در این شب والا، دست نیاز و چشم امید مومنان به سوی درگاه پر از مهر و رحمت خداوندی دوخته شده و فریاد "سُبْحانَکَ یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ خَلِّصْنا مِنَ النّارِ یا رَبِّ" از مساجد، تکایا و خانه‌های مومنان به گوش می‌رسد.

خداوند متعال در سوره‌های قدر و دخان از عظمت والای این شب سخن گفته و این شب را برتر از هزار ماه دانسته است؛ طبق روایتی، شب قدر از موهبت‌های حضرت حق برای مسلمانان است.

شب قدر، بافضیلت‌ترین شبِ سال و شب رحمت و آمرزش گناهان است؛ در روایتی از امام باقر علیه‌السلام آمده است: هرکس شب قدر را احیا دارد، گناهان‌ او آمرزیده شود، هرچند زیاد باشد. در این شب نورانی، فرشتگان به سوی زمین آمده و مقدرات سال آینده بندگان در این شب رقم می‌خورد.

در تفسیرنمونه در مورد نامگذاری شب نزول قرآن به شب قدر آمده است: چون جمیع مقدرات بندگان در تمام سال، در شب قدر تعیین می شود این شب پربرکت به نام شب "قدر" نامگذاری شده است. طبق روایات، روزهای قدر نیز همانند شب‌های آن گرانقدر و با فضیلت‌ است.

مرحوم علامه مجلسی (ره) در باب این شب گفته است: بهترین اعمال در این شب‌ها طلب آمرزش گناهان و دعا برای امور دنیوی و اخروی است هم برای خود و هم برای پدر و مادر خویشان و دیگر مومنان؛ چه زنده باشند و چه از دنیا رفته باشند و همچنین ذکرهای مختلف و صلوات بر حضرت محمد(ص) و خاندانشان تا آنجا که مقدور است، انجام دهند و در بعضی از روایات نیز تاکید شده است که «دعای جوشن کبیر» را در این سه شب بخوانند.

در روایتی از امام صادق(ع)، بهترین ماه‌، رمضان و قلب ماه رمضان نیز شب قدر عنوان شده است؛ پیامبر گرامی اسلام(ص) نیز شب قدر را سَروَر شب‌ها نامیده است.  بر اساس بسیاری از روایات، شب قدر، شب نزول قران کریم، در ماه رمضان واقع شده و به احتمال زیاد یکی از شب‌های ۱۹، ۲۱ و یا ۲۳ رمضان است. شیعیان بر شب ۲۳ رمضان تاکید بیشتری دارند اما هر کدام از این شب‌ها را با شب‌زنده‌داری، دعا، استغفار و... می‌گذرانند.

البته، ضربت خوردن و شهادت حضرت علی(ع) در آخرین دهه ماه رمضان نیز اهمیت این شب‌ها را دوچندان کرده و شیعیان و شیفتگان اهل بیت عصمت و طهارت علاوه بر دعا و نیایش در این شب‌ها، به سوگواری و مرثیه خوانی برای امیرالمومنان نیز می‌پردازند.

قرائت نمازی در شب قدر در حدیث رسول اکرم(ص)

در جلد هفتم مستدرک الوسایل از پیامبر گرامی اسلامی نقل شده است: «کسی که در شب قدر دو رکعت نماز بخواند و در هر رکعت بعد از حمد، هفت مرتبه سوره توحید را بخواند و پس از اتمام نماز، هفتاد مرتبه "استغفرالله واءتوب الیه" بگوید، از جای خویش برنخیزد تا خداوند او و پدر و مادرش را بیامرزد و ملائکه‌ای بفرستد تا حسنات او را تا سال دیگر یادداشت کنند و ملک دیگری را مامور ساز تا در بهشت برای او درختانی غرس کنند و قصرهایی بنا سازند که نهرهایی در آن جاری باشد و از دنیا نرود تا این‌که این الطاف خدا را در حق خود مشاهده کند».

شب‌های قدر در آیینه احادیث معصومین(ع)

تفسیر برهان از امام باقر (ع) روایت می کند: «در شب قدر، هر امری از امور بندگان تا شب قدر سال آینده معین می گردد، از خیر و شر، طاعت و معصیت، ولادت و مرگ و روزی موجودات و هر آنچه در آن سال مقدر گشته حتمی است و خداوند را در آن مشیت است».

همچنین از امام باقر (ع) درباره (انا انزلناه فی لیله مبارکه) سوال کردند، حضرت فرمودند: «نعم لیله القدر و هی فی کل سنه فی شهر رمضان فی العشر الاواخر» بله، این شب، شب قدر است و آن در هر سال در ماه رمضان و در دهه آخر آن است.

امام باقر(ع) در حدیث دیگری فرموده‌اند: شب قدر بر ما پوشیده نمی مانَد. فرشتگان در آن شب، گِرد ما می چرخند».

در روایتی نیز از رسول خدا (ص) پرسیدند که شب قدر کدام یک از این شب هاست؟ حضرت فرمودند: «التمسوها فی العشر الاواخر من شهر رمضان)، آن را در دهه آخر ماه رمضان جست وجو کنید.

امام صادق علیه السلام نیز در حدیثی فرموده‌اند: «هر کس دو سوره عنکبوت و روم را در ماه رمضان، در شب بیست و سوم بخواند، به خدا قسم او از اهل بهشت است». و در حدیث دیگری فرمودند: «کسی که فاطمه را آن ‎ گونه که هست درک کند، شب قدر را درک کرده است».

در روایتی دیگر از پیامبر گرامی اسلام نقل شده است: «مَن أحیی لَیلَةَ القَدرِ حُوِّلَ عَنهُ العَذابُ إلَی السَّنَةِ القابِلَةِ؛ هر کس شب قدر را احیا بدارد ، تا سال آینده عذاب از او بر داشته می‏شود». در حدیثی از امام صادق(ع) نیز آمده است: «آغاز سال شب قدر است و در آن شب برنامه سال آینده نوشته می‌شود».

به گزارش ایسنا، اعمال شب‌های قدر بر دو نوع است که یکی خاص شب‌های قدر و دیگری مشترک بین آن‌هاست.

اعمال مشترک شب‌های قدر(۱۹، ۲۱، ۲۳):

اوّل
غسل؛ علاّمه مجلسی فرموده که غسل این شب‌ها را مقارن غروب آفتاب کردن بهتر است که نماز شام را با غسل بخواند.

دوّم
دو رکعت نماز؛ در هر رکعت بعد از حمد هفت مرتبه توحید بخواند و بعد از فراغ ۷۰ مرتبه اَسْتَغْفِرُ اللّهَ وَاَتُوبُ اِلَیْهِ بگوید.

در روایت نبوی(ص) است که از جای خود برنخیزد تا حقّ تعالی او را و پدر و مادرش را بیامرزد.

سوّم
باز کردن قرآن در مقابل خود و گفتن این جملات؛
اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ بِکِتابِکَ الْمُنْزَلِ
خدایا از تو خواهم به حق کتاب فرستاده‌شده‌ات
وَ ما فیهِ وَ فیهِ اسْمُکَ الاْکْبَرُ وَاَسْماَّؤُکَ الْحُسْنی
و آن‌چه در آن است که در آن است نام بزرگت و نام‌های نیکویت
وَما یُخافُ وَ یُرْجی اَنْ تَجْعَلَنی مِنْ عُتَقاَّئِکَ مِنَ النّارِ
و آن‌چه بدان‌ها ترس و امید شود که قرارم دهی از زمره آزادشدگانت از دوزخ

"پس هر حاجت که دارد بخواهد"

چهارم
قرآن کریم را بر سر گذاشته و می‌گوید؛
اَللّهُمَّ بِحَقِّ هذَا الْقُرْآنِ
خدایا به حق این قرآن
وَ بِحَقِّ مَنْ اَرْسَلْتَهُ بِهِ
و بحق آن کس که او را بدان فرستادی
وَ بِحَقِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فیهِ
و بحق هر مؤمنی که در این قرآن مدحش کرده‌ای
وَ بِحَقِّکَ عَلَیْهِمْ فَلا اَحَدَ اَعْرَفُ بِحَقِّکَ مِنْکَ
و بحقی که تو بر ایشان داری زیرا کسی نیست که حق تو را بهتر از خودت بشناسد
پس ۱۰ مرتبه بگوید؛ «بِکَ یا اَللّهُ» بحق خودت ای خدا
و ۱۰ مرتبه «بِمُحَمَّدٍ» بحق محمدصلی الله علیه و آله
و ۱۰ مرتبه «بِعَلی» بحق علی علیه السلام
و ۱۰ مرتبه «بِفاطِمَةَ» بحق فاطمه سلام الله علیها
و ۱۰ مرتبه «بِالْحَسَنِ» بحق حسن علیه السلام
و ۱۰ مرتبه «بِالْحُسَیْنِ» بحق حسین علیه السلام
و ۱۰ مرتبه «بِعَلِیّ بْنِ الْحُسَیْنِ» بحق علی بن الحسین علیه السلام
و ۱۰ مرتبه «بُمَحَمَّدِ بْنِ عَلِی» بحق محمد بن علی علیه السلام
و ۱۰ مرتبه «بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ» بحق جعفر بن محمد علیه السلام
و ۱۰ مرتبه «بِمُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ» بحق موسی بن جعفرعلیه السلام
و ۱۰ مرتبه «بِعَلِیِّ بْنِ مُوسی» بحق علی بن موسی علیه السلام
و ۱۰ مرتبه «بِمُحَمَّدِبْنِ عَلِی» بحق محمد بن علی علیه السلام
و ۱۰ مرتبه «بِعَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ» بحق علی بن محمدعلیه السلام
و ۱۰ مرتبه «بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِی» بحق حسن بن علی علیه السلام
و ۱۰ مرتبه «بِالْحُجَّةِ» به حق حضرت حجت علیه السلام

"پس هر حاجت که داری طلب کن"

پنجم
زیارت امام حسین علیه السلام؛ در خبر است که چون شب قدر می‌شود منادی از آسمان هفتم ندا می‌کند از بُطنان عرش که حقّ تعالی آمرزیده هر که را که به زیارت قبر حُسین علیه السلام آمده است.

ششم
برپا داشتن احیا؛ همانا روایت شده هرکه احیا کند شب قدر را گناهان او آمرزیده شود هرچند به عدد ستارگان آسمان و سنگینی کوه‌ها و وزن دریاها باشد.

هفتم
۱۰۰ رکعت نماز بخواند که فضیلت بسیار دارد و افضل آن است که در هر رکعت بعد از حمد ۱۰ مرتبه توحید بخواند.

هشتم
بخواند: اَللّهُمَّ اِنّی اَمْسَیْتُ لَکَ عَبْداً داخِراً لا اَمْلِکُ لِنَفْسی نَفْعاً وَلا ضَرّاً
خدایا من شام کردم در حالی که بنده خواری هستم که مالک سود و زیانی برای خویشتن نیستم
وَلا اَصْرِفُ عَنْها سُوَّءاً اَشْهَدُ بِذلِکَ عَلی نَفْسی
و نتوانم از خویشتن پیش آمد ناگواری را بازگردانم و این مطلبی است که من آن را بر خویش گواهی دهم
وَاَعْتَرِفُ لَکَ بِضَعْفِ قُوَّتی وَقِلَّةِ حیلَتی فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ
و به ناتوانی خود و بیچارگی‌ام در برابرت اعتراف دارم، پس درود فرست بر محمد و آل محمد
وَاَنْجِزْ لی ما وَعَدْتَنی وَ جَمیعَ الْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ مِنَ الْمَغْفِرَةِ فی هذِهِ اللَّیْلَةِ
و وفا کن برایم بدانچه بر من و همه مؤمنین و مؤمنات وعده فرمودی از آمرزش در این شب
وَاَتْمِمْ عَلَیَّ ما اتَیْتَنی فَاِنّی عَبْدُکَ الْمِسْکینُ الْمُسْتَکینُ الضَّعیفُ الْفَقیرُ الْمَهینُ
و تمام کن بر من آنچه را به من دادی زیرا که من بنده بینوای مستمند ناتوان تهیدست خوار توام
اَللّهُمَّ لا تَجْعَلْنی ناسِیاً لِذِکْرِکَ فیما اَوْلَیْتَنی
خدایا قرار مده مرا فراموشکار از یاد خویش در آنچه به من انعام فرمودی
وَلا غافِلاً لاِِحْسانِکَ فیما اَعْطَیْتَنی وَلا ایِساً مِنْ اِجابَتِکَ وَاِنْ اَبْطَاَتْ عَنّی
و نه غافل از احسانت در آنچه به من عطا کردی و قرارم مده ناامید از اجابت خویش و اگرچه دیرزمانی طول کشد
فی سَرّاَّءَ اَوْ ضَرّاَّءَ اَوْ شِدَّةٍ اَوْ رَخاَّءٍ اَوْ عافِیَةٍ اَوْ بَلاَّءٍ اَوْ بُؤْسٍ اَوْ نَعْماَّءَ
چه در خوشی و چه در سختی در دشواری یا در آسایش در تندرستی یا گرفتاری در تنگدستی یا در نعمت
اِنَّکَ سَمیعُ الدُّعاَّءِ
براستی تو شنوای دعایی

و این دعا را کفعمی از امام زین العابدین علیه السلام روایت کرده که در این شب‌ها می‌خوانده در حال قیام و قعود و رکوع و سجود.

در روایتی آمده است که شخصی خدمت رسول خدا (ص) رسیده و عرض کرد: اگر شب قدر را درک کردم، ‌چه چیزی را از خداوند طلب کنم؟ که ایشان فرمودند: "عافیت و سلامتی را از خداوند بخواه".

اعمال مخصوص شب نوزدهم ماه رمضان

اوّل؛
۱۰۰ مرتبه «اَسْتَغْفِرُاللّهَ رَبّی وَ اَتُوبُ اِلَیْهِ»

دوّم؛
۱۰۰ مرتبه «اَللّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ اَمیرِ الْمُؤْمِنینَ»

سوّم؛
بخواند دعاء یا ذَاالَّذی کانَ که متن آن به این شرح است:
یا ذَاالَّذی کانَ قَبْلَ کُلِّشَیْءٍ ثُمَّ خَلَقَ کُلَّشَیْءٍ
ای که بوده‌ای پیش از هر چیز و آفرید هر چیز را و
ثُمَّ یَبْقی وَیَفْنی کُلُّشَیْءٍ یا ذَا الَّذی لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیءٌ
سپس تنها او باقی ماند و هر چه هست فانی شود
وَیا ذَاالَّذی لَیْسَ فِی السَّماواتِ الْعُلی وَلا فِی الاْرَضینَ السُفْلی
ای که نیست مانندش چیزی، ای که معبودی جز او در آسمان‌های بالا و نه در زمین‌های پائین
وَلا فَوقَهُنَّ وَلا تَحْتَهُنَّ وَلا بَیْنَهُنَّ اِلهٌ یُعْبَدُ غَیْرُهُ
و نه فوق آنها و نه زیر آنها و نه در مابین آنها نیست
لَکَ الْحَمْدُ حَمْداً لا یَقْوی عَلی اِحْصاَّئِهِ اِلاّ اَنْتَ
خاص تو است ستایش آن ستایشی که توانایی ندارد بر شماره‌اش کسی جز تو
فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمِّدٍ صَلوةً لا یَقْوی عَلی اِحْصاَّئِها اِلاّ اَنْتَ
درود فرست بر محمد و آل محمد درودی که توانایی نداشته باشد بر شماره‌اش کسی جز تو

چهارم؛
بخواند: اَللّهُمَّ اْجْعَلْ فیما تَقْضی وَتُقَدِّرُ مِنَ الاْمْرِ الْمَحْتُومِ
خدایا قرار ده در آنچه حکم کرده و مقدر فرموده‌ای از سرنوشت حتمی
وَفیما تَفْرُقُ مِنَ الاْمْرِ الحَکیمِ فی لَیْلَةِ الْقَدْرِ
و در آنچه جدا کنی از فرمان حکیمانه‌ات در شب قدر و
وَفِی الْقَضاَّءِ الَّذی لا یُرَدُّ وَلا یُبَدَّلُ
در آن قضا و قدری که برگشت و تغییر و تبدیلی ندارد
اَنْ تَکْتُبَنی مِنْ حُجّاجِ بَیْتِکَ الْحَرامِ
که نام مرا در زمره حاجیان خانه محترمت (کعبه) بنویسی
الْمَبْرُورِ حَجُّهُمُ الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمُ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمُ الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئاتُهُمْ
آنان که حج‌شان مقبول و سعی‌شان مورد تقدیر و گناهانشان آمرزیده و کردار بدشان بخشوده شده است
وَاجْعَلْ فیما تَقْضی وَتُقَدِّرُ اَنْ تُطیلَ عُمْری وَتُوَسِّعَ عَلَیَّ فی رِزْقی
و قرار ده در آنچه مقدر فرموده‌ای که عمر مرا طولانی کرده و روزیم را وسیع گردانی
وَتَفْعَلَ بی کَذا وَکَذا
و درباره‌ام چنین و چنان کنی
و به جای این کلمه حاجت خود را ذکر کند.

انتهای پیام