دکتر مسعود زمانی پدرام در گفت‌وگو با ایسنا، پدیده گِل‌فشان را یک پدیده طبیعی دانست که معمولا به صورت یک عارضه گنبدی شکل و در برخی مواقع به صورت حوضچه‌ای یا خروج از بستر دریا دیده می‌شود.

وی افزود: گل‌فشان‌ها مخلوطی از آب، گل و گاز هستند که در بیشتر نقاط دنیا به ویژه در کمربند آلپ و هیمالیا و در ایران بیشتر در جلگه‌های ساحلی دریای خزر و دریای عمان دیده می‌شوند و با توجه به گزارشات تصویری مردم بومی از اثرات فوران آب و گل از کف دریا که به صورت لکه‌های سفید رنگ در سطح آب، در سواحل مکران واقع در دریای عمان نمایان شد، در بخش زمین‌شناسی دریایی سازمان زمین شناسی اقدام به بررسی این پدیده کردیم.

وی با بیان فعالیت گل‌فشانی اخیر را در محدوده "چابهار-بریس" در فاصله کمتر از 5 کیلومتری ساحل و عمق 18 متری دانست و اظهار کرد: بر اساس گزارش‌های مردم بومی همراه با آب گل آلودهر، گاز متان نیز خارج می‌شود و مشاهده این پدیده در فصول پربارش در نقاط مختلف این محدوده یک پدیده معمول به شمار می‌رود.

زمانی تشکیل این پدیده را مربوط به چندین احتمال دانست و گفت: با توجه به اینکه از محل خروج آب گل‌آلود، گاز نیز خارج می‌شود این امر میتواند حاکی از فعالیت تکتونیکی موجود در محدوده زون فرورانش مکران باشد.

مدیرکل دفتر زمین‌شناسی دریایی سازمان زمین شناسی با بیان اینکه عمده سنگ‌های رسوبی سواحل مشرف به دریای عمان، ساختارهای چین‌خوردگی با روند شمال غربی جنوب شرقی یا شرقی غربی دارند، تصریح کرد: در یال‌های چین‌خورده با شیب به سمت دریا، به ویژه در فصل پربارش (با بارش نوع نسبتا اسیدی) و شرایط تلوژنزی که اکثر در زاگرس وجود دارد، امکان نفوذ آب جوی در سنگ‌ها  به نسبت بیشتر است.

زمانی‌پدرام اضافه کرد: علاوه بر آن شدت جریان‌های رودخانه‌ای نیز کمک می‌کند فشار و نفوذ آب در لابه‌لای لایه‌های سنگی و رسوبات زیر سطح کف دریا بیشتر شده و در مناطق خاص در زیر کف دریا با توجه به نوع الگوی انباشتگی و فشار وزنی لایه‌های فوقانی سنگ‌های زیر بستر دریا،  آب شیرین به سوی قشر بالایی لایه‌های زمین حرکت و راهی را به سمت کف دریا باز کند، از طرفی آب شیرین بالا رو با گل‌ولای موجود در کف دریا که عمدتا توسط رودخانه‌ها آورده شده و وجود رنگ سفید و شباهت زیاد به بدلند (کوه‌های مریخی) محدوده ساحلی مکران  این فرضیه را قوت می‌بخشد.

به گفته وی، نقشه زمین‌شناسی و توپوگرافی منطقه نشان می‌دهد شیب منطقه از دشت "وشنام" در شمال و ارتفاعات شمال شرق شهرستان "چابهار" به این محل منتهی می‌شود مضاف بر این دیواره سدی که جاده چابهار به "پسابندر" در محدوده پشت ساحل ایجاد کرده و بارش‌های اخیر در این منطقه باعث انباشت مقدار زیادی آب و گل ولای، امکان نفوذ این آب گل‌آلود از طریق درزهای لایه‌های چین‌خورده به سمت بستر دریا، باعث بوجود آمدن این پدیده که همراه با فشار و سرعت فوران زیاد به دلیل اختلاف چگالی آب گل آلود شیرین و آب دریا شده است. 

مدیرکل دفتر زمین‌شناسی دریایی با اشاره به مطالعات قبلی انجام شده توسط این مدیریت در منطقه بر روی گل‌فشان‌های محدوده مکران و وجود آنالیز عنصری برای گل‌فشان‌های این محدوده، گفت: در مطالعات تکمیلی می‌توان ضمن برداشت نمونه از رسوبات این گل‌فشان مقایسه از نظر ژئوشیمی رسوبی انجام داد و در خصوص مشابه بودن نحوه تشکیل و نوع رسوبات این گل‌فشان با گل‌فشان‌های محدوده ساحلی اظهار نظر کرد. 

زمانی‌پدرام تاکید کرد: در مطالعات تکمیلی در آینده می‌توان به بررسی‌های ژئوفیزیک دریایی جهت تصویربرداری از کف دریا اشاره کرد.

انتهای پیام