دکتر محمد کافی در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص آمایش آموزش عالی اظهار کرد: آمایش در اصل، برنامه‌ریزی فضایی و مکانی هر کدام از عوامل موثر در اداره بهتر اجتماع در جای خودش است. بنابراین آمایش آموزش عالی، بدین معناست که ارکان و اجزاء آموزش عالی به صورتی برنامه‌ریزی شوند که از نظر توزیع مکانی در مکان خود و در هر گوشه از کشور که بناست مرکزآموزش عالی باشد، وجود داشته و از بُعد مقاطع تحصیلی، رشته‌های تحصیلی و انطباق رشته تحصیلی با فعالیت اقتصادی که در آن مکان می‌شود، تمامی آن‌ها در آمایش آموزش عالی دیده شود.
وی افزود: همچنین با توجه به ارکان توسعه کشور، آینده‌نگری هم در آن مورد توجه قرار گیرد، به عنوان مثال اگر قرار است شرق کشور در حوزه لجستیک، معدن، کشاورزی و منطقه صنعتی فعالیت‌هایی انجام دهد و آمایش آموزش عالی هم این مولفه را در توسعه آموزش عالی مشاهده کند، هدف و دیدگاه آمایش آموزش عالی پیاده‌سازی می‌شود. در کنار این بحث، ساماندهی آموزش عالی هم وجود دارد که یکی از زیرمجموعه‌های آموزش عالی نیز به شمار می‌رود.
مسئولیت ساماندهی آموزش عالی تناسب بین عرضه و تقاضا است
رئیس دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: لازم می‌دانم دو سه واقعیت مهم را بیان کنم؛ زمانی مدرکی از طرف دانشگاهی وابسته به وزارت علوم صادر می‌شود، این مدرک باید دارای کیفیتی حداقلی و در طراز با شأن وزارت علوم، تحقیقات و فناوری کشور باشد. بنابراین یک هدف از مبحث ساماندهی آموزش عالی و آمایش این است که بتوانیم کیفیت آموزش و پژوهش را در مراکز کوچکی که وابسته به وزارت علوم است، ارتقا دهیم. نکته دوم این است که باید تناسبی بین عرضه و تقاضا در حوزه آموزش عالی وجود داشته باشد.
وی اضافه کرد: همانطور که می‌دانید اکنون عرضه بیش از تقاضا است و باید تعادلی میان آن دو ایجاد کنیم. اولین سوال و اولین نکته که در ذهن تداعی می‌شود، این است که اگر بناست تعادلی ایجاد شود باید به سراغ موسسات و دانشگاه‌هایی برویم که بی‌برنامه توسعه پیدا کرده‌اند و اکنون که نسبت استاد به دانشجو و نسبت فضای آموزشی به دانشجو متناسب نیست؛ باید از آن‌ها آغاز کنیم.
کافی عنوان کرد: در حقیقت این مراکز عموما و به طور کلی وابسته به دولت نیستند و تقریبا خصوصی هستند و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری توانمندی اینکه به ساماندهی آن‌ها بپردازد را اکنون ندارد اما دانشگاه‌ها و موسساتی که مستقیم از دولت اعتبار می‌گیرند، صلاح نیست دانش‌آموخته‌ای تربیت کنند که بیکار بماند یا کیفیت علمی مناسبی نداشته باشد. بنابراین یک ماموریت و مسئولیت ساماندهی هم این است که تناسبی بین عرضه و تقاضا ایجاد کند.
وی خاطرنشان کرد: این واقعیت در کشور ما وجود دارد که مراکز آموزش عالی در شهرهای مختلف بسیار نزدیک به هم تشکیل شده‌اند و تمامی آن‌ها از دولت اعتبار می‌گیرند. یک بحث ساماندهی هم این است که ما رشته‌ها، گرایش‌ها و مقاطعی را می‌توانیم در یک منطقه جغرافیایی سرجمع کنیم و توزیع متناسبی در جهت مدیریت آموزش عالی انجام دهیم. البته این نکته تنها متوجه مراکز کوچک نیست و مراکز بزرگ آموزش عالی هم نیاز به ساماندهی و راستی‌آزمایی دارند.
رئیس دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: عقبه و پشتوانه قانونی این مبحث شورای عالی انقلاب فرهنگی در حوزه آموزش عالی است که مصوبات کاملا قانونی دارد و مانند مصوبه مجلس است. ساماندهی آموزش عالی و آمایش آموزش عالی تکلیفی است که شورای عالی انقلاب فرهنگی بر عهده وزارت علوم قرار داده و وزارت علوم هم طبیعتا به دانشگاه‌ها و استان‌های مختلف در مناطق گوناگون محول کرده است.
وی اظهار کرد: وزارت عتف در راستای آمایش آموزش عالی، مدیریت استانی آموزش عالی را هم ابلاغ کرده و اکنون بدین صورت است که ابتدا مسائل آموزش عالی خراسان رضوی با مشارکت زیر نظام‌های مختلف بررسی می‌شود و تصمیم‌های زیادی در شورا و در دبیرخانه آموزش عالی استان قابل انجام است و مواردی که قابل تصمیم‌گیری نیست از طریق دبیرخانه استانی آموزش عالی به وزارتخانه نیز منعکس می‌شود.
کافی گفت: ما ۱۰ منطقه آموزش عالی داریم و قرار بود این مدیریت‌ها منطقه‌ای باشد اما صلاح دیده شد که در این مرحله منطقه‌ای نباشد و تنها استانی انجام گیرد. با این نکات کلی که اشاره کردم قرار است که بحث مدیریت استانی آموزش عالی و ساماندهی مراکز آموزش عالی رقم بخورد. همچنین اشاره کنم که هیچ مرکز آموزش عالی قرار نیست تعطیل شود و هیچ عضو هیات علمی که در این مراکز به صورت رسمی و قانونی مشغول به کار هستند، بنا نیست که با مشکلی مواجه شوند.
تنها در جهت افزایش کیفیت و ساماندهی مراکز آموزش عالی حرکت خواهیم کرد
وی ادامه داد: هیچ کارمند و کارشناسی که در این مراکز مشغول به فعالیت هستند، بیکار نخواهند شد و سطح کمی و کیفی این مراکز هم از وضعیتی که قرار دارد، به هیچ وجه پایین‌تر نخواهد آمد بلکه تنها در جهت افزایش کیفیت و ساماندهی حرکت خواهیم کرد و اینکه بتوانیم از منابعی که در اختیار داریم، استفاده مطلوب‌تری داشته باشیم.
رئیس دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: در این زمینه سناریوهای مختلفی مطرح شد و این روزها شایعات گوناگونی دهان به دهان چرخید اما موضوعی که به صورت رسمی و قانونی اعلام شد این است که بررسی‌های مختلف انجام گیرد و این بررسی‌ها به ستادی که در وزارت عتف تشکیل شده منعکس شود و در آن ستاد مورد بررسی قرار گیرد و هر تغییری که قرار است اتفاق بیفتد با مدیر مربوطه و مستقیم مرکز آموزش عالی به مشورت گذاشته و سپس ابلاغ می‌شود. بنابراین تمام شایعاتی که این روزها پخش شده هیچ کدام از آن‌ها در استان قطعیت ندارد و ابلاغ رسمی نشده است.
منابع گسترده برای تاسیس دانشگاه طراز اول در هر شهرستان نداریم
وی تاکید کرد: جای خوشحالی است که مراکز آموزش عالی دولتی در شهرستان‌ها قرار دارد اما تصور می‌کنم که باید بپذیریم آن قدر منابع وسیع و گسترده‌ای نداریم که در هر شهرستان دانشگاه طراز اول تاسیس کنیم و در هیچ جای دنیا هم این کار انجام نشده اما اگر بتوانیم دانشکده‌ها، مجتمع‌ها و مراکز آموزش عالی داشته باشیم که در یک حوزه تخصصی مشهور باشند در واقع به صورت تخصصی و ماموریت‌گرایانه وارد این محیط شده‌ایم.
کافی بیان کرد: تاسیس دانشکده‌های تخصصی در هر شهرستان باید به‌گونه‌ای باشد که حتی دانشگاه‌های طراز اول هم نتوانند با آن مجتمع‌ها و مراکز رقابت کنند به دلیل اینکه آن‌ها تخصصی و ماموریت‌گرایانه وارد یک محیط خاص می‌شوند. این ایده و مسیری است که برای این مراکز ترسیم شده و اگر در این جهت حرکت کنند به شدت مورد حمایت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و مدیران محلی و استانی هم قرار خواهند گرفت.
در کشور ما هنوز معلوم نیست که آموزش عالی محلی، ملی یا منطقه‌ای است
وی گفت: در کشورهای مختلف دنیا مشخص شده است که دانشگاه ملی، محلی یا ایالتی است و بر این اساس تصمیم‌گیری می‌کنند اما در کشور ما هنوز معلوم نیست که آموزش عالی محلی، ملی یا منطقه‌ای است تا براساس آن تصمیم‌گیری شود و دانشجو پذیرش کند. در شرایط حال حاضر به دلیل اینکه هنوز بحث بومی‌گزینی و ماموریت‌گرایی نهایی نشده است نمی‌توانیم بگوییم که به عنوان مثال در مجتمع آموزش عالی گناباد کدام رشته صنعتی یا کسب و کار مهم است تا متناسب با آن مجوز تاسیس رشته و مقطع تحصیلی بدهند.
رئیس دانشگاه فردوسی مشهد افزود: اما به این نکته می‌توان اشاره کرد و به این جهت‌یابی تمرکز داشته باشیم که برای ارائه یک مقطع تحصیلی و یک تخصص خاص نیاز به زیرساخت‌هایی داریم، به عنوان مثال شهری که معدن دارد باید در آن منطقه رشته معدن تاسیس شود و زمینه‌ای باشد که دانشجو بتواند از آن معادن بازدید و کارآموزی کند. همچنین زمینه و مقدمه اشتغال این افراد هم قاعدتا در این معدن فراهم خواهد شد.
آمایش و ساماندهی آموزش عالی نشان می‌دهد که معدن جنوب استان باید فعال شود
وی بیان کرد: منطقه خواف یا در بخش جنوب خراسان رضوی، معدن بسیار فعال است و ما تصور می‌کنیم و آمایش و ساماندهی هم این را می‌گوید که حوزه معدن باید در جنوب خراسان رضوی بسیار فعال شود، صرف نظر از اینکه دانشجویان، دانشجویان بومی شهرستان‌های جنوب خراسان رضوی یا هر نقطه دیگر باشند. بنابراین این تناقض هنوز حل نشده و نمی‌دانیم که حضور دانشجویان در مرکز آموزش عالی یک شهرستان، به این منظور است که قصد دارند در همان شهرستان مشغول به کار شوند یا خیر که قضاوت را بسیار سخت می‌کند.
کافی اظهار کرد: در خراسان رضوی به دلیل محدودیت آب، کشاورزی روز به روز محدودتر می‌شود یا باید از مزرعه به زیر سقف و زیر پلاستیک منتقل شود و در این جهت ما در حوزه کشاورزی توسعه زیادی نخواهیم داشت اما خراسان رضوی استانی است که گردشگری مذهبی، معدن و موارد دیگر را دارا است و اگر قرار باشد کریدور شرق کشور توسعه پیدا کند قطعا اتفاقات بسیار خوبی برای استان رخ خواهد داد و ما باید در حوزه آموزش عالی بیشتر به این موارد توجه کنیم.
وی تصریح کرد: در شهرهای مختلف یک استان ممکن است تفاوت‌های مذهبی، فرهنگی و... داشته باشیم و تنها مختص کشور ما نیست و در اکثر نقاط دیده می‌شود که یک رقابت‌هایی عمدتا سالم و بعضا ناسالم بین مراکز مختلف جمعیتی وجود دارد. باید تلاش شود که به موارد ناسالم دامن زده نشود و امور فرعی به کار تخصصی وارد نشود. چراکه ساماندهی تخصصی است و حتی الامکان باید به صورت تخصصی به موضوع نگاه شود و این اطمینان داده می‌شود که ما مصالح و منافع مردم منطقه را بر هر تصمیمی ارجح می‌دانیم و این موضوع بدین معنا نخواهد بود که ما بخواهیم مرکزی را محدود کنیم.
رئیس دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: در جنوب خراسان رضوی دو سه مرکز وجود دارد که هر کدام به نحوی ظرفیت‌هایی دارند و مدعی هستند که می‌توانند دانشگاه مستقل باشند و این سناریو وجود دارد که ما در جنوب خراسان رضوی یک دانشگاه بزرگ داشته باشیم و بتواند تا مقطع دکتری دانشجو بپذیرد اما این موضوع هنوز نهایی نشده است.
وی ادامه داد: برای این امر مقاومت‌هایی وجود داشته و صحبت‌هایی مطرح شد اما باید بدانیم که کماکان مراکز آموزش عالی کوچک ما در جهت توسعه کمی هستند و از آن‌جایی که احساس خطر کردند و تصور می‌کنند اگر تعداد دانشجویان و اساتید کاهش پیدا کند ممکن است سهم کمتری از این ساماندهی داشته باشند. باید دانست که تمام مراکز آموزش عالی دولتی استان به دنبال افزایش دانشجو، استاد، مقطع تحصیلی و رشته هستند.
کافی بیان کرد: جالب است بدانید که در بعضی از مراکز از پنج سال گذشته تاکنون جمعیت پذیرش دانشجو بیش از دو برابر شده و در بعضی موارد هم از سال گذشته تاکنون جمعیت‌شان دو برابر شده است. علت اصلی جذب دانشجو به مراکز آموزش عالی این است که روزانه پذیرفته می‌شوند و لازم نیست که دانشجو شهریه پرداخت کند. همچنین بدون کنکور وارد این مراکز می‌شوند و دردسر کنکور را هم ندارند و اینکه امکانات رفاهی حداکثری به دانشجویان داده می‌شود.
وی اضافه کرد: بنابراین دانشجویان با بهترین خوابگاه و تغذیه خوب پذیرش می‌شوند. نمره گرفتن هم که بسیار راحت است و این موارد دست به دست هم می‌دهد و انگیزه برای جوانان ایجاد می‌کند که در این مراکز ثبت‌نام کنند. اما نکته اینجاست که بعد از اینکه دانش‌آموخته شدند و مدرک گرفتند آیا زمینه اشتغال برای آن‌ها فراهم است یا خیر. بنابراین محور و مولفه اصلی در انتخاب رشته، آینده شغلی جوانان است.
دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه فردوسی مانند یک دانشگاه است
رئیس دانشگاه فردوسی مشهد عنوان کرد: دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه فردوسی مانند یک دانشگاه است زیرا با وجود ۶۰۰۰ دانشجو و ۲۰۰ عضو هیات علمی قطعا در حوزه‌های مختلف فنی مهارت کسب کرده‌اند و فضای بسیار مهمی را برای خود به وجود آورده‌اند. اکثر شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور استان توسط دانش‌آموختگان دانشگاه فردوسی تاسیس شده و اداره می‌شود. بنابراین بر این امر معتقد هستیم که دانشکده فنی و مهندسی بسیار پیشرو و طراز فنی و علمی خوبی دارد.
وی افزود: تلاش ما بر این است که دانشجویان خود را توانمندتر کنیم و این نگاه را نداشته باشند که بعد از فارغ‌التحصیلی برای فرد دیگری کار کنند بلکه پس از آن، کارآفرین شوند و آن مسیری که ما به عنوان دانشگاه طراز اول دنبال می‌کنیم، مهارت‌افزایی و اشتغال جوانان است. تمام برنامه‌های توسعه و عمرانی ما در جهت اهداف اشتغال‌پذیری، کارآفرینی و بسترسازی کسب و کار در دانشگاه فردوسی است.
پردیس علم و فناوری در اصل پارک علم و فناوری تخصصی است
کافی بیان کرد: ما تاکنون دو مرکز نوآوری تاسیس کردیم و این مراکز در اصل محل تعامل و وصل ایده پردازان، صاحبان صنعت و کسب و کار هستند. بنابر این است که شرکت‌های طراز اول در این محل مستقر شوند و ما هم دانشجویان و استادان نخبه را به آن‌ها وصل کنیم. اقدام مهم دیگری که در سال جاری انجام شد این است که پردیس علم و فناوری را در دانشگاه فردوسی تاسیس کردیم. پردیس علم و فناوری در اصل پارک علم و فناوری تخصصی است و تمام مزیت‌های پارک علم و فناوری را دارد.
وی تصریح کرد: مشکلی که ما در استان با آن مواجه بودیم و نسبت به اصفهان و دیگر رقبا بیشتر احساس می‌شد، فاصله زیاد دانشگاه با پارک علم و فناوری است و تلاش کردیم این فاصله را به این صورت حل کنیم که در دانشگاه فردوسی دو هکتار زمین را در حاشیه پیروزی واگذار کردیم که به بلوار وصل می‌شود. قرار است در این محل چند برج ساخته شود و اقدامات اولیه هم انجام شده تا شرکت‌های طراز اول بتوانند در پردیس علم و فناوری فعالیت داشته باشند.
رئیس دانشگاه فردوسی مشهد عنوان کرد: در این محل استادان و دانش‌آموختگان دانشگاه فردوسی هم حضور دارند و این پردیس علم و فناوری یک دستاورد بسیار خوبی است. پردیس متعلق به دانشگاه است اما پارک از ظرفیت و قوانینی که بر پردیس حاکم است، استفاده خواهد کرد. پردیس علم و فناوری گشایش خوبی برای دانش‌آموختگان است تا بتوانند کسب و کار خود را از این محل آغاز کنند.
وی خاطرنشان کرد: شورای شهر و شهرداری مشهد تعاملات‌شان با دانشگاه بسیار گسترده است. با افتتاح کارخانه نوآوری که در خیابان کوثر واقع شده تا دانشگاه فردوسی فاصله‌ای وجود دارد و قرار است این فاصله زون فناوری شود. مانند دانشگاه شریف که شرکت‌های مختلف مستقر می‌شوند. یک اقدام دیگر این است که دانشگاه فناوری‌های نوین گلبهار که به دانشگاه فردوسی واگذار شد و به تقاضای دانشگاه فردوسی شورای گسترش آموزش عالی ماموریت خود را تغییر داد و اکنون موسسه آموزش عالی مهارت‌افزایی و اشتغال‌پذیری شده است.
کافی افزود: موسسه آموزش عالی مهارت‌افزایی در گلبهار به چناران، طوس و فناوری‌ها نزدیک است و بنا داریم مهارت‌افزایی مدیران و کارشناسان طراز اول را با استفاده از ظرفیت‌های ملی و بین‌المللی در این محل به کار گیریم. کشورهای منطقه از لحاظ فناوری بسیار ضعیف هستند و این موسسه تلاش می‌کند با برگزاری کارگاه‌های مختلف دوره‌هایی را برای آن‌ها داشته باشد. همچنین با انجام این اقدام به مهارت‌افزایی بیشتر دانشجویان برای آینده استان و کشور کمک خواهد کرد.
انتهای پیام
نظرات