به نقل از مدیکال اکسپرس، ماسک‌های صورت، به‌عنوان ابزاری مهم در زندگی روزمره دوران همه‌گیری محسوب می‌شوند. بسیاری از این ماسک‌ها از پلاستیک ساخته‌شده و یک‌بارمصرف هستند و این بدان معنی است که هزاران تن زباله اضافی، روزانه به محل دفن زباله‌ها هدایت می‌شود.
ماسک‌ها عامل مهمی برای جلوگیری از انتقال شیوع ویروس کرونا هستند، اما بر اساس برآورد محققان، اگر تمام افراد در انگلستان، روزانه به مدت یک سال از ماسک‌های یک‌بارمصرف، استفاده کنند، ۶۶ هزار تن زباله آلوده و ۵۷ هزار تن بسته‌بندی پلاستیکی تولید خواهد شد.
برخی شواهد نشان می‌دهد که ماسک‌ها ممکن است منبعی از الیاف میکرو پلاستیک مضر در خشکی، آبراه و آشغال‌ها باشند.
محققان بررسی کردند که ماسک‌های صورت باید به گونه ای طراحی شوند تا آسیب کمتری به محیط‌زیست وارد کنند و البته برای استفاده افراد نیز، بهترین نوع باشند.
چین از کشورهای بزرگ تولیدکننده ماسک صورت در جهان است و گزارش می‌دهد که تولید روزانه ماسک‌های صورت در ماه فوریه سال جاری به ۱۱۶ میلیون ماسک رسیده است و این موضوع، مشکل بزرگی در مدیریت پسماند سراسر جهان ایجاد خواهد کرد. یکی از راهکارهای مهم در این موضوع، اتخاذ اصول طراحی مدور است. این تفکر به دنبال کاهش زباله‌ها و آلودگی‌ها از طریق طراحی محصول، استفاده از آن و مواد و بازسازی سیستم‌های طبیعی است.
ماسک‌های صورت در سه مدل رایج ماسک‌های پارچه‌ای، ماسک جراحی و ماسک N-۹۵ هستند. ماسک‌های N-۹۵ بالاترین میزان محافظت را دارند و حدود ۹۵ درصد از ذرات معلق در هوا را مسدود می‌کنند.
ماسک‌های پارچه‌ای برای استفاده بیش از یک‌بار طراحی‌شده‌اند اما ماسک‌های جراحی و N-۹۵ معمولا برای یک‌بارمصرف استفاده می‌شوند. ماسک‌های صورت ممکن است از یک یا چندلایه تشکیل‌شده باشند که هرکدام عملکردهای مختلفی دارند. بیرونی‌ترین لایه، همانند لایه داخلی برای عدم نفوذ آب، طراحی‌شده و لایه میانی برای تنفس راحت و غیر جاذب است و ذرات را فیلتر می‌کند.
هر نوع ماسک از مواد مختلفی ساخته‌شده و در موقعیت‌ها و محیط‌های مختلف مورداستفاده قرار می‌گیرد:
ماسک N-۹۵
این ماسک‌ها برای محافظت از فرد در برابر ۹۵ درصد از ذرات معلق در هوا طراحی‌شده است و به‌طور عمده توسط کادر بهداشت و درمان استفاده می‌شود. ماسک‌های N-۹۵ متناسب با صورت طراحی‌شده‌اند و معمولا فقط یک‌بار استفاده می‌شوند. ماسک‌های N-۹۵ شامل بند (پلی ایزوپرن) گیره (استیل) دماغه (پلی اورتان) گیره بینی (آلومینیوم) فیلتر (پلی پروپیلن) سوپاپ (پلی ایزوپرن) هستند.
ماسک جراحی
ماسک جراحی برای محافظت از افراد در محیط استریل استفاده می‌شود و به‌عنوان سدی در برابر قطرات یا ذرات معلق در هوا طراحی‌شده است. این ماسک‌ها یک‌بارمصرف هستند و بیشتر شامل پلی پروپیلن بین دولایه پارچه نبافته است.
ماسک پارچه‌ای
از این نوع ماسک بیشتر افراد استفاده می‌کنند و با استفاده از پارچه یا لباس‌های قدیمی دوخته‌شده است. این نوع ماسک‌ها را می‌توان مجدد استفاده کرد و فیلترهایی را می‌توان در آن تعبیه کرد که قابل تعویض باشد. این ماسک‌ها معمولا شامل یک‌لایه بیرونی از پلی‌استر یا پلی‌پروپیلن (یا در بعضی موارد پنبه) و یک‌لایه داخلی برای تنفس و راحتی از جنس پنبه یا مخلوط پنبه-پلی استر است.
نتایج تحقیقات نشان می‌دهد ماسک‌های پارچه‌ای نسبت به ماسک‌های پزشکی در فیلتر کردن ذرات تاثیر کمتری دارند، اما در صورت مناسب بودن و طراحی مناسب، ممکن است در محافظت از افراد موثر باشند.
این نکته بسیار مهم است که هرگونه تلاش برای طراحی ماسک‌های صورت باید اطمینان حاصل کند که از محافظت کافی برای فرد استفاده‌کننده برخوردار است، البته ماسک‌هایی که برای محیط‌های پزشکی استفاده می‌شود باید معیارهای متعارف مانند کار آیی در محافظت، تنفس راحت و مقاومت در برابر آتش را داشته باشند.
کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی ناشی از ماسک‌ها
طراحی ماسک با قطعات قابل استفاده مجدد
شواهد نشان می‌دهد، ماسک‌های پارچه‌ای با قابلیت استفاده مجدد، تقریبا به خوبی ماسک‌های یک‌بارمصرف، اما بدون زباله‌های مرتبط کارآیی دارند. در یک ارزیابی در انگلیس محققان دریافتند که ماسک‌های قابل شستشو و استفاده مجدد، بهترین گزینه برای محیط زیست هستند و کارآیی این ماسک‌ها با فیلترهای قابل تعویض بیشتر خواهد شد. همچنین داشتن چندین ماسک صورت قابل‌استفاده مجدد و شستن آن‌ها باهم در ماشین لباسشویی برای محیط‌زیست، بهتر از شستشوی دستی است. استفاده از ماسک‌هایی با فیلترهای قابل‌استفاده مجدد، دومین گزینه بهترین است.
آسانی دفع یا بازیافت ماسک
استفاده مجدد از ماسک، در محیط‌های پرخطر مانند بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها ممکن است امکان‌پذیر یا مطلوب نباشد، به این معنی که باید از بین بروند. در محیط‌های پزشکی، سیستم‌هایی برای دفع چنین تجهیزات محافظی وجود دارد که معمولا شامل جداسازی و سوزاندن است، اما افراد عادی، خودشان باید ماسک را از بین ببرند. از آنجا که ماسک‌ها معمولا از مواد مختلفی تشکیل شده است، این مسئله می‌تواند چالش‌هایی داشته باشد. برای مثال، بازیابی اجزای تشکیل‌دهند ماسک N-۹۵ باید شامل جداسازی قطعات آن به صورت جداگانه (پلاستیکی و فلزی) باشد و برخی بازیافت‌کنندگان بر این باورند که این کار می‌تواند خطری برای سلامتی افراد باشد و باعث شود که ماسک‌ها در محل دفن زباله‌ها قرار گیرند. اگر ماسک‌ها از مواد کمتری ساخته‌شده و به‌راحتی جدا شوند، بازیافت آن‌ها راحت‌تر خواهد بود.
استفاده از مواد زیست‌تخریب‌پذیر
جایگزینی استفاده از مواد مصنوعی با مواد زیست تخریب برای تولید ماسک یک‌بارمصرف، اولین قدم در تفکر طراحی مدور است. لازم به ذکر است که گیاه آباچا (Abaca)، از خانواده درخت موز، یک گزینه بالقوه برای این موضوع است. الیاف برگ این گیاه، بهتر از ماسک‌های سنتی رطوبت را جذب می‌کند و طی دو ماه تجزیه می‌شود. در حال حاضر این گیاه در فیلیپین پرورش داده می‌شود.
کدام ماسک را باید انتخاب کنید؟
تحقیقات از دیدگاه کاملا زیست‌محیطی نشان می‌دهد، داشتن چندین ماسک صورت قابل‌استفاده مجدد و شستن آن‌ها باهم در ماشین لباسشویی بهترین گزینه است. استفاده از فیلترهای ماسک صورت قابل‌استفاده مجدد دومین گزینه بهترین است.
در بلندمدت، دولت‌ها و تولیدکنندگان باید تمام تلاش خود را برای طراحی ماسک‌هایی کنند که به کره زمین آسیب نرساند و مصرف‌کنندگان باید این مطالبه را داشته باشند. در ماه‌های آینده، همه‌جا مملو از ماسک‌هایی خواهد شد که برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا استفاده‌شده است و بعد از پایان این همه‌گیری، میراث زیست‌محیطی آن، ممکن است اگر قرن‌ها ادامه نداشته باشد دهه‌ها ادامه یابد.
انتهای پیام
نظرات