سایت آپارات به چشم می‌خورد. اگر از توجه نکردن به استفاده از معادل‌های فارسی کلماتی مثل «گیم»، «کارتون» و ... بگذریم، باید گفت که ادبیات، کتاب و حتی فرهنگ تقریبا هیچ جایی در دسته‌بندی این سرویس اشتراک ویدیو ندارند! 

در ادامه به سراغ سایت نماشا می‌رویم، چندان تفاوتی در دسته‌بندی آن با آپارات دیده نمی‌شود جز این‌که برخی گروه‌ها حذف شده‌اند و البته از واژه مرسوم بازی به جای واژه «گیم» استفاده شده است. در عنوان‌های دسته‌بندی شامل: «سرگرمی و طنز»، «ورزشی»، «کارتون و انیمیشن»، «علم و فن‌آوری»، «خودرو و وسایل نقلیه»، «آموزش»، «موسیقی و هنر، «اخبار و سیاست»، «حیوانات و طبیعت»، «بازی»، «حوادث» و «مذهبی» باز هم گوشه‌ای از ادبیات، کتاب یا فرهنگ (در مفهوم عام یا زیرشاخه‌های آن مثل تاریخ و ...) به چشم نمی‌خورد.

به سراغ سایت تماشا می‌رویم، این‌بار عنوان‌های موجود در فهرست این‌ها هستند: «ورزشی»، «فیلم»، «سرگرمی»، «موسیقی»، «کانال‌های رسمی»، «گردشگری»، «طنز»، «آموزشی»، «اقتصادی»، «مذهبی»، «تکنولوژی»، «خبری»، «آشپزی»، «اجتماعی»، «کودک»، «علمی»، «مادر و نوزاد»، «انیمیشن»، «بازی»، «مستند»، «تاریخ و فرهنگ»، «سلامت»، «۳۶۰ درجه» و «متفرقه». 

در نظر گرفتن جایی برای «تاریخ و فرهنگ» تا حدی امیدوارمان می‌کند اما هنوز هم مشخصا خبری از جایی برای کتاب یا ادبیات نیست! 

به سراغ سایت جعبه، از دیگر سرویس‌های اشتراک ویدیو ایرانی می‌رویم، در این سرویس نیز عنوان «فرهنگ و هنر» در دسته‌بندی دیده می‌شود هر چند که باز هم خبری از کتاب نیست. 

بررسی فهرست سرویس اشتراک ویدیو دالفک هم حکایت متفاوتی ندارد جز این‌که دیگر حتی خبری از عنوان فرهنگ هم نیست. 

می‌توان گفت دسته‌بندی سایت‌ها تقریبا از روی دست یکدیگر نوشته شده و از این رو جای خالی فرهنگ در اغلب آن‌ها و به ویژه جای خالی کتاب، نکته مشترکی‌ است که در بیشترشان به چشم می‌آید. این یعنی کتاب به عنوان یک عنصر فرهنگی مهم در جامعه که البته چندین اداره و سازمان برای بهبود وضعیت آن (گرچه بهبودی در اوضاعش حاصل نمی‌شود!) در کارند، جایی در این رسانه‌های ویدیویی ندارد. هرچند که شاید این به نحوی پیروی از رسانه‌ای مثل تلویزیون است که برنامه‌های فرهنگی آن اغلب در گوشه‌ای از شبکه‌های تلویزیونی (شبکه چهار) اجرا می‌شود و اغلب برنامه‌های آن به تبلیغات و فیلم‌ها و سریال‌هایی که پیش‌تر بارها پخش شده‌اند اختصاص دارد.

این اتفاق به نحوی تشدید فراموشی کتاب در فضای شبکه‌های اجتماعی است، رسانه‌هایی که جای خواندن را با نمایش ویدیو برای مخاطبان پر کرده‌اند در وجود هم خود فضایی را برای حضور اختصاصی کتاب قائل نیستند. 

انتظار می‌رود بخشی از این سرویس‌ها به جایگاه کتاب اختصاص پیدا کند تا حداقل افرادی که با علاقه شخصی به فعالیت در حوزه کتاب و معرفی آن می‌پردازند، به مرور دلسرد نشوند. هرچند که به نظر می‌رسد این مسئله سبب گرایش افراد به سرویس‌های اشتراک ویدیو غیرایرانی شده است.

انتهای پیام