این پژوهشگر موسیقی آئینی و نواحی در مراسم شب آئین‌های رضوی که شامگاه گذشته، ۲۳ مهر ماه، در فرهنگسرای جهاد دانشگاهی خراسان رضوی برگزار شد، در رابطه با موسیقی آئینی و مذهبی اظهار کرد: تمام جهان دارای تعریف موسیقی مذهبی است و حتی در کشورهای اروپایی این موضوع مطرح است اما در کشور ما هیچ تعریفی از موسیقی مذهبی وجود ندارد که این موضوع برای دستگاه‌های فرهنگی ما جای ضعف است.

وی افزود: در موسیقی هیچ کاری نکرده‌ایم و هیچ دستگاه فرهنگی حمایت جدی از آن نکرده است. بنده به عنوان پژوهشگر موسیقی ایران می‌گویم که تنها جایی که ما توانستیم حرف خود را در آن بزنیم، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی بود و طرحی هم اگر داشتیم، به آنجا ارائه می‌دادیم که پس از اینکه بودجه‌هایشان کاهش یافت، دیگر نتوانستیم کاری انجام دهیم‌.

جاوید تصریح کرد: موسیقی ستایشی و نیایشی ایران اسلامی، یک گونه از تلاش هنری یک ایرانی در طول تاریخ برای بیان افکارش و تعریف باورهای دینی و مذهبی او است. وقتی به ریشه‌ها و اسناد تاریخی توجه کنیم متوجه می‌شویم که چقدر کار علمی صورت گرفته و چقدر به مسائل مختلف، از جمله آکوستیک توجه داشته‌اند.

این پژوهشگر موسیقی آئینی ادامه داد: معمولا در قدیم، وقتی خوانندگان و قاریان قرآن می‌خواستند چیزی بخوانند، دستشان را کنار گوششان می‌گرفتند، به این دلیل که باید بازگشت صدا را متوجه می‌شدند و روشن می‌شد چه صدایی به مخاطب ارائه می‌دهند اما بلندگوها امروز همان کار را انجام می‌دهد. ما در این زمینه تاریخ ۵۵۰۰ ساله داریم اما با وجود چنین تاریخی، نمی‌دانم چرا نگاه خوبی به موسیقی آئینی و مذهبی وجود ندارد؛ مخصوصا موسیقی رضوی که مهم‌ترین شاخه‌ای است که در ایران ایجاد شده است.

وی تصریح بیان کرد: در سال ۱۳۸۰، حدود ۲۰ کار تحقیقاتی انجام داده‌ام و بر اساس آن تحقیقات، توانستم تا حدودی موسیقی آئینی را به مردم و نسل جوان آن زمان معرفی کنم و طراحی و برگزاری دو جشنواره بزرگ موسیقی آئینی بر اساس پژوهش‌هایم، جزو افتخارات بنده است که آن جشنواره‌ها، جشنواره‌های موسیقی کار و موسیقی زنان مناطق و نواحی ایران نام داشت.

جاوید افزود: در زمان قدیم در لالایی‌های زنان ما معنویت زیادی وجود داشت اما نسل جوان امروز از این موضوع غافل مانده است. معنویتی که در لالایی‌ها وجود داشت، بچه‌های مسلمان ایرانی را بزرگ می‌کرد و من حتی مادران ارمنی، یهودی و زرتشتی را مشاهده کردم که آوازهایی که برای کودکان خود می‌خواندند، همگی دارای معنویت بود اما متاسفانه تا کنون نگاه درستی به این موضوع نیز نشده است.

این پژوهشگر موسیقی آئینی ادامه داد: وجود امام رضا(ع) در ایران باعث شد فایل جدیدی در فرهنگ ما باز شود که ما باید به این موضوع با دقت بالایی توجه کنیم. در ادبیات، مناقب تعریف و دسته‌بندی شده است و مرحوم احمد احمدی بیرجندی یک‌سری کتاب نوشت که حرکت بسیار زیبایی بود و در آن به نسل آینده ایران متذکر می‌شد که تمام شاعران رسمی و درباری ایران که درباره موضوعات عاشقانه شعر سروده‌اند، مناقب علوی، فاطمی، حسینی و... را هم در آثار خود دارند. بنده نیز بر اساس پژوهش‌هایم متوجه شدم که می‌شود موسیقی مذهبی را در ایران فایل‌بندی کرد.

وی خاطرنشان کرد: در این خصوص طرحی را به مرکز آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی ارائه کردم و برخلاف تمام دستگاه‌های فرهنگی که ابتدای کار می‌گویند چقدر بودجه لازم داری، یک نفر در آنجا حضور داشت که حرف من را فهمید و گفت که جزئیات کار را بنویسم. اینکه کار شامل چه چیزهایی می‌شود و چه شاخه‌هایی از آواز و فرهنگ را در برمی‌گیرد؛ تمام آن را تعریف کردم. قرار بود این جمع‌آوری اطلاعات به صورت دفترچه‌ای کنار اثر چاپ شود که به دلیل نبود بودجه انجام نشد.

این پژوهشگر موسیقی نواحی عنوان کرد: در قدیم کتابی که مرحوم احمدی بیرجندی نوشته، ۷۰ شاعر رسمی ایران از مناطق مختلف معرفی شده‌اند که همگی شعر آئینی سروده‌اند اما اکنون ما نمی‌دانیم که شاعران مناقب‌سرای بومی ما چه کسانی هستند. کُردها حرکت‌های خوبی در این زمینه انجام داده‌اند. به یاد دارم آقای بهروز خیریه راجع به شاعرانی که در زمینه مناقب حسینی کار کرده بودند، کتابی تحت عنوان آستان ارادت نوشت اما اینکه چقدر به مردم معرفی شد را نمی‌دانم.

وی اضافه کرد: یک شاعر کُرد مانند مولانا نقش‌بندی شعر می‌سراید و وقتی شعرهایش را دنبال کنیم، متوجه می‌شویم که شاعران کُرد از یکدیگر وام می‌گرفتند و به این موضوع توجه داشتند که شاعران قبلی چه آثاری ارائه کرده‌اند که بتوانند آن را ارتقا دهند و اشعار بهتری ارائه کنند. نقش‌بندی شعری درباره بارگاه آستان مقدس امام رضا(ع) دارد که در آن می‌گوید «این بارگاه کیست که از عرش برتر است/ بر مهر گنبدش همه عالم منور است». جالب است که به شعر سنایی توجه داشته که او در شعرش گفته «آن قبعه شده به پیش فردوس/آن طُره به روضه کرده رضوان».

جاوید بیان کرد: همان‌طور که شاعران رسمی از نژادها و مناطق مختلف شعر سروده‌اند، حضور امام رضا(ع) باعث شد تمام طوایف و اقوام ایرانی، در هر مکانی که زندگی می‌کنند، بدون استثنا ستایشی از ایشان داشته باشند و جالب این است که حضرت رضا(ع) در فرهنگ مردم ایران آواز ویژه‌ای به نام «سلام‌خوانی» دارد. هرجای دنیا را بگردید، چنین موضوعی را پیدا نخواهید کرد اما در طوایف ایران سلام خوانی وجود دارد.

این پژوهشگر موسیقی نواحی در خصوص اتفاقاتی که در دوره صفویان رخ داده و به ایجاد چاووش‌خوانی ختم شده است، گفت: حکومت صفویان وقتی به وجود می‌آید، بر اساس سیاست‌های زمان شاه عباس زیارت حضرت رضا(ع) را باب می‌کند و تاکید می‌کند به جای اینکه پول‌ها را خرج عربستان کنیم، در مشهد زیارت کنیم‌. آن زمان جاده خوبی وجود نداشته و شاه عباس در دوره صفوی جاده خوبی از مرکز حکومت تا مشهد ایجاد می‌کند و می‌گوید که این جاده باید ایستگاه‌های رفاهی نیز داشته باشد. به این دلیل کاروان‌سراها ایجاد می‌شود و در این بین چاووش رضوی پدید می‌آید.

انتهای پیام