‌به گزارش ایسنا‌، در گذشته‌های دور انسان با برهم زدن دست‌ها نغمه‌ها و آهنگ‌ها را همراهی می‌کرده است. بعدها بشر از شاخ حیوانات و روییدنی‌هایی که در دسترس داشت. سازهای بادی مانند بوق ونی اختراع کرد و با کمک حس شنوایی سوراخ‌هایی با توجه به معتقدات نجومی و اعداد مقدس در آنها تعبیه نمود که اکنون به صورت‌های گوناگون تکامل یافته‌است.

همچنین انواع طبل‌ها و سازهای ضربی را اختراع کرد و در تکامل آن‌ها کوشید. در کاوش‌های باستان شناسی، سازهای بادی وزهی مانند چنگ و نی را یافته‌اند که تاریخ آنها به چندین هزار سال قبل از میلاد می‌رسد. بشر با اختراع سازها و ادوات موسیقی از الحان و نواهایی که در ذهن اوحالت مطبوع و دلپذیر ایجاد می‌کرد، تقلید نموده و پیوسته درراه تکامل آن گام برداشته‌است.

اگرچه هر وسیله‌ای را که صدا بدهد می‌توان ساز دانست ولی در این مقاله منظور از ساز وسایلی است که صرفاً برای اجرای موسیقی ساخته شده است.

احتمالاً قدیمی‌ترین وسیله تولید موسیقی صدای انسانی است. بعد از آن شاید انواع سازهای کوبه‌ای و پس از آن سازهای بادی قدمت بیشتری دارند. یک قطعه استخوان سوراخ شده مربوط به دوره انسان نئاندرتال را قدیمی‌ترین ساز بادی کشف‌شده می‌دانند.

سازهای چوبی به طریق «تراش و برش» ساخته می‌شوند. این گروه از سازها بیشترین و متنوع‌ترین سازها را در خود جای می‌دهد و آنجا که سخن از نواختن یا ساختن سازهای ایرانی است بیشتر این سازها در ذهن تداعی می‌گردد. اکثریت سازهای زهی و برخی سازهای ضربه‌ای به این روش ساخته می‌شوند.

روایت یک زندگی ساده

پوریا نخعی، یکی از سازندگان سازهای موسیقی است که ۱۷ سال است کار ساخت و ساز را انجام می‌دهد، او این کار را از پدرش فراگرفته و سال‌هاست در کارگاه کوچکش نقش هنر بر موسیقی می‌زند.

در کارگاهی که عطر ناب زندگی می‌داد، با او هم کلام شدیم. در حال که کار می‌کرد، از زندگی‌اش گفت، حاضر نبود دقیقه‌ای دست از کار بکشد. انگار دست‌هایش به این هنر خو گرفته بود.

وی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه رشته تحصیلی‌ام مهندسی عمران بوده است، افزود: شروع کار من به این دلیل بود که دوست داشتم سازی را که می‌نواختم خود بسازم.

این هنرمند تصریح کرد: کسی که در حوزه صنایع دستی فعالیت می‌کند، از لحاظ درآمدی زیاد تأمین نیست اما عشق و علاقه به هنر باعث می‌شود فرد در این حوزه فعالیت کند.

نخعی با بیان اینکه اگر علاقه وجود داشته باشد، مسائل مالی در کنار آن برطرف می‌شود، از بازاریابی گفت و افزود: تولیدم به اندازه‌ای نیست که به دنبال بازاریابی وسیع در این حوزه باشم.

ظلمی که به موسیقی می‌شود

وی ادامه داد: مشکل اصلی فعالان این حوزه این است که در حق موسیقی ما ظلم شده است و گاهی در برابر موسیقی جبهه گرفته می‌شود که باعث دلسردی هنرمندان و فعالان این حوزه می‌شود.

این هنرمند با بیان اینکه فردی که قصد دارد در این حوزه موفق باشد، باید حتماً با موسیقی آشنایی داشته باشد، تصریح کرد: تمام کارها از تهیه پوست حیوانات تا تهیه چوب مورد نیاز برای ساخت آلات موسیقی را خود انجام می‌دهم.

نخعی ادامه داد: برای خشک شدن چوب و آماده شدن آن برای استفاده در این ابزارآلات، نیاز به زمانی به اندازه چند سال است که من تمام این فعالیت‌ها را از تهیه چوب تا خشک شدن و سپس ابزار موسیقی شدن خود انجام می‌دهم.

وی سازهای محلی استان را معرفی کرد و افزود: دوتار، دایره محلی و دف از سازهای این منطقه است که بسیار در حوزه موسیقی نواحی کاربرد دارد.

او تاکنون کلاس آموزشی برگزار نکرده و معتقد است اگر به صورت مشاوره‌ای و یا دوستانه نکات آموزشی را به افراد و علاقمندان منتقل کند، بهتر می‌تواند اندوخته‌های این چند سال از عمرش را که به راحتی هم به دست نیاورده، انتقال دهد.

این هنرمند از حس و حالش برای ساخت این سازه‌های موسیقی گفت و ادامه داد: تفاوت سازهای دست ساز و تولید انبوه تنها به حس و حالی که سازنده ساز در هنگام ساختن دارد، برمی‌گردد، وقتی هنرمند این سازهای موسیقی را می‌سازد، تمام عشق و علاقه خود را به آن منتقل کرده و در نتیجه اثری که نتیجه تلاش مشتاقانه هنرمند است، تولید می‌شود.

نخعی تصریح کرد: شاید سال‌ها از تولید یک ساز که به دست یک هنرمند ساخته شده، گذشته باشد اما هیچ آسیبی نبیند و این به دلیل عشقی است که هنرمند در ساخت آن دارد.

از او پرسیدم چرا تاکنون کتابی برای آموزش به افراد چاپ نکرده‌ای که پاسخش صریح و روشن بود: من با تمام وجود اندوخته‌هایم را در اختیار افراد می‌گذارم اما با چاپ کتابی که در آن آموزش‌هایی بیان شود که بارها گفته شده مخالفم.

او تمام ثروتش را هنرش می‌دانست و معتقد بود هنر ارزشمندترین سرمایه‌ای است که برای فرزندانش باقی خواهد گذاشت و دوست داشت فرزندانش این هنر را دنبال کنند تا به دست فراموشی سپرده نشود.

خمیر مایه اصلی آثاری که به دست هنرمندان خلاق و سختکوش ایرانی پدید آمده، از عمق تاریخ کهن این مرز و بوم نشأت گرفته است، تاریخی که از نسل‌های گذشته به ما رسیده و اگر دست روی دست بگذاریم فراموش می‌شود و لازمه فراموش نشدن این هنرها این است که دستگاه‌های متولی بیشتر هنرمندان و تلاششان توجه کنند، آنان را دریابند و نگذارند این هنرها در سکوت خاموش شوند.

گزارش از: زهرا حمیدی، خبرنگار ایسنا، منطقه خراسان جنوبی

انتهای پیام