برنامه «نقش زنان در هنر» به‌ کوشش انجمن‌های علمی گردشگری و معماری دانشگاه هنر اصفهان، امروز چهارشنبه ۲۲ اسفند در سالن توحیدخانه این دانشگاه و در بستر فضای مجازی به‌مناسبت «روز جهانی زن» برگزار شد.  

فاطمه کاتب، رئیس پیشین دانشگاه هنر اصفهان و عضو هیئت‌ علمی دانشگاه الزهرا (س) گفت: از ۱۰ هزار سال قبل از میلاد، زنان فعالیت گسترده‌ای در جامعه داشته‌اند که بازتابی از اهمیت زن است، زنی که مسئولیت مهم زادولد را برعهده داشت.  

وی افزود: زنان نیمی از جامعه هستند و نیم دیگر را تربیت می‌کنند. جامعه مردسالار در همه جای دنیا وجود داشته است. زن‌ها همواره فضای سالم‌تری به وجود آورده‌اند. از قرن بیستم که زنان به دانشگاه می‌روند افراد صاحب‌نامی را در این گروه می‌بینیم.

این مدرس دانشگاه ادامه داد: زنان نویسنده، شاعر و نقاش بسیاری در تاریخ هنر ما حضور داشته‌اند. مکرمه قنبری از زنان روستایی نقاش است که من با او صحبت کرده‌ام و فقط یکی از این زنان است، هنرمندی که خشم خود را نسبت به شوهرش در هنر خود بازتاب می‌داد.

کاتب یادآور شد: یک زن ژاپنی نیز شروع به کشیدن نقاشی در مکتب‌های مختلف می‌کند. این زن گران‌ترین هنرمند زنده معاصر است. او هم‌اکنون شهرت بسیاری دارد. بنابراین یک زن در روستای خودش و یک زن در فضای جهانی رشد می‌کند. این دو از نظر من هر دو هنرمندند.

عضو هیئت‌ علمی دانشگاه الزهرا (س) تصریح کرد: حوادث تلخ تاریخ همیشه به مردان مربوط نیست و گاهی پشت‌ پرده آن‌ها زنان بوده‌اند، مثلاً هیتلر به‌خاطر معشوقه‌اش می‌خواست دنیا را فتح کند. زنان نیمی از جامعه‌اند که بر نیم دیگر نیز اثر می‌گذارند.    

وی در ادامه توضیح داد: همه زندگی من با هنرمندان و هنرشناسان گذشته است. تقریباً همه دنیا را هم دیده‌ام. بهترین درسی که در عالم هنر می‌توان مطرح کرد، این است که هنرمندان با عشق کارشان را انجام می‌دهند.

زنان و جای خالی در سیاست و قدرت

صدرالدین طاهری، عضو هیئت‌ علمی دانشگاه هنر اصفهان و نویسنده کتاب «ایزدبانوان در فرهنگ و اساطیر» نیز گفت: امروز می‌خواهم در این باره صحبت کنم که چرا ما بخش بزرگی از تجربیات زنان‌مان را از دست داده‌ایم، زیرا تاریخ را مردان نوشته‌اند و خود را اولویت قرار داده‌اند. البته که همه مردان هم نتوانسته‌اند صدای خود را برسانند.

وی افزود: غیاب تاریخی زنان در جهان هنر بحث اصلی من است. آغاز فرهنگ بشری با زنان بوده است. اسناد محکمی هم در جایی مانند شهر سوخته درباره آن وجود دارد. شهر سوخته را زنان اداره می‌کردند. مهر که فقط قدرتمندان آن را در اختیار داشتند، در شهر سوخته مختص زنان بوده است. بنابراین زنان قدرت را به دست داشته‌اند.

این مدرس دانشگاه ادامه داد: اسناد مربوط به حضور زنان در قدرت یا مادرمرکز تا هفت‌هزار سال پیش هم می‌رسد. وقتی مردان به قدرت می‌رسند، زنان را پایین می‌کشند. مردمرکز وقتی ایجاد می‌شود، خدایان مرد نیز معنا پیدا می‌کنند. البته ایزدبانوان حذف نمی‌شوند، اما دیگر در رأس نیستند.

طاهری اظهار کرد: از دوره مفرغ که مردان به قدرت می‌رسند، جنگ‌های ترسناکی نیز آغاز می‌شود. ما شاهد قتل‌ عام‌های عظیمی هستیم. کتیبه‌ها گواه حکومت مردسالار و خشن است. چرا در تاریخ بشر فرهنگ‌های صلح‌دوست زنان که بسیار پیشرفته هم بودند، کنار می‌روند؟

وی بیان کرد: سرزمین مادری و زبان مادری هنوز در واژگان ما به جای مانده که یادگار همان قدرت زنان است. زنان به آرامی از جامعه حذف می‌شوند. وقتی ۵۰ درصد افراد را از مدیریت جامعه حذف می‌کنیم، بلای بدی به سر جامعه می‌آید. خیلی وقت‌ها هم زنان خودشان مبلغ تبعیض می‌شوند.

رسانه و تبعیض علیه زنان

این مدرس دانشگاه هنر تأکید کرد: هنوز هم تبعیض وجود دارد. هنوز رسانه‌ها استانداردهای بدنی را تبلیغ می‌کنند. این مسئله یک امتیاز مردانه به وجود می‌آورد. مردان نیز در چنین دنیایی باید خصوصیات خاصی که سرشته با خشونت و جدیت است، داشته باشند. مردانگی هژمونیک به پسران هم منتقل شود.

طاهری با اشاره به اینکه این سنت در سراسر دنیا به وجود آمده است، اضافه کرد: از کودکی بین دختر و پسر تبعیض وجود دارد. فرهنگ و مذاهب مختلف مثل بودیسم نیز به سمتی رفت که مرد را برتر از زن بداند. امروز هم می‌بینیم که حتی حقوق مردان از زنان در یک کار مشابه بیشتر است. امروز از زنان انتظار دارند که هم در کار خانه و هم بیرون موفق باشند که ظلم دیگری است.

وی بیان کرد: بالاترین سرانه رفاه در دست کشورهایی است که زنان قدرت را در دست دارند. در جوامعی مانند دانمارک و سوئد شاهد آن هستیم. شکاف جنسیتی هنوز هم در نقاط مختلف دنیا پیدا می‌شود.

این مدرس دانشگاه افزود: چرا در دنیای هنر قدیم زنی دیده نمی‌شود؟ زیرا هنر یا شغل پدر نه به دختر، بلکه به پسر می‌رسید. هنر یک حرفه تمام‌وقت بود. از طرفی زنان مجبور بودند که در خانه هم کار کنند. نباید فراموش کرد که هنرمند تربیت می‌شود و مسیری را طی می‌کند تا به اعتلا برسد. با این حال، ورود به عرصه آموزش برای زنان دست‌ کم تا سده نوزدهم میلادی ممنوع بود.

طاهری ادامه داد: تا سده نوزدهم طراحی از مدل نیز برای زنان ممنوع بود. سامانه کارآموزی که باید اول شاگردی می‌کردند، برای زنان ممکن نبود. از مرد جسارت انتظار داشتند، اما همان جسارت برای زن معنای منفی می‌گرفت. آتلیه و آکادمی و مسابقات نیز در اختیار مردان بود. به این دلایل است که ما هنرمندان بزرگ مرد را می‌بینیم اما جای زنان خالی است.

وی با نظر به آفرینندگی زنان اظهار کرد: زنان در ابعاد کوچکی مثل کار روی پارچه جلو رفتند که جایی در اقتصاد هنر نداشت. زنان در هنرهای مشابه قله‌های موفقیت را فتح کردند. الان یکسری از فیلم‌سازان و گرافیست‌ها که موفقیت و دقت بسیاری دارند، زنان هستند.   

انتهای پیام