ظهر 25 بهمن ماه سال جاری خبر یک حادثه مهیب در مرز مشترک میان ایران و افغانستان منتشر شد، این حادثه ناشی از انفجار یک تانکر سوخت بود که به سایر تانکرهای سوخت نیز سرایت کرده بود و منجر به آتش سوزی مهیبی در گمرک اسلام قلعه افغانستان شده بود، پس از این حادثه مرز دوغارون در ایران تخلیه شد و شدت حادثه و شرایط مرزی به گونه‌ای بود که نیروهای امدادی ایران برای امدادرسانی و مدیریت بحران به گمرک اسلام قلعه اعزام شدند.

 گرچه بنا شد تا میزان تلفات و خسارات را دولت افغانستان اعلام کند اما بنا به گفته رانندگان و حاضران در این حادثه، بیش از ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ خودرو سنگین در آتش سوخته‌اند که حدود ۲۰۰ خودرو متعلق به ایرانی‌ها بوده است.

در همین رابطه حمیدرضا دشتی  در گفت و گو  با ایسنا در خصوص نقش بیمه‌ها در جبران خسارت حادثه اسلام قلعه  و همچنین در تجارت اظهار کرد: یکی از نقش های بیمه، تأمین کننده امنیت مالی برای فعالیت‌های بازرگانی است که به نوعی سبب افزایش کارایی در حوزه تجارت می‌شود. بیمه کمک موثری در توزیع نسبی هزینه‌ها و افزایش اعتبار بیمه‌گذار است.

وی افزود: در خصوص آتش‌سوزی گسترده در گمرک اسلام قلعه افغانستان، تجار و شرکت‌های حمل با دو پوشش بیمه‌ای اموال (شامل بیمه باربری و بیمه بدنه کامیون‌ها) و بیمه مسئولیت (متصدیان حمل و نقل بین المللی کالا از طریق جاده CMR) مواجه هستند.

این مدرس بیمه‌های حمل‌ونقل عنوان کرد: بیمه باربری و حمل‌ونقل کالا (زمینی، دریایی و هوایی) ‌بیمه‌ای‌ است‌ که‌ به موجب‌ آن‌ ‌بیمه‌گر در مقابل‌ دریافت حق‌ بیـمه‌ ‌از ‌بیمه‌گذار، متعهد می‌شود درصورتی که در جریان‌ حمل‌ کالا از نقطه ‌مبداء به‌ نقطه دیگر یعنی مقصد، در اثر وقوع‌ خطرهای‌ موضوع‌ بیمه‌، کالا تلف‌ شده‌ و یا دچار خسارت شود و یا ‌بیمه‌گذار هزینه‌هایی در رابطه‌ با این‌ خطرات ‌متحمل‌ شود، خسارت‌های وارد را جبران‌ نماید. در این پوشش بیمه‌ای فارغ از اینکه، حادثه مقصر داشته باشد یا خیر، خسارت به ذینفع بیمه ای (با احراز نفع بیمه پذیر) پرداخت می گردد.

دشتی ادامه داد: در بیمه بدنه وسایط نقلیه یعنی بیمه‌های اموال خطراتی از جمله آتش‌سوزی و انفجار و ... تحت پوشش قرار می‌گیرد، اما درخصوص مسئولیت متصدیان حمل‌ونقل بین‌المللی (شرکتهای کریر) وضع کمی متفاوت است، شرکت بیمه تنها مسئولیت بیمه‌گذار را در مقابل صاحبان کالا (فرستنده، گیرنده) و یا ذوالحقوق دیگر بر اساس مقررات کنوانسیون CMR پوشش می‌دهد که جبران خسارات ممکن است از میزان خسارت واقعی، کمتر (خسارات بیش از سقف تعهدات متصدی حمل) و یا بیشتر (با احتساب هزینه های نجات و ...) باشد.

عضو هیأت مدیره انجمن شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی خراسان رضوی تصریح کرد: در بیمه اموال  یعنی باربری و بیمه بدنه و در حادثه هایی اینچنین، معمولا با توجه به کلوزهای تعیین شده و با در نظر گرفتن استثنائات (عمد بیمه گذار، عیب ذاتی ...)، خسارات قابل جبران است، اما در خصوص بیمه مسئولیت، وضعیت کمی متفاوت بوده و بطور کلی خسارت زمانی از ناحیه بیمه‌گر قابل جبران است که تقصیر و یا مسئولیت بیمه‌گذار محرز شده باشد.

وی با اشاره به اینکه «در روزهای اولیه پس از این حادثه اسلام قلعه نظرات گوناگونی مطرح گردید»، ادامه داد: برای مثال بعضی از بیمه‌گران و شرکت‌های حمل‌ونقل (کریر) با ذکر این نکته که در حادثه آتش سوزی گمرک اسلام قلعه اوضاع و احوالی غیر قابل اجتناب حادث شده که حمل کننده، قادر به جلوگیری از پیامدهای آن نبوده، و یا به عبارت دیگر هیچ‌ متصدی حمل مواظبی نیز نمی‌توانست از آن جلوگیری نماید، تقصیری متوجه شرکت حمل و نقل نبوده، و بدین سبب از مسئولیت مبرا خواهند بود و به تبع، شرکت‌های بیمه‌گر نیز از جبران خسارت معاف هستند.

این مدرس بیمه‌های حمل‌ونقل گفت: به نظر من بیان این موضوع بیشتر با نظریه تقصیر (با ریشه غیر قراردادی) سازگار است، ولی همانگونه که در صحبت‌های پیشین هم به آن اشاره شد، علاوه بر عنصر تقصیر، اصل مسئولیت نیز باید مورد بررسی قرار گرفته و نباید مغفول بماند. در متون حقوقی، صرف عدم انجام تعهد در سالم رساندن کالا به مقصد از سوی حمل کننده را، تقصیر با ریشه قراردادی می دانند. مطابق قواعد عمومی، هرگاه کسی به موجب قراردادی ملزم به انجام کاری شود و به تعهد خود وفا نکند، عدم اجرای قرارداد خود نوعی، تقصیر است و کسی که به مفاد قرارداد عمل نکند، مقصر و مسئول خسارات ناشی از آن است.

دشتی ادامه داد: به عنوان مثال اگر در یک حادثه رانندگی که بر اثر آن محموله دچار خسارت گردیده و از طرفی شرکت حمل‌ونقل نیز مقصر نبوده، آیا به صرف اینکه متصدی حمل مقصر حادثه نبوده است، در مقابل صاحب کالا مسئول جبران خسارت نخواهد بود؟ آیا بیمه‌گر مسئولیت نیز با این فرض که این حادثه غیرقابل اجتناب و حمل کننده مقصر نبوده است، می‌تواند از جبران خسارت شانه خالی کند؟ 

عضوهیأت مدیره انجمن شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی خراسان رضوی بیان کرد: متصدی حمل در صورت عدم ایفای تعهد، دایر بر سالم رساندن کالا به مقصد به جهت تخطی از مفاد قرارداد و تعهدات خود، مقصر (تقصیر با ریشه قرادادی) شناخته می‌شود. به عبارت دیگر تعهد متصدی حمل، از نوع تعهد به نتیجه و حمل کننده  نمی‌تواند با اثبات عدم ارتکاب تقصیر، از مسئولیت معاف شود.

وی ادامه داد : بر اساس ماده 17 کنواسیون، متصدی حمل مسئولیت هرگونه خسارت وارده به تمام، یا قسمتی از کالا را، از زمان تحویل‌گرفتن کالا، تا زمان تحویل‌دادن آن و تأخیر در تحویل کالا را برعهده خواهد داشت. به روشنی هویداست که حادثه آتش‌سوزی گمرک اسلام قلعه، بدلیل وجود مسئول و مقصر از مصادیق فورس ماژور تلقی نمی‌گردد. در حوادث فورس ماژور، عامل بروز خسارت، یک عامل خارجی است که قابلیت انتساب به مقصری خاص را نداشته و جنبه عمومی دارد (بلایای طبیعی، بیماری‌های واگیردار مانند:کرونا و ..) در حالیکه که در این حادثه تقصیر و مسئولیت گمرک اسلام قلعه کاملا محرز است.

دشتی عنوان کرد: یکی از اهداف تنظیم شرایط فورس ماژور در نشریه 650 اتاق بازرگانی بین المللی این است، طرفی که به وقایع فهرست شده استناد می‌کند، بیش از حد حمایت نگردد، زیرا مسلماً صحیح نیست که بتواند صرفاً با بروز یک واقعه یا اتفاق ساده به فورس ماژور استناد کند و بر این اساس از مسئولیت سر باز زند. در حالیکه در عمل واقعاً می‌تواسته از عواقب واقعه فورس ماژور اجتناب کند یا بر آن فائق آید. در قاعده کلی، بار اثبات فورس ماژور به عهده طرفی است، که به آن استناد می‌کند.

وی افزود: به نظر اینجانب، با عنایت به مطالب فوق و عدم تحقق شرایط فورس ماژور، بیمه‌گر مسئولیت، می‌بایست خسارات را جبران و نهایتاً از گمرک اسلام قلعه که مسئولیت حفاظت از محمولات و کامیون‌ها را در محوطه محصور گمرک را بر عهده داشته، خسارت پرداختی را بازیافت نماید.

انتهای پیام