به گزارش ایسنا، بعد از گذشت حدود ۲۰ ماه از زمان کشفِ ریلِ ماشین دودی قدیمِ تهرانی‌ها که از دوره‌ ناصرالدین شاه مردم را از میدان قیام تا خیابان فداییان منتقل می‌کرد و به یکی از خاطرات جمعی مردم تهران قدیم تبدیل شده بود، بالاخره شهرداری منطقه ۲۰ تهران که از همان زمان کشفِ ریل، قولِ بازگرداندنِ لوکوموتیو را به روی خط ریل اصلی داده بود، این اقدام را به نتیجه رساند و آن را سر جای اصلی خود قرار داد.

چند روز بعد از کشفِ ۴۰ متر از ریل، شهردار ناحیه یک شهر ری به ایسنا گفت: «با توجه به این‌که محور فداییان اسلام از محورهای اصلی شهر ری است تصمیم گرفته شد تا نسبت به بازسازی پیاده‌رو خیابان فداییان اسلام اقدام شود، که در همان مراحل ابتدایی کار با کندن کف پیاده‌رو، ریل ماشین دودی مشخص شد و در بازدیدی که شهرداری منطقه ۲۰ نیز از ریل‌ها داشت، تصمیم گرفته شد تا ریل‌ها حفظ شوند و داخل ریل از ماسه پر شود، همچنین ماشین دودی از مترو شهرری به این منطقه منتقل شود.

تصمیم شهرداری و میراث‌فرهنگی بر حفظ آثار است، بنابراین باید نسبت به مرمت و بازسازی ریل اقدام شود، اگر میراث فرهنگی طبق قولی که داده است تا پایان سال بتواند بازسازی را به سرانجام برساند، شهرداری نیز بُتن‌ریزی در پیاده‌رو را با طرح نقاشی ایرانی - اسلامی اجرا می‌کند.»

سرانجام حرف‌ها و طرح‌ها و پیشنهادها برای چگونگی استفاده از ریل تازه کشف‌شده به ثمر نشسته و به نظر می‌رسد اکنون یکی از مهمترین بحث‌ها نحوه‌ حفاظت از این لوکوموتیو قدیمی و حتی ریلِ استفاده‌شده است.

برای حفاظت از ریل و لوکوتیو شیشه و نرده‌های فلزی نصب می‌شود

معصومه پورنظری - شهردار ناحیه یک شهر ری - با یادآوری زمان پیدا شدن این خط ریل در دو سال گذشته، به ایسنا می‌گوید: کار مرمت از سال ۹۸ شروع شد، ریل را از زیر زمین درآوردیم و بحث مرمت را با همکاری میراث فرهنگی و هزینه‌کرد شهرداری آغاز کردیم. با پایان کار  و در هفته تهران تصمیم به انتقال لوکوموتیو این خط قدیمی به جای خود گرفتیم.

او با بیان این‌که در چند روز گذشته این ماشین دودی که چند سالی است در ورودی مترو شهر ری قرار گرفته، روی ریل اصلی خود جای داده شد، اظهار کرد: بر اساس برنامه‌ریزی‌ها این لوکوموتیو به صورت دائم در این مکان قرار گرفته است.

وی همچنین درباره‌ حفاظت از این اثر تاریخی که اکنون به عنوان یک المان شهری در خیابان فداییان اسلام قرار گرفته است، توضیح داد:  قرار است نخست یک حصار شیشه‌ای و در ادامه حصاری فلزی دور تا دور ماشین دودی نصب شود، همچنین نورپردازی مناسب آن انجام شود.

به گفته‌ پورنظری، دردوره پساکرونا و رونق دوباره‌ توریسم، تورهای گردشگری بازدید از این مکانِ تاریخی را که نشانی از تهران قدیم دارد، در برنامه‌های خود قرار می‌دهند.

پیشنهاد ثبت ملی ریل و لوکوموتیوِ دودی 

امیرمسیب رحیم‌زاده – مدیر اداره میراث فرهنگی شهر ری – نیز در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که هزینه‌ مرمت ریلِ کشف‌شده در مقابل امامزاده عبدالله را شهرداری منطقه ۲۰ تقبل کرد و ناظر میراث فرهنگی نسبت به روند مرمت آن نظارت داشت، می‌گوید: بحث محوطه‌سازی این منطقه نیز قرار است توسط سازمان زیباسازی شهرداری منطقه ۲۰ انجام شود.

او با اشاره به ۴۰ متر ریلِ کشف‌شده در خیابان فداییان اسلام، تاکید می‌کند: قرار به ادامه کاوش برای بیرون آوردن دیگر بخش‌های ریل نیست، بلکه این بخش به‌دست‌آمده از ریل، نمادی از آن ریل است که محلِ عبور لوکوموتیو در دوران گذشته از تهران به سمت شهرری بوده است.

وی قرار گرفتن هر نوع جاذبه‌ای در مکان اصلی خود را عاملی برای جذب گردشگر می‌داند و ادامه می‌دهد: علاوه بر لزوم بحثِ معرفی و تاریخچه ماشین دودی و کاربری آن در گذشته، توجه به ایجاد جذابیت برای این منطقه از شهر ری و لزوم فضاسازی مناسب، محوطه‌سازی و نصبِ تابلو معرفی اثر نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

رحیم‌زاده همچنین به ارائه‌ پیشنهادی برای ثبت ملی ریل و لوکوموتیو با یکدیگر با توجه به این‌که اکنون در جای اصلی خود قرار گرفته‌اند، اشاره می‌کند  و می‌افزاید: می‌توان این دو اثر را در مکان خود به عنوان آثار منقول در فهرست آثار ملی به ثبت رساند. 

او با بیان این‌که چگونگی حفاظت از این اثر تاریخی برای جلوگیری از نفوذ عوامل جوی و مخدوش نشدن از لحاظ منظری باید مدنظر باشد، تاکید می‌کند: المان‌های شهری زیادی در میادین و خیابان‌های مختلف شهر  قرار گرفته‌اند که برای جلوگیری از هر نوع آسیب به عنوان یک المان شهری که از نظر میراثی نیز اهمیت زیادی دارد، باید برنامه‌ریزی مناسبی انجام شود.

نام ماشین دودی در تهران قدیم به اولین خط آهن ایران که بین تهران و شهر ری کشیده شد، تعلق گرفت و علت این نام‌گذاری بخاری بود که از دودکش قطار آن خارج می‌شد.
این راه‌آهن در سال ۱۲۶۱ خورشیدی در دوره ناصرالدین شاه ساخته شد که امتیاز آن را یک مهندس فرانسوی به نام «مسیو بواتال» به نمایندگی یک شرکت بلژیکی از ناصرالدین شاه گرفت. شاید بتوان گفت ماشین دودی نخستین خط تراموای تهران است.

این ماشین دودی دو ایستگاه داشت؛ نقطه آغاز آن خط نزدیک خیابان دروازه خراسان (میدان قیام و پارک کوثر فعلی) و نقطه پایانی جلو در شاه عبدالعظیم در شهر ری بود. در آغاز هر بار به هنگام راه افتادن قطار، بچه‌ها سنگ‌های زیادی به ماشین دودی می‌زدند. این وسیله جدید مورد پذیرش مردم تهران واقع نشد و در مدت کوتاهی با ورشکست شدن این شرکت بلژیکی، تراموا در تهران به بایگانی تاریخ سپرده شد.

در شروع کار ماشین دودی مردم کنجکاو تهران برای آشنایی با پدیده جدیدی که به شهرشان آمده بود به محل «گارماشین» که ایستگاه ماشین دودی بود می‌رفتند، ولی هیچ‌کس جرئت و تمایلی برای سوار شدن به آن نداشت. تا این‌که ناصرالدین شاه برای اولین بار با گروه زیادی از مقامات مملکتی با ماشین دودی به شهرری مسافرت کرد و همین مسئله باعث تشویق مردم به استفاده از ماشین دودی شد. این راه‌آهن در سال‌های دهه ۱۳۴۰ تعطیل شد و اکنون باقی‌مانده آن ماشین که در حیاط مترو شهر ری بود به خط ریل اصلی برگردانده شده و بخش دیگر آن در بخشی از فضای پارک ملت است.

انتهای پیام