مهدی امام جمعه، دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان در آیین رونمایی از کتاب «شهود زیبایی و خلق اثر هنری» که در سالن سعدی حوزه هنری اصفهان برگزار شد، گفت: ایده کلی‌ای که روح کتاب را شکل می‌دهد، این است که هنر در عالم انسانی، ذیل هنر ربوبی است؛ یعنی همان‌طور که در عالم ربوبی هنر و فرآیند هنری جریانی از نگاه تا تصویر است، در عالم انسانی هم همین امر رخ می‌دهد.
او خاطرنشان کرد: آفرینش الهی که بی‌پایان است و ادامه دارد، فرآیندی از نگاه تا تصویر است. در حکمت و فلسفه ما نیز از تصویر با عنوان حضرت تصویر یاد شده، چرا که صورت و تصویر محل ظهور اسماء حق‌تعالی است.
به گزارش ایسنا، این مدرس دانشگاه با اشاره به سخنان ملاصدرا گفت: خداوند که اولین خالق تصویر است به انسان نیز قدرت خلق تصویر را داده و هنر را در وجود او به ودیعه گذاشته است.
امام جمعه با اشاره به نیمه پنهان و نیمه‌آشکار هنر متواضعانه ادامه داد: تلاش کردم در کتاب «شهود زیبایی و خلق اثر هنری» نگاهی به نیمه پنهان هنر داشته باشم منتها از بیرون به آن نگاه کردم زیرا از هنر بهره‌ای ندارم و از درون هنر نمی‌توانم به آن نگاه کنم.
دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان تصریح کرد: در این کتاب از نظرات حکمای زیادی مانند ملاصدرا، علامه طباطبائی، نیچه، یونگ، داوینچی و ... بهره گرفته‌شده است.
اصغر طاهرزاده، اندیشمند اسلامی حاضر در این آیین نیز، به اهالی هنر توصیه کرد کتاب «شهود زیبایی و خلق اثر هنری» را بخوانند و گفت: طی ۱۰ روز و هر روز ۱۰ ساعت این کتاب را مطالعه کردم. این کتاب به ما می‌گوید باید با شناخت از هنر و هنرمند به هنر برگردیم.
او یادآور شد: برخی کتاب‌ها فقط جمع‌آوری مطالب است و روح ندارد اما با شناختی که از آقای امام جمعه دارم می‌توانم بگویم که این اثر، یک دایرة المعارف در مورد هنر است.
طاهرزاده تصریح کرد: ما در حوزه درک هنر خلاء هایی داریم. هنرمندان ما هنر قدسی را نمی‌فهمند و مذهبیان ما هم هنر را درک نمی‌کنند. هنر از هستِ انسان طلوع می‌کند و زبان هستی است که از هرگونه نمایاندن خود هستی آزاد است.
این اندیشمند اسلامی نکته مهم کتاب «شهود زیبایی و خلق اثر هنری» را این دانست که انسان باید به نگاه عمیق زیبایی شناسانه برسد و توضیح داد: هنر، ما را با اثر هنری به یگانگی می‌رساند و اگر بخواهیم به حیات هنری خود برگردیم نمی‌توانیم نسبت به هنری که ما را به شور می‌آورد غافل باشیم.
او تصریح کرد: ما درونی داریم که باید به موجی وصل شود که همان دریای بیرونی هنر است اما اینجا زمین‌گیر شده‌ایم و بودِ خود را دنبال نمی‌کنیم. انسان همواره در دریای وجود است و خواهان رفتن به فراسوی خود.
طاهرزاده ادامه داد: مواجهه با اثر هنری درواقع مواجهه با چیزی است که هنرمند را به این ورطه کشانده است. همچنین وقتی با اثر هنری روبرو می‌شوید با سعه وجودی خود روبرو شده‌اید و عالمی به رویتان گشوده می‌شود که فتوحی را با خود می‌آورد.
این محقق با اشاره به بخش‌هایی از کتاب که در مورد نیچه است، گفت: نیچه معتقد است که هنر، آری گفتن به جهان است و زندگی را آشکار می‌کند. با هنر، انسان آغوش خود را به روی زندگی باز می‌کند.
او افزود: نگاه هنرمند به عالم از درون خویش است و عالم را از وجه زیبایی می‌بیند و می‌نگارد. باید برای هنرمندانی که جلوه حضور از آنان گرفته‌شده، غمگین بود.
این اندیشمند اسلامی خاطرنشان کرد که با تفکر فلسفی ملاصدرا می‌توان به اوج رسید و یادآور شد: امروزه مشکل ما مذهبیان این است که می‌خواهیم نمرده بمیریم. ما شور زندگی و حیات فعلی که باید با سعه وجود خود در آن باشیم گم‌کرده‌ایم.
پس از ایراد این سخنان، محسن سلیمانی، خوشنویس اصفهانی از مهدی امام جمعه، نویسندۀ کتاب «شهود زیبایی و خلق اثر هنری» سؤالاتی را پرسید و استاد دانشگاه اصفهان به این سؤالات پاسخ داد.
سلیمانی گفت: آیا در آفرینش تکرار داریم یا نه؟ تکرار چیست؟ و ثابت و متغیر به چه معناست؟ آیا همه این‌ها وابسته به دستگاه ادراکی ماست؟
امام جمعه جواب داد: بحث تکرار بحث مهمی در زیبایی‌شناسی است و هنر انسانی ذیل هنر ربوبی است که به همین بحث تکرار منتهی می‌شود. ملاصدرا بر اساس اصالت وجود توانست ثابت کند در وجود، فقط ماهیت مشارکت دارد. خداوند ابداع را در انسان به ودیعه گذاشته و همین‌جاست که در عالم انسانی چیزی به اسم هنر متجلی می‌شود.
این مدرس فلسفه در خصوص ثابت و متغیر نیز توضیح داد: برخی چیزها مانند خداوند و ملکوتیان ثبوت دارند و شأنشان حرکت نیست. اگر هنرمند بخواهد چیزی را مکرر تولید کند این اثر هنری نیست و یک خط تولید است. در خلق اثر، یکه بودن آن مهم است و شاید ریتمی با تکرار داریم که از ارزش زیبایی‌شناختی آن کاسته می‌شود.
امام جمعه در پاسخ به این سؤال که بحث‌های نظری چه منفعت و ضرورتی در عالم هنر دارد؟ گفت: زیبایی و هنر را نمی‌توان در چهارچوب محصور کرد. ذات هنر خلاقیت است و از طرفی هنرمند در عالم زندگی می‌کند. اصول و قواعد، زندان هنرمند نیستند بلکه هنرمند همان‌ها را مبنای خلاقیت خود قرار می‌دهد.
او تأکید کرد: لازم است هنرمند بداند خاستگاه هنر چیست. اگر او بداند که شأن هنری انسان بسیار والاست، انتظارش از خودش و اثرش بالاتر می‌رود.
انتهای پیام
نظرات