نوش‌آباد، شمالی‌ترین شهر استان اصفهان است که پیشینه تاریخی آن به بازماندگان سیلک باستانی می‌رسد. می‌گویند این شهر نامش را از انوشیروان ساسانی به ارث برده است، اما هرچه هست، واقعیت این است که امروز از مجموع بیش از یک صد اثر تاریخی، بسیاری رو به ویرانی نهاده است به ویژه آثاری که در بیرون از بافت شهری و در مزارع آن روزگار بوده است.

یکی از ویژگی‌های آثار تاریخی نوش‌آباد، منحصر به فرد بودن برخی از این آثار است مثل بادگیرهای آب انبار چاله سی، شهر زیرزمینی نوش‌آباد به عنوان معماری دستکند منحصر به فرد جهان و یا برج‌های منفردی که در مزرعه‌ها به جا مانده  و امروز در خاموشی این مزارع روبه ویرانی نهاده است.

یک پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی در خصوص خطر ویرانی این برج‌های تاریخی به ایسنا گفت: برج‌های دوطبقه یکی از پدیده‌های معماری در نوش‌آباد و مزرعه‌های اطراف آن است که کاربردهای نگهبانی و اقامتگاه موقت برای کشاورزان داشته است.

محمد مشهدی نوش‌آبادی اظهار کرد: برج‌های منفرد نوش‌آباد، عموماً در دوره قاجار ساخته شده‌اند که حدود ۱۰ برج  هنوز باقی‌مانده که در حال تخریب است.

وی افزود: این برج‌ها حدود چهارتا پنج متر قطر و شش متر ارتفاع دارند. مصالح بنای برج عبارت است از خشت و گل که در طاق چشمه‌های گرد آن، گچ و گاهی آجر هم به کار می‌رود و داخل آن گاهی با کاه‌گل اندود می‌شود.

نویسنده کتاب تاریخ نوش‌آباد، تصریح کرد: معمولاً در پیشانی برج با ایجاد فضای خالی بین خشت‌ها ترکیبی هندسی به انگیزه تزئین پدید می‌آوردند. راه ورودی به طبقه دوم در کنار دیوار داخل طبقه اول به صورت منحنی تعبیه شده و راه پشت بام نیز بدین ترتیب در طبقه دوم قرار دارد.

وی در مورد کاربرد این برج‌ها تأکید کرد: برج‌های داخلی با باروی سمت شمال و شمال غربی نوش‌آباد از ورود شن به آبادی جلوگیری می‌کردند و گویا در میانه دیوار بارو قرار داشته که امروز از آن باروها تقریباً چیزی نمانده است.

مشهدی نوش‌آبادی گفت: مهم‌ترین برج‌های منفرد نوش‌آباد در داخل بافت تاریخی قرار دارند که برج جلوخان و آثار باقی مانده از برج خانه سید مصطفی عبدالهی ‌(امین آقاباشی) در جانب شمالی خیابان نیایش، دو برج در جانب جنوبی خیابان نیایش و شرق خیابان امام فعلی وجود داشت، یکی هم در محله جویباره که اکنون هر سه به کلی نابود شده‌اند. برج دشت محمد آباد واقع در شمال شرقی نوش‌آباد و دشت‌های بالادست آن نیز مخروبه و نیمه مخروبه شده‌اند.

این پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی افزود: در دیگر مناطق کاشان نیز برج‌های منفرد یافت می‌شود که برج بزرگ و زیبای حسین‌آباد واقع در باغ شاکر آران و بیدگل و برج چاله قاپ نیاسر نمونه‌هایی از این برج‌ها است.

مشهدی نوش‌آبادی اظهار کرد: در قلعه خشتی و مستحکم سیزان واقع در بافت تاریخی نوش‌آباد، ۹ برج وجود داشته که امروز شالوده ۵ برج آن تقریباً سالم است و احتیاج به مرمت دارد و برج میان دیواره شمالی نیمه ویران است.

وی در مورد برج‌های قلعه سیزان نوش‌آباد تصریح کرد: این برج‌ها بسیار مستحکم و بلند هستند و طبقه اول آن از کف دیواره قلعه آغاز می‌شود که در آن سوراخ‌هایی برای دیده‌بانی و احیاناً پرتاب گلوله به سمت بیرون تعیبه شده که سازه‌ای چشمگیر است و می‌توان کاربردهای گردشگری زیادی برای آن تعریف کرد.

این پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی گفت: برج عشق‌آباد که روبروی دشت اقبالیه و در مسیر کاشان قرار دارد با همت دوست‌داران میراث تاریخی مرمت شد. این مرمت شامل زیربندی و استحکام تا مرمت دیواره و طاق‌ها با مصالحی مانند آجر بود که در نهایت کل بنا با کاه‌گل پر شد که یادمانی از معماری گذشته مردم این سامان است.

مشهدی نوش‌آبادی تأکید کرد: باید دانشجویان و پژوهشگران معماری و مرمت بنا، به طراحی و مطالعه این برج‌ها اهتمام کنند تا آخرین نشانه‌های برج‌های رو به ویرانی، نابود نشود و حتی عده‌ای به مرمت آن تشویق شوند.

انتهای پیام